BİREYSEL EMEKLİLİK FON TERCİHİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ÖNEM DÜZEYİNİN SWARA TABANLI WASPAS YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ1

Year 2025, Volume: 10 Issue: 3, 436 - 455, 01.10.2025

Mehtap Baysal Artık , Veysel Kula

https://doi.org/10.29106/fesa.1509492

Abstract

Bireysel emeklilik yatırım fonu, bireylerin emeklilik sonrası ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterli kaynağa sahip olmaları amacıyla, bireysel emeklilik sistemi (BES) çerçevesinde bireylerin yaptıkları tasarrufları değerlendirdikleri bir yatırım aracıdır. BES katılımcılarının sistemdeki fon tercihleri büyük önem taşımakta olup emeklilik fonlarının, yatırımcıların hedeflerini karşılayacak şekilde uygun fonlara yönlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, emeklilik fonlarının yatırımını belirleyen faktörleri Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri ile değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. ÇKKV yöntemleri, kriterlerin önem derecesini belirlemek ve alternatifleri sıralamak için literatürde yaygın olarak kullanılmaktadır. Çalışmada değerlendirme kriterlerinin ağırlık değerleri SWARA yöntemiyle belirlenirken, fonların belirlenen kriterlere göre alternatif sıralaması WASPAS yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda SWARA yöntemiyle yatırım fonu tercihinde en önemli kriterin yüksek getiri hedefi olduğu tespit edilirken WASPAS yöntemiyle yapılan sıralama göre ise en çok tercih edilen fonların Para fonu, kıymetli madenler fonu ve hisse Senedi fonu olduğu görülmüştür.

Keywords

Bireysel Emeklilik Sistemi , Bireysel Emeklilik Fonu , Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri , SWARA , WASPAS

DETERMINING THE IMPORTANCE LEVEL OF FACTORS AFFECTING INDIVIDUAL PENSION FUND PREFERENCE USING THE SWARA-BASED WASPAS METHOD

Abstract

Private pension investment fund is an investment instrument in which individuals invest their savings within the framework of the private pension system (BES) in order to have sufficient resources to meet their needs after retirement. For this reason, the size of the fund provided by BES participants and their fund preferences in the system are of great importance. Retirement funds must be directed to appropriate funds to meet investors' goals. In line with this importance, the study was conducted to evaluate the factors that determine the investment of pension funds. Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods are widely used in the literature to determine the importance of criteria and rank alternatives. While the weight values of the evaluation criteria were determined by the SWARA method, the alternative ranking of the funds according to the determined criteria was carried out by the WASPAS method.

Keywords

Private Pension System , Private Pension Fund , Multi-Criteria Decision Making Methods , SWARA

