YERELLİK KAVRAMINI TARTIŞMAK: İÇERİK, SORUNLAR VE ÖNERİ

Year 2023, , 74 - 102, 29.10.2023

Ömür Karslı

https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1252836

Abstract

Bu makalenin amacı yerellik kavramının anlamını ve içeriğini tartışmaktır. Yerellik, uluslaşmanın getirdiği bir refleks ve ulusal bilincin bütünleyici ruhu olarak arayış halinde sıklıkla anılmasına karşın, felsefe açısından değerlendirilmekten uzak kalmıştır. Bu sebepten ötürü yerellik kavramı, benzeri kavramlarla aynılaştırılarak ideolojik bir içeriğe büründürülmekte, anlamı giderek belirsizleşmektedir. Söz konusu sorunun üstesinden gelmek, yerelliğin neliğini ortaya çıkarabilmek için, yerelliğe felsefi bir bilinçle yaklaşılarak, kavramın içeriğinin, kavram haritasının ve ilkelerinin belirginleştirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla çalışmamızda ilkin yerellik arayışının modernleşmeyle birlikte sömürgecilik ve Batılılaşma karşısında ulusçuluk, postmodernizm ve çoklu modernite görüşleri içerisinde nasıl tesis edilmeye çalışıldığı ve yetersizlikleri panoramik olarak sunulmuş, ardından kavramın ne olmadığı üzerinde durulmuştur. Yerlicilik ve yerlilikten ayrı olarak ele alınması gerektiğine işaret edilen yerelliğin, insan, mekân ve tarihle ilişkisi irdelenerek, yerelleşmeye dikkat çekilmiştir. Araştırma sonucunda yerelliğin üç temel ilkesi olduğu tespit edilmiştir: Yerellik bir insan-mekân sorunudur; salt bir yerellik bulunmamaktadır ve yerellik görecelidir; saf bir yerellik yerine yerellik, sentez ve yerelleşme süreci olarak anlaşılmalıdır. Söz konusu ilkelerden hareketle ve yerellik kavramının içeriğinin sorunlarına karşı, yerellik yerine kültürel(lik) kavramının kullanılması önerilmiştir.

Keywords

yerellik, modernite, mekan, yerelleşme, kültürel

DISCUSSING THE CONCEPT OF LOCALITY: CONTENT, PROBLEMS AND ADVICE

Abstract

The purpose of this article is to discuss the meaning and content of the concept of locality. Although locality is often referred to as a reflex of nationalization it has remained far from being evaluated in terms of philosophy. For this reason the concept of locality is equated with similar concepts and wrapped in an ideological content and its meaning becomes increasingly uncertain. In order to overcome the aforementioned problem and to reveal the nature of locality, and to clarify the content, concept map and principles of the concept it is necessary to approach locality with a philosophical consciousness. Firstly how the search for locality is tried to be established within the views of nationalism, postmodernism and multiple modernity against colonialism and Westernization with modernization and its inadequacies are presented panoramically, then it is emphasized what the concept is not. Localization, which is pointed out to be considered separately from localism and indigenousness, has been examined in terms of its relationship with people, space and history and attention has been drawn to localization. As a result of the research it has been determined that locality has three basic principles: Locality is a human-space problem; there is no mere locality and locality is relative; rather than a pure locality, locality should be understood as a process of synthesis and localization. Based on these principles and against the problems of the content of the concept of locality it is suggested to use the concept of cultural instead of locality.

