An Overview of the Psychological Effects of the Earthquakes in Türkiye through Five Stories

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 120 Ek, 1287 - 1300, 15.12.2024

Tülin Arseven

https://doi.org/10.22559/folklor.3822

Öz

The number of earthquake-themed literary texts in Turkish literature is inversely
proportional to the frequency and impact of earthquakes in Türkiye. This study
examines earthquake-themed stories in Turkish literature regarding the effects of
earthquakes on human psychology. Economic losses caused by earthquakes are, of
course, an essential issue. It is also natural to deal with this issue in literary texts.
The psychological impact of earthquakes is as crucial as economic losses. On the
other hand, few literary texts deal with the psychological effects of earthquakes.
Accordingly, few stories have been written about the psychological impacts
of the earthquake, most of which are about the 1999 Gölcük earthquake. The
Gölcük earthquake caused extensive damage with economic and psychological
consequences. This study is based on qualitative research, whereby five stories
written after the 1999 Gölcük Earthquake were selected using the purposive
sampling method. The stories (How I Fell Out of Bed, The Wrong Person, Dear
Hate, Without Breaking Faults, and Benefactors) were analysed by focusing on
the inquiry of which aspects of the stories address the psychological problems
caused by the earthquake on individuals. The selected stories have different
characteristics in terms of genre and format. The stories belong to Orhan Duru,
Mebuse Tekay, Hakan Şenocak, Ahmet Ümit and Barış Bıçakçı, who are renowned
authors of recent Turkish literature. In the selection of the story, I paid attention to
the stories dealing with different aspects of individuals’ inner world. As a result of
the analysis, the destructive effects of earthquakes on people’s mental and spiritual
health were determined showing that short-stories, as an important literary genre
helps us understand and empathize with people who survived an earthquake.

Anahtar Kelimeler

earthguake, short-story, Turkish literature, Türkiye, Gölcük

Etik Beyan

Research and publication ethics statement: This article constitutes an original research paper based on original data. It has neither been published previously nor submitted for publication elsewhere. The author has adhered to ethical principles and guidelines throughout the research process. Authors’ contributions: The article is authored solely by one individual. Ethics committee approval: Ethical committee approval is not required for this study. Financial support: No financial support was obtained for this research. Conflict of interest: There is no potential conflict of interest in the study.

Türkiye’de Yaşanan Depremlerin Psikolojik Etkilerine Beş Öykü Üzerinden Bir Bakış

Öz

Türk edebiyatında deprem temalı edebî metinlerin sayısı, Türkiye’de yaşanan
depremlerin sıklığı ve etkileri ile ters orantılıdır. Deprem konulu edebî metinlerin
büyük bölümü, depremin ekonomik sonuçlarını tartışmaya açmaktadır. Depremin
neden olduğu ekonomik kayıplar elbette önemli bir sorundur ve bu konunun edebî
metinlerde ele alınması da doğaldır. Ancak depremlerin bireyin psikolojisi üzerinde
yarattığı etki de ekonomik kayıplar kadar önemli bir konudur. Buna karşın depremlerin
bireyin psikolojik durumuna etkisini ele alan edebî metin sayısı azdır. Buna
bağlı olarak depremin psikolojik etkileri hakkında yazılmış az sayıda öykü vardır.
Bu öykülerin de büyük bölümü 1999 Gölcük depremi hakkındadır. Gölcük depremi,
çok büyük can ve mal kaybına yol açmış ve ekonomik ve psikolojik açıdan
önemli sonuçlar doğurmuştur. Bu çalışma, depremin insan psikolojisi üzerindeki
etkilerine ilişkin Türk edebiyatında yer alan deprem temalı öyküleri inceleyen nitel
bir araştırmadır. Bu çalışmada örnek olarak seçilen beş öykü analiz edilmiştir.
Amaçlı örnekleme tekniği kullanılarak 1999 Gölcük Depremi sonrasında yazılmış
ve odağına Gölcük depreminin psikolojik etkilerini alan beş öykü seçilmiştir.
Seçilen öyküler, tür ve biçim yönünden farklı özellikler taşımaktadır. Öyküler, son
dönem Türk edebiyatının önemli yazarları olan Orhan Duru, Mebuse Tekay, Hakan
Şenocak, Ahmet Ümit ve Barış Bıçakçı’ya aittir. Öykü seçiminde öykünün bireyin
iç dünyasının farklı yönlerini ele almasına dikkat edilmiştir. Öyküler (Yataktan
Nasıl Düştüm, Yanlış İnsan, Sevgili Nefret, Faylar Kırılmadan ve İyilikseverler),
depremin bireylerde yarattığı psikolojik sorunların metinlerde hangi yönleriyle
ele alındığı sorgulamasına odaklanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda
depremlerin insanların ruh ve akıl sağlığı üzerindeki yıkıcı etkileri tespit edilmeye
çalışılmıştır. Öykü türünün, depremi yaşayan insanların duygu durumlarını anlamada
ve empati kurmada önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

