THE PLACE OF BLOCKCHAİN TECHNOLOGY AND CRYPTOCURRENCİES İN ISLAMİC JURİSPRUDENCE

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 173 - 190, 31.03.2025

İrfan Doğan , İbrahim Yıldız , Lokman Doğan

https://doi.org/10.29106/fesa.1656028

Abstract

Blockchain technology and cryptocurrencies are increasingly important elements in today’s financial ecosystem. Blockchain is defined as a distributed ledger technology that eliminates the need for a central authority by providing a secure, transparent, and immutable data structure. Through this technology, digital assets such as Bitcoin, Ethereum, Ripple, and Litecoin have begun to be considered alternative tools in economic activities. The technology has rapidly created a heightened awareness within societies, facilitating its acceptance as an investment vehicle. However, significant debates arise regarding the position and legitimacy of these new-generation financial instruments within Islamic jurisprudence. The rapid financial interactions have also attracted the attention of Muslim investors, leading to various discussions concerning the legitimacy of cryptocurrencies. Islamic financial principles prohibit elements such as riba (interest), gharar (uncertainty), and maysir (gambling), necessitating a detailed examination of the nature and functioning of cryptocurrencies. The primary aim of this studdy is to address these uncertainties by providing a general overview of cryptocurrency technology and exploring whether it can be considered a legitimate tool from an Islamic finance perspective. The research aims to examine and analyze the views of certain Islamic authorities and scholars regarding this technology. The place of blockchain technology and cryptocurrencies in Islamic jurisprudence presents itself as a complex topic, subject to extensive literature and discourse. The findings of the examination and research indicate that these institutions and experts generally hold serious objections to cryptocurrency technology. Until these objections are resolved, it cannot be viewed as a legitimate financial instrument from an Islamic standpoint. In addition to this prevailing opinion, there is also a signiificant number of scholars who argue for the legitimacy of cryptocurrencies. Given the diversity of opinions in this field, it is anticcipated that discussions regarding the permissibility of cryptocurrencies will continue among Muslim communities for some time, paving the way for new narratives. Additionally, relevant fatwas and opinions are crucial factorss in the decision-making processes of Muslim investors, and it is projected that research on thiis subject will increase in the future.

Keywords

Islam, Fiqh, Blockchain Technology, Cryptocurrencies, Money.

BLOCKHAIN TEKNOLOJİSİ VE KRİPTO VARLIKLARIN İSLAM FIKHINDAKİ YERİ

Abstract

Blokzincir teknolojisi ve kripto paralar, günümüz dünyası finansal ekosisteminde giderek daha fazla önem kazanan unsurlardır. Blokzincir, dağıtık defter teknolojisi olarak tanımlanmakta olup, güvenli, şeffaf ve değiştirilemez bir veri yapısı sunarak merkezi otorite ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Bu teknoloji sayesinde Bitcoin, Ethereum, Ripple ve Litecoin gibi dijital varlıklar, ekonomik faaliyetlerde alternatif bir araç olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Söz konusu teknoloji, toplumlarda hızla bir farkındalık oluşturmuş ve yatırım aracı olarak kabul edilmesi çabuklaşmıştır. Ancak bu yeni nesil finansal araçların İslam fıkhındaki konumu ve meşruiyeti üzerine ciddi tartışmalar söz konusu olmaktadır. Hızlı finansal etkileşimler, Müslüman yatırımcıların da dikkatini çekmiş; dolayısıyla kripto paraların meşruiyeti hususunda çeşitli tartışmalar gündeme gelmiştir. İslami finans prensipleri, riba (faiz), gharar (belirsizlik) ve maysir (şans oyunu) gibi unsurları yasaklamakta, bu nedenle kripto paraların doğası ve işleyişi üzerine ayrıntılı bir inceleme yapılması gerekmektedir. Bu çalışmanın ana amacı, bu belirsizlikleri ele alarak kripto para teknolojisini derinleme şeklinde olmasada genel hatlarıyla açıklamak ve İslami finans perspektifinden meşru bir araç olup olmadığını irdelemektir. Araştırma, söz konusu teknolojinin bazı İslami otoriteler ve bazı İslam alimlerinin görüşlerini inceleyip analiz etmeyi amaçlamaktadır. Blokzincir teknolojisi ve kripto paraların İslam fıkhındaki yeri, geniş bir literatüre ve tartışmaya tabi olan karmaşık bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda, bu kuruluşların ve uzmanların büyük ölçüde kripto para teknolojisine yönelik ciddi itirazları olduğu ve bu itirazlar giderilmediği sürece, İslami olarak meşru bir finansal enstrüman olarak görülemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır. Çoğunluk görüşünü yansıtan bu yaklaşımın yanında, kripto paraların meşru olması gerektiğini savunan önemli sayıda da alim bulunmaktadır. Bu alandaki görüşlerin çeşitliliği dolayısıyla kripto para konusunun, Müslüman toplumlar arasında helal olup olmadığıyla ilgili tartışmaları bir süre daha sürdüreceği ve yeni söylemlere zemin hazırlayacağı öngörülmektedir. Ayrıca ilgili konudaki fetva, görüş vb. Müslüman yatırımcıların karar alma süreçlerinde önemli bir etken olmakla birlikte gelecekte bu konudaki çalışmaların artacağı öngörülmektedir.

