POPPER VE KUHN’DA BİLİMİN YAPISI, GELİŞİMİ VE YÖNTEMİ ÜZERİNE BİR TARTIŞMA

Year 2022, Volume: 1 Issue: 75, 436 - 459, 15.07.2022

Neslihan Doğan

Abstract

Bilim felsefesi, düşünsel bir perspektif altında bilimin olgularını, araştırma yöntemlerini ve gelişim sürecini yakından inceleme ve öğelerini araştırma çabasıdır. Bu çabanın önemli isimlerinden birisi olan Karl R. Popper ile özellikle de bilimin gelişimi ve evreleri üzerine yoğunlaşan Thomas S. Kuhn, bilim sahnesinin nasıl sergilenmesi gerektiği konusunda değerli açıklamalarda bulunmuşlardır. Bilimin rasyonel ölçütleri arayışında olan bu düşünürlerden Popper, bilimsel araştırmaların mantıksal boyutunu ve bilimsel argümanların çıkarımsal ilişkilerini ön plana almıştır. Buna karşın, bilim camiasının sahip olduğu ortak değerlerin önemini vurgulayan Kuhn ise özellikle bilimsel devrimler sırasında bu noktanın ne kadar kritik bir unsur olduğu hususunda düşüncelerini ifade etmiştir. Peki bilimin yapısı, gelişimi ve yöntemi söz konusu olduğunda Popper ve Kuhn, araştırmalarını hangi düşünce çizgisinde yürütmüşlerdir?
Bu çalışmanın birinci amacı, Popper’ın yaklaşımının ağırlık noktasını oluşturan yanlışlanabilirlik kriteri ile çözümlediği ve bilimsel araştırmanın mantığı altında ilerlettiği düşüncelerinin; Kuhn’un ise paradigma kavramı ışığında geliştirdiği yaklaşımlarının bilimin yapısı, gelişimi ve yöntemi üzerine olan etkilerini incelemek, ilgili konuları açıklamaktır. Bununla birlikte Kuhn’un, Popper’a yönelik düşünceleri ve eleştirileri odağında altı çizilen çalışmanın ikinci amacı şudur; bilimin yapısı, gelişimi ve yöntemi söz konusu olduğunda Popper, bilimsel araştırmanın mantıksal boyutu odağında çalışmasını yürütmüş; Kuhn ise paradigma kavramı çerçevesinde bilim topluluğunun ortak ölçütleri, inançları ve teknikleri, genel bir ifade ile ortak değerleri ve kararları üzerine yönelmiştir. Yönelimlerinde bulunan bu farklılık hem 20. Yüzyılın bilim felsefesi problemlerine karşı yaklaşımlarını hem de bilimin yapısı, gelişimi ve yöntemi üzerine olan düşüncelerini derinden etkilemiştir. Dolayısıyla çalışmanın temel odağı, Popper ve Kuhn’un düşüncelerini bu ayrım temelinde anlamaya çalışmak; düşünce çizgilerinde bulunan ortaklıkları ve farklılıkları, bu kritik ayrım bağlamında yorumlamaktır.

Keywords

: Modus Tollens, Yanlışlanabilirlik, Kuram, Paradigma, Anomali, Devrim

Supporting Institution

DESTEKLEYEN KURUM BULUNMAMAKTADIR

Project Number

PROJE NUMARASI BULUNMAMAKTADIR

ON THE STRUCTURE, DEVELOPMENT AND METHOD OF SCIENCE IN POPPER AND KUHN: THE LOGIC OF SCIENTIFIC RESEARCH OR THE SOCIOLOGY OF SCIENTIFIC REVOLUTIONS?

