Sergileme Politikalarında Alternatif Yaklaşımlar: Feminist Küratöryal Pratiklere Hâlâ İhtiyaç Var mı?

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 106 Özel Ek, 99 - 112, 11.10.2021

Yıldız Öztürk

https://doi.org/10.22559/folklor.1728

Öz

Sergileme pratiklerinin uzun tarihi düşünüldüğünde, bu alandaki cinsiyet,
ve sınıf kategorilerini dikkate alan eleştirel perspektiflerin tartışmaya
açılması yeni sayılabilir. Joan W. Scott’ın (2013: 63), feminist tarih yazımının
“(...) mevcut akademik çalışmaların önermelerini ve standartlarını eleştirel bir
şekilde yeniden değerlendirmeyi de zorlayacağına (...)” dikkat çeken yorumu
sanat pratikleri için de geçerlidir. Feminist sanat tarihi yazımı, teoriden uygulamaya
bir bütün olarak tarihin yeniden yazılmasını öneren toplumsal eşitsizliklere
işaret ederek, kurumsal yapılanmaları eleştiren yaklaşımların ortaya
çıkmasına olanak sağlamıştır. Bu bağlamda, ana akım sergileme politikaları iki
temel çizgi tarafından eleştirilmiştir.
Bunlardan birincisi; neoliberal ekonomik yapılanmanın sanat pratiklerine etkileri,
ikincisi ise; cinsiyet, cinsel yönelim, ırk, etnisite ve sınıf tartışmalarını da
içeren feminist küratöryal yaklaşımlarıdır.Feminist küratöryal pratikler, küratörlüğü teknik bir meseleye indirgemeden güç
ilişkileri çerçevesinde analiz eder. Bu bağlamda, soyut bir sanat tarihi okumasına
karşı feminist estetiğin hayata, hayatın feminist estetiğe müdahale etmeye
yönelik biçimlerinin var olabileceğini savunur. Bu çalışmada, çoklu eşitsizlik
türlerini dikkate alan, yeni müzakerelere kapı aralayan, çelişkili konumlanmaları
ve alternatif seçenekleri tartışan, queer yaklaşımların açtığı olasılıkları kapsayan
feminist küratöryal yaklaşımların sınırlılıkları ve olanakları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

feminist küratöryal pratikler, feminist sanat, sergileme politikaları

Alternative Approaches to Exhibition Politics: Do We Still Need Feminist Curatorial Practices?

Öz

Despite its long history, the emergence of critical perspectives discuss the
categories of gender, ethnicity and class and are relatively new in the field of
exhibition practices. Joan W. Scott has emphasized that feminist historiography
begs for has compelled a critical reevaluation of the arguments and standards
of existing academic studies. Scott’s criticism can be valid for art exhibition
practices. Feminist art historiography not only suggests a rewriting of history
but also enables critical approaches to flourish as it criticizes the existing
institutions by highlighting social inequalities.
In this respect, mainstream exhibition policies have been criticized by two main
lines.First, the impact of neoliberal economic policies on art practices have been
investigated. Second, feminist curatorial approaches that emphasize inequalities
by discussing gender, sexual orientation, race, ethnicity, and class.
Without reducing curatorship to a technical organization, feminist curatorial
practices scrutinize the issue in terms of power relations. In this sense,
feminist curatorial practices provide an extensive criticism of an abstract
interpretation of art history and underscore the mutual interventions of life
and feminist aesthetics. This study discusses the openings and limitations of
feminist curatorial approaches. While embracing new possibilities provided
by queer theory, these approaches accentuate plural forms of inequality, enable
novel forms of deliberation and finally discuss contradictory positions and
alternatives.