Keywords

İslam, Fıkıh, Blockhain Teknolojisi, Kripto Paralar, Para.

References

• Alkış, A. (2018). Para Olabilme Yönüyle İslam Hukuku Açısından Kripto Para. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 69-90.
• Allam, S. İ. (2017, Aralık 28). Bitcoin Denilen Elektronik Para Birimini Alıp Satmanın Hükmü Nedir? Erişim Adresi Daru'l-İfta: Https://Www.Dar-Alifta.Org/
• Almış, Beyzanur (2022). Madeni Paradan Dijital Paraya: İslami Finans İlkeleri Doğrultusunda Kripto Paraların İncelenmesi. Karabük Üniversitesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Finans Ve Bankacılık Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. S.124.
• Bayındır, S. (2017, Aralık 21). Bitcoin Veya Ethereum Gibi Sanal Kripto Paralara Yatırım Yapmanın, Bunları Alıp Satmanın Hükmü Nedir? Erişim Adresi Fetva: Http://Www.Fetva.Net/Alisveris/Bitcoin-Vs-Gibi-Dijital-Paralari-Alip-Satmanin-Hukmu-Nedir.Html
• Canbaz, M. F. Ve Berkun, G. (2021). Kripto Para Teknolojisi Ve İslami Finans Açısından Meşruiyeti. Uluslararası Bankacılık, Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. Cilt:4, Sayı: 1, Sayfa: 98-133.
• Civelek, A. (2020). İslâm Hukuku Açısından Kripto Paralar (Tez No. 647082 ). Yuksek Lisans Tezi, Canakkale Onsekiz Mart Universitesi.
• Coin Türk. (2025). Türk Bitcoin Borsaları. Coin Türk: Erişim Adresi Https://Www.Coin-Turk.Com.
• Çetin, A. (2020). İslami Esaslara Uygun Kripto Para Önerisi: İslami Coin (Iscoın). Finansal Araştırmalar Ve Calışmalar Dergisi, 63-89.
• Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı. (2017). Dijital Kripto Paraların Kullanımının Dini Hükmü Nedir? Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı: Erişim Adresi Https://Kurul.Diyanet.Gov.Tr/Karar-Mutalaa-Cevap/38212/Dijital-Kripto-Paralarin-Kullaniminin-Dini-Hukmu-Nedir-
• Doğan, Hasan (2018). İslam Hukuku Açısından Kripto Paralar Ve Blockchaın Şifreleme Teknolojisi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.26, S.2, 2018, S.225-253.
• Döndüren, H. (2021). “İslâm’da Para Ve Kripto Para İlişkisi” Vuslat Eğitim, Kültür Ve Düşünce Dergisi. Ağustos. Sayı: 242. İstanbul.
• Döndüren, H. (2020, 12 23). İslami Finans, Kripto Para Ve Güncel Ticari Meseleler. (Dersiad, Röportaj Yapan).
• Durdu, E. (2018). “Kripto Para Birimi Olarak Bitcoin Ve Ceza Hukuku”. Yüksek Lisans Tezi.
• Ergun, H., & Esenkaya, A. (2022). Blockchain Teknolojisi İle Finansal Piyasalar Da Yaşanan Gelişmeler Üzerine Bir İnceleme. Karatay İslam İktisadı Ve Finans Dergisi, 1(1), 77-98.
• Erkan, H., Kazak, H., Ve Çeker, O. (2020). Kripto Paraların İslam Para Sistemi Açısından Uygunluğu: Türkiye İçin Uygulanabilir İslami Kripto Para Modeli Önerisi. Journal Of Accounting, Finance And Auditing Studies.
• Esenkaya, A., Ve Ergun, H. (2019). Kripto Paralar Ve Blockchaın Teknolojisinin İslami Finans Açısından Değerlendirmesi. Uluslararası İslam Ekonomisi, Finans Ve Etik Kongresi (S. 46-55). İstanbul: Kto Kartay Üniversitesi.
