Karakeçili (Kırıkkale) İlçesi Fıkralarının Metinsel Analizi

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 110, 537 - 565, 01.05.2022

Bedri Özçelik

https://doi.org/10.22559/folklor.2129

Öz

Türk halk edebiyatı anlatma esasına bağlı edebi metin türlerinden biri olan fıkra, her toplumun kendine has kültürü içinde meydana gelmekte ve diğer edebi türlerden
muhteva ve yapı özellikleri bakımından farklılıklar göstermektedir. Çalışmada, daha önce kapsamlı olarak herhangi bir araştırma ve inceleme yapılmamış olan Kırıkkale
ili Karakeçili ilçesi fıkralarını ve bu fıkralara bağlı fıkra tiplerini araştırarak bilim dünyasına kazandırma amaçlanmıştır. Halk bilimi alanıyla ilgili çalışmalarda yazılı ve sözlü kaynaklardan derlenerek yazıya geçirilen metinleri ele alıp inceleyen iki değerler dizisinden bahsetmek mümkündür. Bunlardan birincisi metin merkezli ikincisi
ise bağlam merkezli paradigmadır. Çalışmanın amacına ulaşmak maksadıyla alan araştırması yöntemlerinden görüşme (mülakat) yoluyla derleme metodu kullanılarak
sözlü kaynaklardan yöre fıkraları derlenmiş ve anlatı esasına bağlı folklor ve edebiyat metinlerini inceleme yöntemi kullanılarak bu ürünler değerlendirilmiştir. Çalışmada ilk olarak fıkra türü ile ilgili yapılan araştırma ve incelemelere yer verilmiştir. İkinci olarak Kırıkkale ili Karakeçili ilçesi fıkra tipleri tespit edilmiş ve metinler bu
fıkra tiplerine göre tasnif edilmiştir. Üçüncü olarak da yöre fıkralarında ele alınan konular belirlenmiş ve söz konusu metinlerin yapı bakımından tahlili yapılmıştır.
Son bölümde ise Kırıkkale ili Karakeçili ilçesinden derlenen 27 fıkra metnine yer verilmiştir. Bu sayede hem Kırıkkale ili Karakeçili ilçesinde yaşayan Karakeçililerin
mizah anlayışından hareketle olaylar karşısında sergiledikleri tutumlarla verdikleri ince mesajları hem de yöredeki fıkra tipleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Anadolu sahası
Türk halk edebiyatı ürünlerini derlemek ve bu ürünler üzerinde değerlendirmeler yapmak Türk halkını daha yakından tanıma imkânı vermektedir

Anahtar Kelimeler

fıkra tasnifi, Karakeçili ilçesi fıkraları, fıkra tipleri, Dadaylı fıkra tipi

Textual Analysis of the Anecdotes of the Karakeçili (Kirikkale) District )

Öz

Anecdote, which is one of the literary text genres based on the narrative principle of
Turkish folk literature, occurs within the unique culture of each society and differs
from other literary genres in terms of content and structural features. The study has
carried out with the aim of bring Karakecili districts of Kirikkale province anecdotes,
which has not been extensively researched and analyzed before, and the types of
anecdote related to these anecdotes, in the scientific world. In studies on folklore,
it is possible to mention about two paradigms that deal with and examine written
texts compiled from written and oral sources. The first of these is the text-centered
paradigm and the second is the context-centered paradigm. In order to achieve the
aim of the study, local anecdotes were compilited from oral sources by using the
method of compiling through interview, one of the field research methods and these
works were evaluated by using method of examining folklore and literal texts based
on narrative. Firstly, researches and reviews on the type of anecdote were included.
Secondly, the anecdote types of Karakecili of Kirikkale province district were
determined and the texts were classified according to these anecdote types. Thirdly,
the topics discussed in the local anecdotes were determined and the texts in question
were analyzed in terms of structure. Finally, the text of 27 anecdotes compiled from
Karakecili district of Kirikkale province is included. In this way, it has been tried to
introduce both the subtle messages they give with their attitudes towards the events
based on the sense of humor of the people of Karakecili living in Karakecili district
of Kirikkale province and the types of anecdote in the region. Compiling the Turkish
folk literature works of the Anatolian field and making evaluations on these works
will provide the opportunity to get to know the Turkish people more closely.

Anahtar Kelimeler

anecdote classification, Karakecili district anecdotes, anecdote type, Dadayli anecdote type

Kaynakça

• Altunel, I. (1990). Anadolu mahalli fıkra tipleri üzerine bir araştırma (İnceleme-Metinler). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Artun, E. (2008). Çukurova Fıkra Anlatma Geleneğinde Nasrettin Hoca Etkisi. Doğumunun 800. Yılında Nasrettin Hoca Sempozyumu. 24-25 Ekim 2008).(b.y.y.).
• Başgöz, İ. (1999). Geçmişten günümüze Nasreddin Hoca. Pan.
• Boratav, P. N. (1988). 100 soruda Türk halk edebiyatı. Gerçek.
• Gökşen, C. (2003). Temel fıkraları uzerine bir araştırma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gözaydın, N. (1977). Türk fıkralarının tasnifı üzerine bazı düşünceler ve bir tasnif denemesi. Uluslar arası Yunus Emre, Nasreddin Hoca, Karamanlı Mehmet Bey ve Türk Dili Semineri Bildirileri. 204-207. Kültür Bakanlığı.
• Karadağ, M. (1995). Türk halk edebiyatı anlatı türleri. Karşı.
• Önal, M. N. (2011). Muğla masalları. Muğla Üniversitesi.
• Özçelik, B. (1995). Kırıkkale Karakeçililerinin halk bilimi derlemeleri. Kırıkkale: Karakeçili Kaymakamlığı.
• Sakallı, B. (1998). Karakeçili aşireti ve milli mücadele’de Karakeçililer. Karakeçili III. Uluslararası Kültür Şenliği Bildirileri. Karakeçili Kaymakamlığı.
• Sakaoğlu, S. (1995). Türk dünyası mahalli tipleriyle Anadolu fıkra tipleri arasındaki paralellikler. Selçuk Universitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 267-288.
• Suassey, E. (tarih yok). Türk halk edebiyatı (İ. Başgöz, Çev.)
• Sümer, F. (2001). Karakeçili. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 24, Diyanet Vakfı.
• Yıldırım, D. (1992). Türk dünyası el kitabı IV, TKAEY.
• Yıldırım, D. (1999). Türk edebiyatında Bektaşi fıkraları. Akçağ.