deprem, öykü, Türk edebiyatı, Türkiye, Gölcük

Kaynakça

• Akbar, Z. & Witruk, E. (2016). Coping mediates the relationship between gender and posttraumatic growth. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 217. 1036-1043.
• Arpat, E. & Şaroğlu, F. (1972). The east Anatolian fault system thought on its. Bulletin of the Mineral Research and Exploration.78, 44-50.
• Bıçakçı, B. (2020). Baharda yine geliriz (12th ed.) İletişim.
• Bryman, A. (2008). Soscial research methods (4rd ed.) Oxford University Press.
• Burkovik, H. Y. (2004). Sosyal fobi. Timaş.
• Cowley, M. & Byrne, R. M. J. (2005). When falsification is the only path to truth. Proceedings of the 27th Annual Conference of the Cognitive Science Society (pp: 512-517) Erlbaum Mahwah.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research desing: Choosing among five traditions. Sage. Cüceloğlu, D. (2020). Savaşçı (65th ed.) Remzi.
• Çitilci, A. T. (2012). Piyasa profesyonellerinin yatırım kararlarındaki davranış boyutu: Bir araştırma. [Doctoral Thesis]. Marmara University, Banking and Insurance Institute, Department of Banking.
• Denis, P. (2007 [2006]). Fobiler (İ. Yerguz, Trans.) Dost.
• Duru, O. (2022). Yeni ve sert öyküler. Yapı Kredi.
• Erickson, F. (2011). A history of qualitaive inquiry in social and educational research. Norman K. Denzin and Yvonna S. Lincoln (Eds.) The Sage Hanbook of Qualitative Research (pp. 43-59) Sage.
• Friedman M. J. (2015). Posttraumatic and acute stress disorders (6th ed.) Springer.
• Glasser, W. (1999 [1998]). Kişisel özgürlüğün psikolojisi (M. İzmirli, Trans.) Hayat.
• Goelitz, A. & Stewart-Khan, A. (2013). From trauma to healing: A social worker’s guide to working with survivors. Routledge.
• Güngör, E. (2019). Altruism and rationality within the framework of behavioral economics. [Master Thesis]. Department of Economics Anadolu University, Graduate School of Social Sciences.
• Helmstetter, S. (2001 [8th ed.]). İçe dönük konuşmanın gücü (H. B. Çelik, Trans.) Sistem.
• Hennenhofer, G. & Heil, K. D. (2001 [?]). Korkuyu yenmek (L. Yarbaş, Trans.) İlya.
• Hofmann, S. & DiBartolo, P. M. (2007 [1997]). Bilişsel terapi teknikleri. Walton T. Roth (Ed.; B. Büyükdere, Trans.) Anksiyete terapisi (pp. 89-116) Prestij.
• Işık, E. (2006). Çocuk, ergen ve erişkinlerde anksiyete bozuklukları. Erdal Işık, Yasemen Işık Taner (Eds.) Asimetrik Paralel.
• Johannesson, E., Simrén, M., Strid, H., Bajor, A. & Sadik, R. (2011). Physical activity improves symptoms in irritable bowel syndrome: A randomized controlled trial. Am J Gastroenterol, 106(5), 915-922.
• Kalyoncu, H. (2011). Ölüm korkusu ve panik atak. Boğaziçi.
• Kaya, N. (2007). Sorularla panik atak. Sistem.
• Ketin, İ. (1969). Kuzey Anadolu fayı hakkında. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 72, 1-27.
• Köknel, Ö. (1992). Korkular takıntılar saplantılar (2nd ed.) Altın Kitaplar.
• Köknel, Ö. (1993). Zorlanan insan (3rd Ed.) Altın Kitaplar.
• Küçükay, A. (2018). Karar vermenin psikolojisi. TAAD, (35), 607-640.
• Memiş Baytimur, N. (2012). The structure and theme in the stories of Orhan Duru. [Master Thesis].
• The University of Fırat The Institute of Social Sciences The Department of Turkish Literature.
• Monroe, K. R. (1996). The heart of altruism: Perceptions of common humanity. Princeton University Press.
• Morgan, C. T. (1988 [1977]). Psikolojiye giriş ders kitabı. (H. Arıcı, I. Savaşır, et. al., Trans). Hacettepe Üniversitesi.
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, (28/2), 150-155.