Abstract

Philosophy of science is an effort to closely examine the facts, research methods and development process of Science under a thought perspective and to investigate its elements. Karl R. Popper, one of the important names of this effort, and Thomas S. Kuhn, who focused especially on the development and stages of science, made valuable explanations about how the science scene should be exhibited. Popper, one of these thinkers in search of rational criteria of science, emphasized the logical dimension of scientific research and the inferential relations of scientific arguments. On the other hand, Kuhn, who emphasized the importance of the common values of the scientific community, expressed his thoughts on how critical this point was, especially during scientific revolutions. So, in which line of thought did Popper and Kuhn conduct their research when it comes to the structure, development and method of science?
The first purpose of this study is to explain Popper's thoughts, which he analyzed with the falsifiability criterion, which is the focus of his approach, and developed under the logic of scientific research; it is to examine Kuhn's thoughts on the structure, development and method of scientific research, which he evaluated in the light of the concept of paradigm. However, the second aim of the study, which is underlined in the focus of Kuhn's thoughts and criticisms towards Popper, is as follows; when it comes to the structure, development and method of science, Popper has carried out his work with a focus on the logical dimension of scientific research; Kuhn, on the other hand, focused on the common criteria, beliefs and techniques of the scientific community, in general terms, their common values and decisions within the framework of the concept of paradigm. This difference in their orientation has deeply affected both their approaches to the problems of philosophy of science in the 20th century and their thoughts on the structure, development and method of science. Therefore, the main focus of the study is to try to understand the thoughts of Popper and Kuhn on the basis of this distinction; to interpret the commonalities and differences in lines of thought in the context of this critical distinction.

Keywords

Modus Tollens, Falsifiability, Theory, Paradigm, Anomaly, Revolution.

Project Number

PROJE NUMARASI BULUNMAMAKTADIR

References

• Chalmers, Alain (1994). Bilim Dedikleri, çev. Hüsamettin Arslan, Ankara: Vadi Yayınları.
• Gattei, Stefano (2009). Karl Popper’s Philosophy of Science, New York: Routledge.
• Gillies, Donald (2018). Yirminci Yüzyılda Dört Ana Tema, çev. Melis Tuncel, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Grünberg, Teo (2019). Felsefe ve Felsefi Mantık Yazıları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Grünberg, T. & Grünberg, David (2015). Bilim Felsefesi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Irzık, Gürol (1990). “İki Kuhn”, Felsefe Tartışmaları 8. Kitap, Hacıkadiroğlu, Vehbi (ed.), ss. 64-71, İstanbul: Panorama Yayınları.
• Kuhn, Thomas S. (1994). Asal Gerilim. Bilimsel Gelenek ve Değişim Üzerine Seçme İncelemeler, çev. Yakup Şaban, İstanbul: Kabalcı Yayıncı.
• Kuhn, Thomas S. (2007). Kopernik Devrimi, çev. H. Turan & D. Bayrak & S. K. Çelik, Ankara: İmge Kitabevi.
• Kuhn, Thomas S. (2017). “Keşif Mantığı mı Araştırma Psikolojisi mi?”, Eleştiri ve Bilginin Gelişimi, Lakatos, I. & Musgrave, A. (ed.), çev. Nur Küçük, ss. 5-37, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kuhn, Thomas S. (2017). “Eleştiriler Üzerine Düşüncelerim”, Eleştiri ve Bilginin Gelişimi, Lakatos, I. & Musgrave, A. (ed.), çev. Nur Küçük, ss. 288-353, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kuhn, Thomas S. (2019). Bilimsel Devrimlerin Yapısı, çev. Nilüfer Kuyaş, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Losee, John (2012). Bilim Felsefesine Tarihsel Bir Giriş, çev. Elif Derviş, Ankara: Dost Kitabevi.
• Masterman, Margaret (2017). “Paradigmanın Doğası”, Eleştiri ve Bilginin Gelişimi, Lakatos, I. & Musgrave, A. (ed.), çev. Nur Küçük, ss. 80-122, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Popper, Karl R. (1962). Conjectures and Refutations, New York-London: Basic Books.
• Popper, Karl R. (2006). Hayat Problem Çözmektir, çev. Ali Nalbant, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Popper, Karl R. (2020). Bilimsel Araştırmanın Mantığı, çev. İlknur Aka & İbrahim Turan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Reichanbach, Hans (2019). Bilimsel Felsefenin Doğuşu, çev. Cemal Yıldırım, Ankara: Fol Kitabevi.
• Shapere, Dudley (1981). “Meaning and Scientific Change”, Scientific Revolutions, Hacking, Ian (ed.), ss. 28-60, Oxford: Oxford University Press.
• Yıldırım, Cemal (1997). Bilimsel Düşünme Yöntemi, Ankara: Bilgi Yayınevi.