Dünya Mitlerinde Yılan

Year 2018, Volume: 24 Issue: 96, 53 - 64, 06.11.2018

Medine Sivri Canan Akbaba

https://doi.org/10.22559/folklor.363

Abstract

Bu makalede yılan, Türk, Sümer, Mısır ve Hint mitlerinde karşılaştırmalı olarak 

arketipsel inceleme yöntemi ile ele alınacaktır. Çalışmada mitlerin başlangıcı olan 

ve en eskileri arasında sayılan Sümer mitleri, Hint mitleri, Mısır mitleri ve kendi 

kültürümüzü de ifade etmek adına Türk mitleri yer almıştır. Ele alınan mitlerde 

yılanın düalist yapısı iyi-kötü, eril-dişil, aydınlık-karanlık gibi zıtlıkları sembolize 

edilerek gösterilmeye çalışılmıştır. Farklı toplumların benzer mitlerinde yer alan 

yılanın arketipsel bağlamda ilk örneklerine değinilecek ve bu ortak mitlerin 

birbirleriyle olan bağlantısı üzerinde durulacaktır. Mitler, geçmişten günümüze 

kadar kültür aktarımı yapan ve ait olduğu toplum hakkında bilgi veren önemli 

aracılardır. Yılanın benzerlik taşıdığı bu mitler karşılaştırmalı olarak incelenecektir. 

Karşılaştırmalı inceleme sayesinde mitlerin toplumların bilinçaltlarında nasıl 

benzer şekilde gün yüzüne çıktıkları gösterilmeye çalışılacaktır. Yılan, incelenen 

mitlerde ortaya konan veriler doğrultusunda yaratıcı, iyileştirici ve şeytan olarak 

üç başlık altında sınıflandırılmıştır. Yılanın çeşitli sınıflandırılmaları Jung’un 

ortaya atmış olduğu anne, büyük bilge, hilebaz ve yeniden doğuş arketipleriyle 

açıklanmaya çalışılmıştır.

Keywords

yılan, mit, arketip

References

• Ateş, M. (2012). Mitolojiler ve semboller “Ana tanrıça ve doğurganlık”. İstanbul: Milenyum.
• Bayat, F. (2012a). Türk mitolojik sistemi (ontolojik ve epistemolojik bağlamda Türk mitolojisi). II. Cilt, 2. Baskı, İstanbul: Ötüken.
• Bayat, F. (2012b). Türk kültüründe kadın şaman. 2. Baskı, İstanbul: Ötüken.
• Beydili, C. (2005). Türk mitolojisi ansiklopedik sözlük. Çev: E. Ercan, Ankara: Yurt Kitap.
• Campell, J. (2010). Mitolojinin gücü. Çeviren: Z. Yaman, İstanbul: MediaCat.
• Campbell, J. (2015). Batı mitolojisi. Çev: K. Emiroğlu, İstanbul: Islık.
• Çoruhlu, Y. (2013). Türk mitolojisinin ana hatları. 2. Baskı, İstanbul: Kabalcı.
• Eliade, Mircea. (2012). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi. Çev: A. Berktay, 3. Baskı, İstanbul: Kabalcı.
• Eliade, M. (2014). Dinler tarihine giriş. Cilt 1, Çev: L. A. Özcan, 2. Baskı, İstanbul: Kabalcı.
• Gardin, N, Robert O. Jean G. ve Olivier K. (2014). Semboller sözlüğü. Çev: B. Akşit, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Gwendolyn, L. (2002). A dictionary of ancient near eastern mythology. New York: Taylor and Francis.
• Hart, G. (2012). Mısır mitleri. Çev: Mehmet Sait Türk, 2. Baskı, Ankara: Phoenix.
• Hooke, S. H. (2015). Ortadoğu mitolojisi. Çev: A. Şenel, 5. Baskı, Ankara: İmge.
• Jung, C. G. (2013). Dört arketip. Çev: Z. A. Yılmazer, 4. Baskı, İstanbul: Metis.
• Kaya, K. (2003). Hint mitolojisi sözlüğü. 2. Baskı, Ankara: İmge.
• Müller, W. M. (1918). Egyptian mythology, the mythology of all race. vol. XII: Egyptian, Indo- Chinese. Ed. Gray, L. H. –G. F. Moore. Marshall Jones Company, Boston, 1-245.
• Naskali, E. G (ed). (2014). Yılan kitabı. İstanbul: Kitabevi.
• Ögel, B. (2014). Türk mitolojisi. 6. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Öztürk, Ö. (2009). Folklor ve mitoloji sözlüğü. Ankara: Phoenix.
• Renouf, P. P. (2015). Mısır’ın ölüler kitabı. Çev: E. Altunay, İstanbul: Onbir.
• Roux, J. (2005). Orta Asya’da kutsal bitkiler ve hayvanlar. Çev: A. Kazancıgil ve L. Arslan, İstanbul: Kabalcı.
• Sözeri, T. (2000). Kültürlerde Şahmeran. İstanbul: İm Yayın Tasarım.
• Tez, Z. (2008). Mitolojinin kültürel tarihi. İstanbul: Doruk.
• Yöndemli, F. (2004). Tarih öncesinden günümüze yılan. Ankara: Piramit.