• Evans, C. W. (2015). Bitcoin İn Islamic Banking And Finance. Journal Of Islamic Banking And Finance, 1-11.
• General Authority Of Islamic Affairs And Endowments. (2018, Ocak 30). Bitcoin Ve Diğer Dijital Kripto Para Birimleri Üzerine. General Authority Of Islamic Affairs & Endowments: Erişim Adresi Https://Www.Awqaf.Gov.Ae/En/Pages/Fatwadetail.Aspx?Did=88972
• Gültekin & Bulut (2016). “Bitcoin Ekonomisi: Bitcoin Ekosisteminden Doğan Yeni Sektörler Ve Analizi”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 82-92.
• Hreinsson Egill Már (2018). “The Future Of Blockchain Technology And Cryptocurrencies”, University Of Haskolin Reykjavik, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Reykjavik. Https://Tr.Wikipedia.Org/Wiki/ (Erişim Tarihi: 16.02.2025).
• İsmailağa Fıkıh Kurulu. (2018, Şubat 13). İsmailaga.Org.Tr: Https://Www.İsmailaga.Org.Tr/Fiziki-Maddi-Paraya- Karsi-Kripto-Paranin-Sanalmubadele-Aracinin-Durumu (Erişim Tarihi:08.03.2025).
• Karaman, H. (2017), “Sanal Para (Bitcoin, Bitpara)” Https://Www.Yenisafak.Com/Yazarlar/Hayrettinkaraman/Sanal-Parabitcoin- Bitpara-2041314. (Erişim Tarihi: 04.02.2025).
• Kaya, S. (2018). Kripto Para Birimleri Ve Fıkhi Açıdan Değerlendirilmesi. Sakarya: İsefam.
• Kayadibi, S. (2022, 11 1). Kripto Para, Blockchain Ve Metaverse. İslamiktisadi.Net: Https://İslamiktisadi.Net/2022/11/01/Kripto-Para-Blokchain-Ve-Metaverse/.
• Kesebir M. Ve Günceler, B., (2019), “Kripto Para Birimlerinin Parlak Geleceği”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17, 605-625.
• Khattak, Z. R., Ve Rizwan, M. A. (2020). An Islamic Approach Towards The Nature & Problems Of Cryptocurrency. Al-Aijaz Research Journal Of Islamic Studies And Humanities, 295-305.
• Korkut, C., Güney, N., Polat, A., Kaplanhan, F., Yazıcı, A., Tekdoğan, Ö. F., Demirdöğen, Y. (2020). İslam İktisadında Para Bakırdan Dijitale. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kuran-I Kerim, Bakara Suresi 216. Ayeti.
• Khuttan, S. (2021, 6 25). Stellar (Xlm) Becomes The First Crypto To Obtain Sharia Certification For Payment And Tokenization. Kryptomoney: Erişim Adresi Https://Kryptomoney.Com/Stellar-Xlm-Sharia-Certification/
• Majlisul Ulama. (2018, Ocak 16). Bitcoin İs Not Currency. Majlisul Ulama: Erişim Adresi Http://Www.Themajlis.İnfo/21923/Bitcoin-Not-Currency
• Mohammed, A. (2016). Onecoin Compensation Scheme And Onecoincryptocurrency. Wifaqululama.Co.Uk:Https://www.Wifaqululama.Co.Uk/Onecoin/ (Erişim Tarihi: 08.03.2025).
• Mohammed, A. (2016, Aralık 2). What İs The Ruling On Bitcoin? Is İt Permissible? Wifaqul Ulama: Erişim Adresi Https://www.Wifaqululama.Co.Uk/Onecoin/
• Mohammed, A. (2017). What İs The Islamic Injunction On Participation İnto And Using Onecoin And Bitcoin? Wifaqul Ulama. Https://www.Wifaqululama.Co.Uk/İmages/Fatwa/Wifaq-Onecoin.Pdf (Erişim Tarihi:10.03.2025).