References

• Adalı, E.A. Ve Işık, A. (2017). Bir Tedarikçi Seçim Problemi İçin Swara Ve Waspas Yöntemlerine Dayanan Karar Verme Yaklaşımı. International Review Of Economics And Management, 5(4), 56-77. Https://Doi.Org/10.18825/İremjournal.335408.
• Adeoti, J. O., Gunu, U., And Tsado, E. (2012). Determinants Of Pension Fund İnvestment İn Nigeria: The Critical Factors. International Journal Of Human Resource Studies, 2(4), 1-13.
• Agarwal, S., Kant, R., And Shankar, R. (2020). Evaluating Solutions To Overcome Humanitarian Supply Chain Management Barriers: A Hybrid Fuzzy Swara–Fuzzy Waspas Approach. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 51, 1-18.
• Akgül, F. And Yiğiter, Ş. Y. (2021). Davranışsal Finans Yaklaşımı Çerçevesinden Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Tutum Ve Davranışlar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 913-930..
• Akbulut, R. Ve Beyaz, D. (2020). Şanlıurfa İlindeki Yatırımcıların Bireysel Emeklilik Yatırım Fonlarına Karşı Tutumları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(1), 392-412.
• Armağan, İ. Ü. Ve Sektioğlu, İ. (2022). Bireysel Emeklilik Fon Tercihlerinin Davranışsal Finans Perspektifinden Değerlendirilmesi. Düzce Economics Journal, 3(2), 164-179.
• Aren, S., Dinç Aydemir, S. Ve Uçar, A.R. (2015). Bireysel Emeklilik Fon Tercihlerini Etkileyen Unsurlar Üzerine Bir Çalışma. Maliye Ve Finans Yazıları, 1(103), 21-50. Https://Doi.Org/10.33203/Mfy.307217
• Bayrakci, E. Ve Aksoy, E. (2019). Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Entropi Ağırlıklı Aras Ve Copras Yöntemleri İle Karşılaştırmalı Performans Değerlendirmesi. Business And Economics Research Journal, 10(2), 415-434.
• Bhowani, B. And Dwivedi, R. (2020). November). An İntegrated Swara-Wsm Model For Analyzing Performance Of Indian Banks. In Aıp Conference Proceedings. Hindistan: Aıp Publishing.
• Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik. (2012, 09 Kasım). Resmî Gazete (Sayı:28462). Https://Www.Resmigazete.Gov.Tr/
• Chepkoech, S., Rotich, G., And Ndambiri, A. (2017). Factors Affecting İnvestment Decisions Of Pension Schemes İn Kenya. The Strategic Journal Of Business & Change Management, 4(24), 432-452.
• Chui, A. C., Titman, S. And Wei, K. J. (2010). Individualism And Momentum Around The World. The Journal Of Finance, 65(1), 361-392.
• Çakır, E., Akel, G. Ve Doğaner, M. (2018). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Özel Alışveriş Sitelerinin Bütünleşik Swara – Waspas Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, 18, 599-616. Https://Doi.Org/10.18092/Ulikidince.347658.
• Çamkaya, S., Oktay, E. Ve Aydın, S. (2019). Bireysel Emeklilik Sistemini Tercih Etmede Etkili Olan Faktörlerin Araştırması: Erzurum İli Örneği. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 524-546.
• Çamlı, S. (2018). Bireysel Emeklilik Sistemi Katılımcılarının Fon Seçimini Etkileyen Faktörlerin Ve Fon Seçiminde Ne Kadar Aktif Olduklarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Aydın İlinde Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi), Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Çetin, I. Ve Sevüktekin, M. (2015). Factors Affecting People's Entrance To Individual Pension System In Bursa. Journal Of Accounting & Finance/Muhasebe Ve Finansman Dergisi .67, 171-192.
• Çınaroğlu, E. (2022). Entropi Destekli Edas Ve Codas Yöntemleri İle Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Performans Değerlendirmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 325-345. Çömlekçi, İ. Ve
• Gökmen, O. (2017). Bireysel Emeklilik Sistemine Katılmada Etkili Olan Faktörler: Tr42Bölgesinde Bir Araştırma. Journal Of International Social Research, 10(49), 580-588. Doğan, G. (2020). Swara Ve Waspas Metotlarına Dayalı Bir Performans Değerlendirme Modeli. (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Durgut, İ. (2024). Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Performansının Swara-Sd-Maırca Modeliyle Değerlendirmesi. Socıal Scıences Studıes Journal, 8(100), 2266-2279.