Anahtar Kelimeler

feminist curatorial practices, feminist art, politics of exhibition

Kaynakça

• Ahmed, S. (2015). Duyguların kültürel politikası (S. Komut. Çev.) İstanbul: Sel.
• Ahmed, S. (2016). Mutluluk vaadi (D. Mayadağ. Çev) İstanbul: Sel.
• Ahmed, S. (2018). Feminist bir yaşam sürmek (B. Sümer Aydaş. Çev) İstanbul: Sel.
• Adorno, T. (2011). Kültür endüstrisi, kültür yönetimi (N. Ülner. Çev) İstanbul: İletişim.
• Akkent, M. (2019). Alternatif hatırlama kültürü oluşturma M. Akkent ve N. Kovar (Ed.) Feminist pedagoji: Müzeler, hafıza mekânları ve hatırlama pratikleri içinde (8-17). İstanbul: İstos.
• Berktay, F. (2006). Tarihin cinsiyeti. İstanbul: Metis.
• Birkalan-Gedik, H. (2017). Kesişimsellik ve farklılık. (M. Akkent, Ed.) Kadın müzesi: Toplumsal bellek merkezi ve kapsayıcı mekân içinde (55-61). İstanbul: Güldünya.
• Butler, J. (2005). Kırılgan hayat: Yasın ve şiddetin gücü (B. Ertür. Çev) İstanbul: Metis.
• Butler, J. (2008). Cinsiyet belası: Feminizmin ve kimliğin altüst edilmesi (B. Ertür. Çev)İstanbul: Metis.
• Clark, T. (2004). Sanat ve propaganda: Kitle kültürü çağında politik imge (E. Hoşsucu. Çev) İstanbul: Ayrıntı.
• Dimitrakaki, A ve L. Perry (2017). This moment: A dialogue on participation, refusal and history making. (V. Horne ve L. Perry, Ed.) Feminism and art history now: Radical critiques of theory and practice içinde (124- 141). London; New York: I. B. Tauris.
• Erdoğan, E. ve N. Gündoğdu (2020). Giriş: Niçin -Türkiye’de- feminist yöntem?. (E. Erdoğan ve N. Gündoğdu, Ed.) Türkiye’de feminist yöntem içinde (s. 15-34). İstanbul: Metis.
• Freeland, C. (2008). Sanat kuramı (F. Demir. Çev) Ankara: Dost.
• Gielen, P. (2016). Sanatsal çokluğun mırıltısı: Küresel sanat, siyaset ve post-fordizm (A. Ulutaşlı. Çev) İstanbul: Norgunk.
• Gouma-Peterson, T. ve P. Mathews (2010). Sunuş: Sanat tarihinin feminist eleştirisi. (A. Antmen,Ed.) Sanat/cinsiyet: Sanat tarihi ve feminist eleştiri içinde (s. 13-117). İstanbul: İletişim.
• Haraway, D. (2010). Başka yer (G. Pusar. Çev) İstanbul: Metis.
• Harris, J. (2013). Yeni sanat tarihi: Eleştirel bir giriş (E. Yılmaz. Çev) İstanbul: Sel.
• Hemmings, C. (2012). Affective Solidarity: Feminist Reflexivity and Political Transformation. Feminist Theory, 13 (2), 147–161.
• Hooks, B. (1992). Black look: Race and representation. Boston: South End Press.
• Hooks, B. (2012). Feminizm herkes içindir (Z. Demirsu ve O. Günay. Çev) İstanbul: bgst.
• Horne, V. ve A. Tobin (2017). An unfinished revolution in art historiography, or how to write a feminist art history. (V. Horne ve L. Perry, Ed.) Feminism and art history now: Radical critiques of theory and practice içinde (s. 31-40). London; New York: I. B. Tauris.
• Iggers, G. G. (2012). Bilimsel nesnellikten postmodernizme: Yirminci yüzyılda tarihyazımı (G. Çağalı Güven. Çev) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Katz, J. ve Ä. Söll (2018). Queer exhibitions/queer curating. OnCurating, 37, 2-4.
• Krasny, E. (2015). Feminist thought and curating: On method. OnCurating, 26, 51-69.
• Krasny, E. (2016). Curatorial materialism. A feminist perspective on independent and co-dependent curating. OnCurating, 29, 96-106.
• Kuryel, A. ve B. Ö. Fırat (2015). Sunuş: Küresel ayaklanmalar çağında direniş ve estetik. (A. Kuryel ve B. Ö. Fırat, Ed.) Küresel ayaklanmalar çağında direniş ve estetik içinde (s.9-57). İstanbul: İletişim.
• Lorde, A. (2007). Sister outsider: Essays and speeches. Berkeley: Crossing Press.
• Madžoski, V. (2016). Küratörlük: Koruma ve kapatmanın diyalektiği (M. Haydaroğlu. Çev) İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Narayan, U. (2020). Feminist epistemoloji: Batılı olmayan bir feministten perspektifler. (E. Erdoğan ve N. Gündoğdu, Ed.) Türkiye’de feminist yöntem içinde (s. 37-51). İstanbul: Metis.
• Nochlin, L. (2018). The politics of vision: Essays on nineteenth-century art and society. New York: Routledge.
• Nochlin, L. (2020). Kadınlar, sanat ve iktidar (S. Evren. Çev) İstanbul: Yapı Kredi.
• Öztürk, Y. (2017). Türkiye tarihinde sergileme politikaları ve küratörlük mesleği: Beral Madra örneği. (Basılmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parker, R. ve G. Pollock (2013). Old mistresses: Women, art and ideology. London; New York: I. B. Tauris.
• Reilly, M. (2018). Curatorial activism: Towards an ethics of curating. London: Thames & Hudson.
• Richter, D. (2016). Feminist perspectives on curating. OnCurating, 29, 64-75.
• Said, E. W. (1999). Şarkiyatçılık: Batı’nın şark anlayışları (B. Yıldırım. Çev) İstanbul: Metis.
• Scott, J. W. (2013). Toplumsal cinsiyet: Faydalı bir tarihsel analiz kategorisi. (F. Dinçer ve Ö. Aslan, Ed.) Feminist tarihin peşinde içinde (s. 61-104). İstanbul: bgst.
• Stallabrass, J. (2010). Sanat a.ş. çağdaş sanat ve bienaller (E. Soğancılar. Çev) İstanbul: İletişim.
• Topal, H. (2016). Sunuş, mırıltıdan homurdanmaya: Sanatın yeni bağlamı. Sanatsal çokluğun mırıltısı: Küresel sanat, siyaset ve post-fordizm içinde (s. 9-14). İstanbul: Norgunk.
• Wu, C. T. (2005). Kültürün özelleştirilmesi: 1980’ler sonrasında şirketlerin sanata müdahalesi (E. Soğancılar. Çev) İstanbul: İletişim.