TOPLUMSAL FONKSİYONLARI BAGLAMINDA DİNİ OTORİTE: TİPOLOJİK BİR DENEME

Yıl 2015, Cilt: 20 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2015

Abdullah Özbolat

Öz

Dinsel otoriteterin toplumsal fonksiyonlannı inceleyen bu çalışma, dinsel oteritelerin tümO için
"ortak" kabul edilebilecek toplumsal fonksiyenlara odaklanmal toplumsal fonksiyonianna dayanarak. bir tipolojinin çıkantıp çıkanlamayacağı bu çalışmanın
problemini oluşturmaktadır. Çalışmanın genelinde dinsel oteritelerin sosyolojik bir yaklaşımla
incelenmesi ve dinsel oteritelerin bir tipolojisinin çıkanlması şeklinde iki amaç bulunmaktadır.
Dinsel otorite kavramıyla peygamber, din kurucusu, rahip, veli/ermiş, alim, şeyh, seyyid ve şaman
kastedilmektedir. Dinsel otoriteler toplumda çok farldı görevler Ostlenmelde birlikte ~ç
özellikleriyle öne çıkmaktadırtar. Bunlar a)rehberlik, bilgi verme, b)hükilm verme, yargılama,
arabuluculuk etme, c)hastalıklan iyileŞ,tirme işlevleridir. Çalışmada, dinsel oteritelerin toplumsal
fonksiyonlanndan hareketle üç!O bir tipleştirme modeli (üstaı/rehber, hakim/yargıç ve
hekim/tabip} öne sürülmektedir. Ilk bölümde, dini otorit~y~·teorilc bir giriş yapılarak. otorite,
karizma, dini otoritenin göstergeleri gibi konulara değinilmiştir, ikinci bölümde, dini otoriteye
tipotojik bir deneme bağlamında dinsel otorite tipleri, rehber/öğretmen, yargıç ve tabip olarak
çalışmanın problematiğine uygun olarak terriellendirilmiştir. Yeni bir tipolojinin amaçlandığı bu
çalı.şmanın kapsamı, din sosyolojisi, dinler tarihi, İslam tarihi ve kültür tarihinin kesiştiği bir
bağlam içinde belirlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dini Otorite, Otorite, Sosyolojik Perspektif, İdeal Tip, Tipleştirme, Karizma

Religious Authority in the Cantext of Social Functions: A Typological Trial

Öz

Kaynakça

• Chaves, Mark. ·secularization As Dedining Religious Authority•, Social Forces, March 1994, 72(3), s. 749-774.
• Dabaşi, Hamid, islam'da Otorite, çev. Süleyman E. Gündüz, İnsan Yayınlan, İstanbul .1995.
• Demirci, Kürşat "Kutsiyet", Türkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklopedisi, 2002, Cilt26, 5.495-496.
• Dressler, Markus, 'The Modem Dede: Changing Parameters for Religious Authority in Contemporary Turkish Alevism·, Speakmg (or Islam Religious Authorities in Muslim Societies (Ed.) Gudrun Kramer and Sabıne Schmıdtke), Brill, leıden, Bostan, 2006, s. 269-294.
• Emiroğlu, Kudret ve Suavi Aydın, Antropoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2003.
• Guenon, Rene, Maddi iktidar Manevi Otorite, çev. Birsel Uzma, İz Yayıncılık, İstanbul, 1992.
• Günay, Ünver ve Harun Güngör, Başlangıçlarmdan Günümüze Türklerin Dini Tarihi, Rağbet Yayınlan, İstanbul, 2003.
• Güngör, Harun, "Şamanizm", Türkiye Diyanet Vakfı islam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vcıkfı Yayınevi, 2010, Ci lt 38, s. 325-328.
• İşcan, Mehmet Zeki, "Dini Bir Otorite Olarak Sahabe Algısı", islôm Medeniyetinin Kurucu Nesli Sahôbe: Sahôbe Kimliği ve Algıs~ Tebliğ ve Müzôkereler, Tartışmalıilmi Toplantı, 27-28 Nisan 2013, 2013, s. 205-218.
• Kara, İsmail, "'İslam'da Ruhbanlık Yoktur' Söy.lemi Etrafında Dini Otorite ve Ulema üzerine Birkaç Not", Marmara Üniversitesi ilôhiyat Fakültesi Dergisi, 2001(2), 21, s. S-21.
• Khuri, Fuad I., lhe Ulama: A Comparative Study of Sunni and Shi'a Religious Offıcials", Middle Eastern Studies, (Jul., 1987), Vol. 23, No. 3, s. 291-312.
• Kirman, M. Ali, Din Sosyolcijisi Terimler Sözlüğü, Rağbet Yayınlan, İstanbul, 2011.
• Kramer, Gudrun; Sabine Schmidtke, 1ntroduction: Religious Authority and Religious Authorities in Muslim Societies. A Critica! Overview·, Speaking for Islam Religious Authorities in Muslim Societies, ed. Gudrun Kramer ve Sabıne Schmıdtke), Brill, leıden, Bostan, 2006, s.1-14.
• Makdisi, George, "İslam Toplumunda Otorite•, çev.!smet Kayaoğlu, Selçuk Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 1997, Sayı: 7, s. 109-121.
• Mardin, Şerif, Bediüzzaman Said Nursi Olayı Modern Türkiye'de Din ve Toplumsal Değişim, iletişim Yayınlan, İstanbul, 2006.
• Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınlan, Ankara, 1999