Keywords

Locality, modernity, space, localisation, culturel

References

• Artun, A. (2021). Modernizm Kavramı ve Türkiye'de Modernist Sanatın Doğuşu, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Augé, M. (2016). Yok-yerler: Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş, çev. Turhan Ilgaz, İstanbul: Daimon Yayınları.
• Batuman, B. (2019). Milletin Mimarisi: Yeni İslamcı Ulus İnşasının Kent ve Mekân Siyaseti, İstanbul: Metis Yayınları.
• Benedict, R. (2019), Krizantem ve Kılıç, çev. Türkân Turgut, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Bhambra, G. K. (2015). Moderniteyi Yeniden Düşünmek: Post-Kolonyalizm ve Sosyolojik Tahayyül, çev. Özlem İlyas, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Deleuze, G. ve Guattari, F. (2020). Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayınları. Erol, M. (2016). Yerlilik Düşüncesi, İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Harvey, D. (2010). Postmodernliğin Durumu, çev. Sungur Savran, İstanbul: Metis Yayınları.
• Hökelekli, H. (2016). "Türkiye'de Din, Dindarlık ve Din Psikolojisi Araştırmaları: Psikolojide Yerellik ve Evrensellik Tartışmaları Bağlamında Bir Değerlendirme", DEUİFD Din Psikolojisi Özel Sayısı, ss. 311-333.
• Hülür, H. (2000). "Toplumsal Bilim Söyleminde Yerellik", Selçuk İletişim, 1/3, ss. 103-116.
• Karslı, Ö. (2019a). "Fırat Mollaer Yerliciliğin Retoriği", İnsan ve Toplum, 9/3, ss. 156-159.
• Karslı, Ö. (2019b). "Sezer Tansuğ'un Eleştirileri Işığında, İsmail Tunalı ve Ulusal Sanat Sorununa Yeni Bir Bakış", İsmail Tunalı Düşüncesi, Bıçak, A. (der.), ss. 206-230, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Keyman, F. ve Lorasdağı B. K. (2020). Sekiz Kentin Hikâyesi: Türkiye'de Yeni Yerellik ve Yeni Orta Sınıflar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Kuban, D. (1998). Sinan'ın Sanatı ve Selimiye, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Lefebvre, H. (2019). Mekânın Üretimi, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lyotard, J.-F. (2019). Postmodern Durum, çev. İsmet Birkan, Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Maden, S. (1999). "Sunuş", Seyir Defterleri, çev. Sait Maden, Ankara: Çekirdek Yayınlar, ss. 9-14. Mert, N. (1999). "Sağdan Yükselen Muhalefet: 'Yerlilik'", Cogito, 21, ss. 173-179.
• Mollaer, F. (2018). Yerliciliğin Retoriği, Ankara: Phoenix Yayınları.
• Orians, G. H. (2018). Yılanlar, Gündoğumları ve Shakespare: Evrim Beğenilerimizi ve Korkularımızı Nasıl Şekillendirir?, çev. Aysun Babacan, İstanbul: Metis Yayınları.
• Öner, G. (2018). "Yerel Coğrafya ve Öğretimi", İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5/9, ss. 105-129.
• Öner, G. ve Memişoğlu, H. (2018). "Sosyal Bilgilerde Yerel Coğrafya Öğretimi: Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi", Cumhuriyet International Journal of Education, 7/3, ss. 193-218.
• Ötkünç, A. (2016). "Antropolojiden Mimarlığa Melez Düşüncenin İmkânları: Yer ve Yok-yer Kavramları Üzerine". Yok-yerler, Köksal, A. (der.), ss. 7-24, İstanbul: Daimon Yayınları.
• Sarıbay, A. Y. (1999). "Yirmibirinci Yüzyıla Doğru Global Kapitalizm, Oryantalizm, Yerlicilik: Teorik Bir Çerçeve", Cogito, 21, ss. 166-173.
• Strauss, C. L. (1997). Irk, Tarih ve Kültür, çev. Haldun Bayrı vd. İstanbul: Metis Yayınları.
• Strauss, C. L. (2012). Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji, çev. Akın Terzi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Strauss, C. L. (2020). Hüzünlü Dönenceler, çev. Ömer Bozkurt, İstanbul: YKY.
• Suvakovic, Misko (2015). "Küratöryel Taktiklerle Kimlik İmalatı", Çağdaş Sanat ve Kültüralizm: Kimlik ve Estetik, Artun, A. (der.), ss. ss. 189-203, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şen, M. K. ve Şenkaloğlu, S. (2019). "Batı Sosyolojisi Karşısında Türkiye'de Yerli Sosyoloji Arayışı", Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5/9, ss. 35-59.
• Taftalı, O. (2005). Hayal Yöre: Batı Aydınlanmasının Sonu ve Yerli Düşünce, İstanbul: Cadde Yayınları.
• Thiong'o, N. W. (2021). Öze Dönüş: Afrika'yı Görünür Kılmak, çev. Seda Ağar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Üngür, E. (2011). Mekân Kavramının Disiplinler Arası Tarihsel Dönüşümü Üzerinden Mimarlık&Mekân İlişkileri, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• WALD (1997). Yerel Üzerine Bir Tartışma. İstanbul: Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Yayınları.
• Wallerstein, I. (2018). Ütopistik ya da 21. Yüzyılın Tarihsel Seçimleri, çev. Taylan Doğan, İstanbul: BGST Yayınları.
• Yetim, F. (2017). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Türk Düşüncesinde Arayışlar, Ankara: Tezkire Yayıncılık.