• Müneccid, M. S. (2020) Https://Midad.Com/Article/220634/%D9%86-Bitcoin-%D9%88%D8%Ad%D9%83%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B9%D9%8a (Erişim Tarihi: 05.02.2025).
• Özden, F. (2019). Fıkhi Açıdan Kripto Para Sistemi- Bitcoin Örneği-. Fıkhi Açıdan Kripto Para Sistemi Bitcoin Örneği. İstanbul.
• Saleh, A.-H. A., Ibrahım, A. A., Noordın, M. F., Ve Mohadıs, H. (2020). Islamıc Approach Toward Purıfıcatıon Of Transactıon Wıth Cryptocurrency. Journal Of Theoretical And Applied Information Technology, 1050-1067.
• Saleh, B. A.-H., Ibrahim, A. A., Noordin, M. F., Ve Mohadis, H. (2020). Factors Influencing Adoption Of Cryptocurrency-Based Transaction From An Islamic Perspective. Global Journal Of Computer Science And Technology: G Interdisciplinary, 20-32.
• Selçuk, M., Ve Kaya, S. (2020). A Critical Analysis Of Cryptocurrencies. Turkish Journal Of Islamic Economics, 137-152.
• Siswantoro, D., Handika, R., & Mita, A. F. (2020). The Requirements Of Cryptocurrency For Money, An Islamic View. Heliyon Journal.
• Şık, M. A., Ve Afşar, B. (2019). İslami Finansta Kripto Para Kullanımı. Uluslararası İslam Ekonomisi, Finans Ve Etik Kongresi (S. 90-99). İstanbul: Kto Kartay Üniversitesi.
• Umam, A. K., Putra , O. H., Ve Hany, I. H. (2020). Dınamıka Cryptocurrency Dan Mısı Ekonomı Islam. An-Nisbah: Jurnal Ekonomi Syariah, 366-386.
• Usmani, M. T. Https://Aims.Education/İs-Bitcoin-Halal-Or-Bitcoin-Haram/ (Erişim Tarihi: 04.02.2025)
• Usta, A. (2018). “Paranın Serüveni: Kripto Paraların Öncesi Ve Sonrası”. 2, 1-33. Erişim Adresi: Https://Www.Bkm.Com.Tr/Wpcontent/Uploads/2018/06/-Paranın-Serüveni-2.-Baskı.Pdf,
• Yaşar, M. (2024). İslami Finans Sektöründe Blockchain Teknolojisinin Uygulama Alanları. Yüksek Lisans Tezi. Bingöl: S.22.
• Yazıcı, A. (2020). Kripto Paralarla İlgili Fetvalar Ve Fıkhi Açıdan Değerlendirilmesi. M. Şimşek, & M. Samar (Dü) İçinde, İslami Finans Ve Finansal Teknolojiler. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Yazıcı, A., Oweida, A., Hersh, A. F., Alkış, A., Lekesiz , F. S., Shaban , F., Gezgin, Y. E. (2020). İslami Finans Ve Finansal Teknolojiler (Fintech) Blokzincir-Akıllı Sozleşmeler-Kripto Paralar. (M. Şimşek, & M. Samar, Dü) Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları: 47.
• Yıldız, N. (20.06.2023). Hocam Kripto Para Veya Sanal Para Hakkında Yasaklı Diyebilir Misiniz, Helal Olması Mümkün Değil Mi? Https://Fetvameclisi.Com/Fetva/Kripto-Para-Haram-Midir (Erişim Tarihi: 11.03.2025).
• Yıldız, S. (2020). İslam Hukuku Açısından Kripto Paraların Fıkhi Hükmü İle İlgili Tartışmalar. M. Şimşek, &M. Samar, İslami Finans Ve Finansal Teknolojiler. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Windiastuti, F. C., Ve Athief, F. (2019). Inacoin Cryptocurrency Analysis:An Islamic Law Perspective. Journal Of Islamic Economic Laws, 152-177.
• Zameni, A. (2021). Fintech Ve İslami Finans Dijitalleşme, Kalkınma Ve Yenilikci Yıkım. (M. Turan, Çev.) Albaraka Yayınları.