“Artırılmış” Gerçeklikten “Sahte” Gerçekliğe: Dijital Çağda Gerçeklik Problemi

Year 2024, Issue: 79, 5 - 28, 15.07.2024

Milay Köktürk

https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1485392

Abstract

“Gerçekten var olan nedir?” sorusuyla başlayan gerçeklik arayışında, bilim ve felsefe tarihinde farklı cevaplara ulaşıldı. Gerçekliğin ne olduğu da tartışıldı. Gerçeklik bazen ontolojik zeminde bazen epistemolojik açıdan ele alındı. Öznelcilik, nesnelcilik, somut gerçeklik, soyut gerçeklik, kendinde gerçeklik, öznel gerçeklik gibi kavramlar ve bunlara dayalı tutumlar ortaya çıktı. Bütün bu süreçte, gerçeklik bilen özne karşısındaki gerçeklikti. Gerçekliğin varoluşsal karakterinde değişim yaşanmadı. Gerçeklik, bilinse de bilinemese de, ne ise o idi. Ancak dijital çağla birlikte, gerçekliğin ne olduğu sorusu tekrar sorulmaya başlandı. Çünkü dijital çağda yeni gerçeklik biçimleri ortaya çıktı. Bunların büyük kısmı gerçekliğin bilinmesini veya gerçeklik karşısındaki tutumu, bir kısmı da gerçekliğin ontolojisindeki değişimi ifade etmekteydi. Hakikaten de dijital çağda, bizzat gerçekliğin yapısı değişmiştir. Artık tüm gerçeklikler “ne ise o olan” değildir. İşte makalemizde sözü edilen bu gerçeklik kavramlarının açılımı yapılacak, gerçekliğin yapısında nasıl bir değişim olduğu ortaya konacaktır. Ayrıca sözü edilen bu ontolojik değişimin olası sonuçları yanında, yeni gerçeklikler karşısında felsefenin yükümlülüğü tartışılacaktır.

Keywords

Sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, derin sahte, simülasyon, gerçek ötesi

From “Augmented” Reality to “Fake” Reality: The Problem of Reality in The Digital Age

Abstract

In the search for reality, which began with the question “What really exists?”, different answers were found in the history of science and philosophy.What reality is was also discussed. Reality was sometimes discussed on an ontological basis and sometimes on an epistemological basis. Concepts such as subjectivism, objectivism, concrete reality, abstract reality, reality in itself, subjective reality and attitudes based on them emerged. Throughout this process, reality was reality before the knowing subject. There has been no change in the existential character of reality. Reality was what it was, whether known or not. However, with the digital age, the question of what reality is has begun to be asked again. Because new forms of reality have emerged in the digital age. Most of these expressed knowledge of reality or attitude towards reality, and some of them expressed the change in the ontology of reality. Indeed, in the digital age, the structure of reality itself has changed. All realities are no longer “what they are.” In our article, these concepts of reality mentioned will be explained and what kind of change there is in the structure of reality will be revealed. In addition, the possible consequences of this ontological change will be discussed, as well as the obligation of philosophy in the face of new realities.

Keywords

Virtual reality, augmented reality, deep fake, simulation, post-truth

References

• Aristoteles, (1996). Metafizik. Çev.: Ahmet Arslan İstanbul: Sosyal Yayınlar Baudrillard, J. (2011) Simülakrlar ve Simülasyon, Çev.: Oğuz Adanır, 6. Basım, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Cassirer, E. (2005). Kültür Bilimlerinin Mantığı Üzerine. Çev.: Milay Köktürk, 1. Basım, Ankara: Hece Yayınları.
• Cevizci, A. (2005). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Coşkun, C. (2022) “Dijital Bir Deneyim Olarak Artırılmış Gerçeklik.” SDÜ ART-E, Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi (1065-1076), Cilt:15 Sayı: 30.
• Çelik, N. (2021) “Post-Truth Çağında Gerçekliğin Sosyal İnşasına Sosyolojik Bir Bakış.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, cilt: 20 sayı: 79, ISSN:1304-0278 (1540- 1555).
• Ferhat, S. (2016). “Dijital Dünyanın Gerçekliği, Gerçek Dünyanın Sanallığı Bir Dijital Medya Ürünü Olarak Sanal Gerçeklik.” TRTAKADEMİ, Cilt 01, Sayı 02, (724-746).
• Heidegger, M. (2015). Metafizik Nedir?. Çev.: Yusuf Örnek, 4. Baskı, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Köktürk M. (2020). “Post-Truth ya da Mağaraya Dönüş.” Pasajlar Dergisi, Sayı: 4, (35-56). Köktürk M. (2021). Dijital Çağ Üzerine Düşünceler, Ankara: Net Kitaplık.
• Köktürk, M. (2012). “Hayret Üzerine.” Türk Yurdu Dergisi. Yıl: 101. Sayı: 294, (34-35).
• Künüçen, H.H. ve Samur, S. (2021). “Dijital Çağın Gerçeklikleri: Sanal, Artırılmış, Karma ve Genişletilmiş Gerçeklikler Üzerine Bir Değerlendirme.” Yeni Medya, Sayı: 11, Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi, (38-62).
• Künüçen, H. H., Demirci, A. (2021). “İletişim Eğitimi ve Artırılmış Gerçeklik Uygulaması: Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü Örneği.” Yeni Medya, Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi, Sayı: 10, (87-106).
• Oğuz, T. (2018) “Platon’un Mağarası’ndan Sosyal Medyaya Gerçekliğin Görünümü: Filtre Balonu.” Kurgu Dergisi, Cilt:26 Sayı:2 Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi. (1-10).
• Platon, (2013). Diyaloglar. Çev.: M. Gökberk, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tübitak Sosyal Bilimler Ansiklopedisi (2022), https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansik- lopedi/realizm_felsefe, , Erişim: 20/04/2024, (Köktürk 2022).
• https://openai.com/index/sora/ (Erişim: 25/04/2024).
• https://tr.cointelegraph.com/news/sora-openai-video-generation-model-artifi- cal-intelligence-weakness (Erişim: 25/04/2024).
• https://www.ntv.com.tr/galeri/teknoloji/openai-chatgptnin-yeni-surumu-gpt-4o- yu-tanitti-her-filmi-gercek-oldu,zSDC74Uk_Uq2UmcEqecx7w/h7lxzfoBG0KnK- M4GzTSeMQ (Erişim: 15/05/2024).