KAHRAMAN’DAN VAH AMAN’A GİDEN YOLCULUK: KADININ ADI YOK VE CAM KIRIKLARI PARKI ROMANLARINDA KADIN SORUNSALININ ÇOCUK DÜNYASI ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK ÇÖZÜMLENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 92, 121 - 139, 01.11.2017

Esin Kumlu

Öz

Toplumsal cinsiyet rolleri insanlık tarihi boyunca tartışmalı bir alan olmuştur. Toplum

tarafından kadın ve erkek olma veya oldurulma üzerinden kurgulanan roller sosyolojinin

bir yansıması olan yazında da yer bulmuştur. Alina Bronsky’nin Cam Kırıkları Parkı(2013)

ve Duygu Asena’nın Kadının Adı Yok (1987) adlı eserleri de toplum tarafından baskılanan

cinsiyet rolleri sonucu ortaya çıkan kadın sorunsalını inceleme açısından son derece

önemlidir. Her iki eserde de çocuk dünyası üzerinden anlatılan kadın sorunsalı Türkiye’de ve

Avrupa’da kadın olmanın farklı ve ortak noktalarına parmak basmaktadır. İki kız çocuğunun

hikâyeleri, sembolik olarak, Fransız Psikanalist Jacque Lacan’ın İmgesel, Simgesel ve

Gerçek olarak adlandırdığı gerçekleştiğin oluştuğu dönemler üzerinden okunabilmektedir.

Sasha ve adsız kız, anlatıcıları oldukları hikâyelerinde öncelikle simgesel düzenle, baba ve

toplumla, yüzleşir. Almanya’dan okuyucuya seslenen Sasha, üvey babasının annesini gözleri

önünde öldürmesi ile simgesel düzen ile tanışır. Adsız kız ise baskılanmış ve mutsuz annesi

üzerinden kendi basılanmış yaşamı ile simgesel düzene adım atar. Her iki karakter için ise

kadın sorunsalının çıkış noktası ‘annedir.’ İkinci aşamada, imgesel düzeni sembolize eden

anne gerçeğine inerler ve kadın pasifizasyonunun çıkış noktası olarak anneyi sosyal olarak

incelerler. Karakterler için eksik bırakılma, ötekileştirilme ve yalnızlaştırılma kadının kendi

seçimi sonucu yaşadığı travmalardır. Farkındalıkları sonucu hikâyelerinin son aşamasında,

‘gerçek’ düzene vardıklarında, annelerinin gerçeğini yaşamak yerine kendi gerçekliklerini

yaratmaya karar verirler. Gözlerindeki perde kalkmış ve Kahraman olarak yorumlanan

beyaz atlı prens efsanesi yerini Vah Aman’a yani sakınılması gereken bir alan bırakmıştır.

Sonuç olarak, eğitimin ve ekonomik özgürlüğün olmazsa olmazlığına vurgu yaparak, imgesel

düzene bağımlı olan kadınlar olmak yerine özgürlüğe, mutluluğa ve kendi seçimlerini

kendileri yapabilme yeteneğine bağlı kadınlar olmayı seçerler. Sasha ve adsız kız, yalnızca

kadın sorunsalının kökenine inmekle kalmaz aynı zamanda çözüm üretme adına adım atar.

İki eserin karşılaştırmalı olarak çözümlenmesi, kadın olmanın kültürlerarası farklılıklarını ve

ortak noktalarını keşfedebilme açısından anlamlıdır.

Anahtar Kelimeler

Kadının Adı Yok, Cam Kırıkları Parkı, kadın çalışmaları

Kaynakça

• ALTINAY, A., Arat, Y. (2008). Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet. İstanbul: Punto.
• BEAUVOIR, S. (1986). Kadın, Bağımsızlığa Doğru III, (Çev. Bertan ONARAN), İstanbul, Payel Yayınevi.
• BRAY, A. (2004). Héléné Cixous. Writing and Sexual Difference. New York: MacMillan.
• Cixous, H.(1986). Sorties: Out and Out: Attacks / Ways Out / Foreys. Cixous, H. & Clément C. The Newly Born Women. ( 63-132). (Trans. Betsy Wing). Minneapolis. Minnesota UP. GILMAN,C.P (1970). Women and Economics. New York: Source Book Press.
• DUFNER, U., Semahat, S. (2007). Almanya’da Toplumsal Cinsiyet. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, (9-19). (Çev. Metin SUSAN, Mesut ÖNEN) İstanbul: Heinrich Böll- Stiftung Derneği.
• FREUD, S. (2009), Haz İlkesinin Ötesinde, Ben ve İd, (Çev. Ali BABAOĞLU), İstanbul: Metis Yayınları.
• GREEN, A. (2004), Hadım Edilme Kompleksi, (Çev. Levent KAYAALP), İstanbul: Metis Yayınları.
• HERMAN, J. (2011). Travma ve İyileşme, Şiddetin Sonuçları, Ev İçiİstismardan Siyasi Teröre. (Çev. Tamer Tosun). İstanbul: Literatür.
• Hirsch, M. (1989). The Mother / Daughter Plot: Narrative, Psychoanalysis, Feminism. Bloomington, IN: Indiana UP.
• İşçili, G., Öğün, A. (1995). T.C. Devlet Bakanlığı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü. Ailede Kadına Karşı Şiddet ve Kadın Suçluluğu. Ankara: Bizim Büro.
• Irrigaray, L. (1985) This Sex Which is Not One. (Trans. Katherine Porter) New York: Cornell UP. KRISTEVA, J. (2009). Kara Güneş, Depresyon ve Melankoli. (Çev. Nilgün Tutal). İstanbul: Ayrıntı.
• KRISTEVA, J. (2014). Korkunun Güçleri. İğrençlik Üzerine Deneme. (Çev. Nilgün Tutal) İstanbul: Ayrıntı.
• LACAN, J. (2013), Psikanalizin Dört Temel Kavramı Seminer 11. Kitap, (Çev. Nilüfer ERDEM), İstanbul: Metis Yayınları.
• MCROBBIE, A. (1994). Postmodernism and Popular Culture. New York: Routledge
• MORAN, B. (1991). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. Yansıtma Kuramları, Marksist Eleştiri, Yapısalcılık, Rus Biçimciliği, Alımlama. İstanbul: Cem Yayınları.
• ÖZBEK, Yılmaz, (2007), Edebiyat ve Psikanaliz, Çizgi Kitabevi, Konya.
• RICH, A. (1986). Of Woman Born: Motherhood as Experience and Institution. New York: Norton.
• PARLA, J. (2004). Kadın Eleştirisi Neyi Gerçekleştirdi. Parla, J., Irzık, S. (2004). Kadınlar Dile Düşünce. Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet. (15-33). İstanbul: İletişim.
• TASKER, Y. & Negra, D.(2007). Interrogating PostFeminism. Gender and the Politics of Popular Culture. Durham and London: Duke UP.
• WOOLF, V. (2014). Kendine Ait Bir Oda. (Çev. Handan Saraç). İstanbul: Remzi