WİLLİAM JAMES'IN FELSEFESİNDE ÖZNELERARASILIK KAVRAMININ AREND VE RORTY'NİN FİKİRLERİ DOLAYIMIYLA ARAŞTIRILMASI

Year 2017, Issue: 65, 216 - 239, 15.07.2017

Nil Avcı

Abstract

Geç moderniteyle birlikte ortaya çıkan kitle toplumun özneyi diğer öznelerle kurduğu ilişkide yüzleştirdiği temel problem öznenin kendi olarak yaşama olasılığının kaybı ve dolayısıyla da bir kendilik bilinci üzerine kurulan yaşantıların değer ve anlamının yitirilişidir. Bu kendilik yitiminin sebeplerini tespit etmeye çalıştığımızda ise iki temel olasılıkla karşılaşırız; ya özne kendisi için kayıptır; çünkü diğer öznelerle kurduğu sosyal, gündelik, pratik yaşama tamamen gömülmüş durumdadır ve bu haliyle kendini fark edemeyen anonim bir harekettir ya da kendilik bilinci olan bir özne haline gelebilmesi için elzem olan sosyal ilişkiler alanından tamamen geri çekilmiş, ötekinin deneyiminin tamamen dışına fırlatılarak kendi yalnızlığına gömülmüştür. bu iki olasılıktan da anlaşılacağı gibi öznenin kendilik yitimi olarak adlandırılabilecek problem öznenin kendini yitirmeden diğer öznelerle hakiki ilişkiler kurabilme, kurulan ilişkileri tanıyabilme ve ilişkilerinde tanınabilme olasılığının, yani öznelerarasılık kavramının sorgulanmasını gerektirir. Diğerleriyle paylaşılan kamusal bir alana aitlik ve diğerlerinden kurtarılmış bir alan olarak mahrem bir boyuta sahiplik fikirleri, bireyin kendisini kurmasında ya da bulmasında bu boyutlardan hangisinin öncelikli olduğu kararı, bu boyutların birbiriyle ilişkisi özne anlayışlarını bahsedilen problem bağlamında belirleyen temel taşlar haline gelmektedir. Bu makale Klasik Amerikan pragmacılarından William James'ın (1842-1910) kendilik yitimine dair söz konusu ikilemin çözümü için giriştiği entelektüel mücadelesini ve başarısını ortaya koymaya çalışacaktır. James deneyimin dolaysız alanını aşmayan bir öznelerarasılık tesis ederek kendilik yitimi problemine bir çözüm olanağı sunmuştur. Makalede bu çözüm mahrem-kamusal ikiliği üzerinden, öznelerarasılık bağlamında ve modern çağda bir bireyin kendi olmasının koşullarını dert edinen ve bunu, James'in aksine, açık seçik olarak mahrem ve kamusal kavramlarını analiz ederek yapan iki filozofun, Hannh Arendt'in (1906-1975) ve Richard Rorty'nin (1931-2007), görüşleri dolayımıyla gösterilecektir.

Keywords

William James, kendilik yitimi, öznelerarasılık, mahremiyet, kamusall

İnvestigation of William James's Concept of İntersubjectivity through the ideas of Arendt and Rorty

Abstract

Keywords

William James, the lost self, intersubjectivity, privacy, publicity

References

• Arendt, Hannah, The Human Conditions, Chicago, London : The University of Chicago Press, 1998.