• Nemutlu, Ö. F., Sarı, A. & Balun, B. (2023). Comparison of actual loss of life and structural damage in 06 February 2023 Kahramanmaraş earthquakes (Mw 7.7-Mw 7.6) with estimated values. Afyon Kocatepe University Journal of Science and Engineering. AKU J. Sci. Eng. 23 (2023) 055602, 1222-1234. https://doi.org/10.35414/akufemubid.1302254
• Ninan, P. T. & Dunlop, B. W. (2007 [2006]). Anksiyete bozuklukları: Güncel tanı ve tedavisi-1. Arif Nihat Dursun (Ed.) T. Ülker (Trans) And.
• Özmen, B. (2000). 17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi depreminin hasar durumu (rakamsal verilerle) TDV/ DR (2000) 010-53.Türkiye Deprem Vakfı.
• Power, F. C., Nuzzi, R. C., Narvaez, D., Lapsley, D. K. & Hunt, T. C. (2008). Moral education: A handbook. Praeger.
• Schlick, M. (1939 [?]). Problems of ethics (D. Rynin, Trans.) Prentic-Hall.
• Seligman, M. E. P. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psycology: An introduction. Journal of the Americon Psychological Associalion. 55(1), 5-15.
• Sin, N. L. & Lyubomirsky, S. (2009). Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice-friendly meta-analysis. Journal of Clinacal Psychology. 65(5), 467-487. https://doi.org/10.1002/jclp.20593
• Südaş, I. (2004). Effects of Marmara earthquake of August 17, 1999 on population and settlement: Case of Gölcük (KOCAELİ) Aegean Geographical Journal, 13, 73-91.
• Şaroğlu, F. & Güler, B. (2020). Recent deformation of the western Anatolia tectonic wedge: Block motions caused by escape to the west. Geological Bulletin of Turkey. 2020 (63) 161-194. https:// doi.org/10.25288/tjb.593423
• Şenocak, H. (2021). Sevgili nefret. Dedalus.
• Tekay, M. (2002). Annem gibi olmadım. Epsilon.
• Timisi, N. & Dursun, Ç. (2003). Medya ve deprem. Radyo Televizyon Üst Kurulu.
• Türküm, S. (1999). Stresle başaçıkma ve iyimserlik. Anadolu Üniversitesi.
• Ümit, A. (2003). Şeytan ayrıntıda gizlidir. Doğan.
• Yüksel, K. (2013). Fay boşluğu. Alakarga.
• Electronic References: Ando, J. & Kawamoto, T. (09.3.2024). Genetic and environmental structure of altruism characterized by recipients in relation to personality. Medicina (Kaunas). Jun; 57(6): 593. (2021). Published online: 8 June 2021. https://doi:10.3390/medicina57060593 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ articles/PMC8228475/
• Dubeski, N. (10.3.2024) Durkheim’s altruism as the source of his social holism: A discussion of the viability of a social basis for moral principles, Electronic Journal of Sociology, 5(3). https:// sociology.org/ejs-archives/vol005.003/dubeski.html
• Gluckman, P. (14.3.2012). Psychosocial effects of eartquake. https://www.stuff.co.nz/the-press/ opinion/perspective/6892800/Psychosocial-effects-of-the-earthquakes.
• Hermsen, R. (09.3.2024). Emergent multilevel selection in a simple spatial model of the evolution of altruism. Published: 25 October 2022. https://journals.plos.org/ploscompbiol/article?id=10.1371/ journal.pcbi.1010612 https://doi.org/10.1371/journal.pcbi.1010612
• Nakaya, N., Nakamura, T., Tsuchiya, N., Narita, A., Tsuji, I., Hozawa, A. & Tomita, H. (26.02.2024). Prospect of future housing and risk of psychological distress at 1 year after an earthquake disaster. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 70.4, (2016) 182-189. https://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1111/pcn.12377
• Presindency of The Republic of Turkey (2023). 2023 Kahramanmaraş and Hatay Eathquakes Report. https:// www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf
• Tanji, F., Tomata, Y., Sekiguchi, T. & Tsuji, I. (26.2.2024). Period of residence in prefabricated temporary housing and psychological distress after the Great East Japan Earthquake: a longitudinal study. BMJ Open 2018;8:e018211. doi:10.1136/ bmjopen-2017-018211 https://bmjopen.bmj.com/ content/bmjopen/8/5/e018211.full.pdf