XVII. YÜZYILIN SONLARI ve XVIII. YÜZYILIN BAŞLARINDA MANİSA’DA EŞKIYALIK HAREKETLERİ (1683-1718)

Year 2020, , 535 - 554, 03.09.2020

Yavuz Kısa , Enver Çakar

https://doi.org/10.18069/firatsbed.761581

Abstract

1683-1718 yılları arasında meydana gelen savaşlar ve devamında ortaya çıkan gelişmeler, imparatorluğun genelinde olduğu gibi, Anadolu şehirlerinde de sosyal ve ekonomik açıdan bir çöküntüye neden oldu. İkinci Viyana Kuşatması ve sonrasında yapılan savaşlar sırasında taşrada bulunan idarecilerin büyük çoğunluğunun sefere gitmiş olmasına bağlı olarak farklı kişi ve zümrelere mensup eşkıyalar, Anadolu’nun birçok bölgesinde sosyal düzeni bozan eşkıyalık olaylarına kalkıştılar. Nitekim Osmanlı taşrasında başlayan bu düzensiz ortam, şehirlerde ve kırsal kesimlerde nüfus hareketliliğinin yaşanmasına yol açtı.
Erken modern dönemde, şehirlerin özellikleri merkez-taşra ilişkilerini şekillendirmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı Devleti açısından kırılma ve değişim dönemi olarak ifade edilen XVIII. yüzyılın ve bu yüzyıla tesir eden 1683-1718 yılları arasındaki olayların Anadolu şehirleri özelinde değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle çalışmada, 1683-1718 yılları arasında idarî, askerî, iktisadî ve sosyal alanlarda ortaya çıkan olayların sebep olduğu eşkıyalık hareketleri, Manisa Sancağı örneğinde incelenmiştir.

Keywords

Anadolu, Eşkıya, Manisa, Reaya

References

• AKDAĞ, Mustafa, “Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş Devrinde Esas Düzen”, AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, C.3, S.4-5, Ankara 1965, s.139-156.
• AKDAĞ, Mustafa, “Osmanlı Tarihinde Âyânlık Düzeni Devri (1730-1839)” AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, C.8, S.14, Ankara 1963, s.51-61.
• AKDAĞ, Mustafa, Tük Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası Celali İsyanları, Barış Yayınları, Ankara 1999.
• ALTINAY, Ahmed Refik, Anadolu’da Türk Aşiretleri (966-1200), Enderun Kitabevi, İstanbul 1989.
• BARDAKOĞLU, Ali, “Eşkıya”, DİA, C.11, İstanbul 1988, s.463-466.
• BARKEY, Karen, Eşkıyalar ve Devlet Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, (çev. Zeynep Altok), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2016.
• BRAUDEL, Fernand, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Eren Yayınları, C.2, İstanbul 1990.
• CANBAKAL, Hülya, 17. Yüzyılda Ayntâb Osmanlı Kentinde Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
• CEZAR, Yavuz, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII. Yüzyıldan Tanzimat’a Mali Tarih), Alan Yayıncılık, İstanbul 1986.
• CİN, Halil- AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk-İslam Hukuk Tarihi, C.I, Timaş Yayınları, İstanbul 1990.
• DEMİRTAŞ, Faruk, “Bozulus Hakkında”, AÜDTCFD, S.1, C.7, Ankara 1949, s.29-46.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansikolopedik Lûgat, Ak Aydın Kitabevi, Ankara 2013.
• EMECEN, Feridun M., XVI. Asırda Manisa Kazâsı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2013.
• FAROQHİ, Suraiya, “Kırsal Yaşam”, Türkiye Tarihi 1603-1839 Geç Osmanlı İmparatorluğu (çev. Fethi Aytuna), C.3, Kitap Yayınevi, İstanbul 2016.
• FAROQHİ, Suraiya, Orta Halli Osmanlılar (çev. Hamit Çalışkan), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
• FAROQHİ, Suraiya, Devletle Başa Çıkmak Osmanlı İmparatorluğu’nda Siyasal Çatışmalar ve Suç 1550-1720, Alfa Yayınları, İstanbul 2016.
• GÜNDÜZ, Tufan, Anadolu’da Türkmen Aşiretleri “Bozulus Türkmenleri (1540-1640)”, Bilge Yayınları, Ankara 1997.
• HALAÇOĞLU, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• HOBSBAWM, Eric J., Eşkıyalar, (çev. Orhan Akalın-Necdet Hasgül), Avesta Yayınları, İstanbul 1997.
• İPŞİRLİ, Mehmet, “Ehl-i Örf”, DİA, C.10, İstanbul 1994, s.519-520.