• Ecer, F. (2020). Çok Kriterli Karar Verme Geçmişten Günümüze Kapsamlı Bir Yaklaşım. Ankara: Seçkin Yayınevi. Emeklilik Gözetim Merkezi. (2025). Gönüllü Bes Fonları. Https://Www.Egm.Org.Tr/Bireysel- Emeklilik/Gonullu-Bes-Fonlari/.
• Karabasevic, D., Stanujkic, D., Urosevic, S. And Maksimovic, M. (2015). Selection Of Candidates İn The Mining İndustry Based On The Application Of The Swara And The Multımoora Methods. Acta Montanistica Slovaca, 20(2).
• Kemna, A. A., Ponds, E. H. And Steenbeek, O. W. (2011). Pension Funds İn The Netherlands. Journal Of Investment Consulting, 12(1), 28-34
• Keršuliene, V., Zavadskas, Ek. And Turskis, Z. (2010). Yeni Adım Adım Ağırlık Değerlendirme Oranı Analizi (Swara) Uygulanarak Rasyonel Uyuşmazlık Çözüm Yönteminin Seçimi. İşletme Ekonomisi Ve Yönetimi Dergisi , 11(2), 243-258.
• Kıran, S. (2018). Bireysel Emeklilik Tercihine Etki Eden Faktörler Ve Trabzon Alt Bölgesinde Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi ), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü, Rize.
• Lee, C. And Jung, H. (2016). An Analysis Of Determinants Of Purchase İntension Of İndividual Pension Using Structural Equation Model. The Korean Journal Of Applied Statistics, 29(3), 409-424.
• Maruf, M. (2021). Türkiye’de E-Ticaret Sitelerinin Swara Ve Waspas Yöntemleri İle Web Sitesi Performansına Göre Sıralanması. Troyacademy, 6(2), 411-421.
• Markowitz, H. (1952). Portfolio Selection. The Journal Of Finance 7(1),77-99.
• Memiş, S. Ve Korucuk, S. (2024). Sürdürülebilir Pazarlama Stratejilerine Etki Eden Faktörlerin Önceliklendirilmesine Yönelik Giresun İlindeki Oteller Üzerine Bir Araştırma. Vı. International Scientific Conference Of Economics And Management Researchers, Bakü, Azerbaycan.
• Nebati, E. E., Vatansever, E. N. Ve Makas, G. (2023). Swara, Aras Ve Waspas Yöntemleri İle Yeni Şube Yeri Seçimi: Bir Kargo Firması Örneği. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 35(1), 217-237. Https://Doi.Org/10.35234/Fumbd.1187200.
• Nacar, G. (2019). Bireysel Emeklilik Sisteminde Aracı Kurum Tercih Nedenlerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi (Ahp) İle Önem Derecelerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
• Özmerdivanlı, A. (2023). Bireysel Yatırım Kararlarında Etkili Olan Faktörlerin Davranışsal Finans Yaklaşımı İle İncelenmesi: Karaman İlinde Bir Uygulama. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 38-65.
• Taşcı, M. Z. Ve Ünal, E. A. (2022). Türk Katılım Sigortacılığı Sektörünün Sd-Waspas Modeliyle Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(2), 781-792.. Https://Doi.Org/10.29249/Selcuksbmyd.1196951.
• Toklu, C. M., Çağıl, G., Pazar, E. Ve Faydalı, R. (2018). Swara- Waspas Metodolojisine Dayalı Tedarikçi Seçimi: Türkiye’de Demir-Çelik Endüstrisi Örneği, Apjes,6(3), 113-120. Https://Doi.Org/10.21541/ Apjes.441362.
• Urosevic, S., Karabasevic, D., Stanujkic, D. And Maksimovic, M. (2017). An Approach To Personnel Selection İn The Tourism İndustry Based On The Swara And The Waswas Methods.Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 51(1), 75-88.
• Reid, C.(2014). Pension Fund Investment: Which Factors Determine The Investment Policy Of Dutch Pension Funds? (Lisans Tezi), University Of Twente, Behavior Management And Social Sciences, Hollanda.
• Şahin, M. (2022) Güncel Ve Uygulamalı Çok Kriterleri Karar Verme Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Şataf, C. Ve Yıldırım, O. (2019). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (Bes) Algılanma Düzeyi: Ordu İli Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 572-588.
• Qiu, Y. J., Bouraima, M. B., Kiptum, C. K. And Ayyildiz, E. (2023). Z. Stevic, I. Badi, And Km Ndiema,“Strategies For Enhancing İndustry 4.0 Adoption İn East Africa: An İntegrated Spherical Fuzzy Swara-Waspas Approach. J. Ind Intell, 1(2), 87-100.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J. And Zakarevicius, A. (2012). Optimization Of Weighted Aggregated Sum Product Assessment. Elektronika İr Elektrotechnika, 122(6), 3-6.