Binomial Pairs in Literary Works and Their Translation

Year 2023, Volume: 33 Issue: 3, 1105 - 1115, 26.09.2023

Sevtap Günay Köprülü

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1335505

Abstract

Binomial pairs are meaningful phrases made up of at least two words, and have functions such as amplifying and intensifying the meaning, and adding certainty to the meaning. The meaning that a binomial pair adds to the expression needs to be evaluated according to the context in which it is used. Binomial pairs also provide connotations such as uneasiness (e.g. walking up and down) and uncertainty (e.g. more or less). Therefore, it is expected that these culture-specific linguistic resources will be evaluated in terms of different aspects such as meaning, effect and function, and translated in the target language in a way that is best reflected, in other words ‘equivalent’.
In this study, a literary work whose original language is German and three different translations of the work are discussed with regard to binomial pairs. Binomial pairs in the source text were compared with their translations and evaluated within the scope of equivalence, and it was determined whether there was an overlap between their meaning, usage and functions. Translation approaches used in cases where there is no equivalence were investigated. The findings revealed that the binomial pairs in the source text were mostly transferred to the target language with binomial pairs and semantic equivalence is provided in the translations. Furthermore, it was found that the binomial pairs in the translations are context-appropriate and functionally equivalent to the binomial pairs in the source text. In cases where there is no equivalence, translation is made according to the meaning, and sometimes it is omitted.

Keywords

Literary translation, translation of binomial pairs, equivalence in translation, binomial pairs

YAZINSAL ESERLERDE İKİLEMELER VE ÇEVİRİLERİ

Abstract

İkilemeler, en az iki sözcükten oluşan anlamlı söz öbekleridir ve anlamı güçlendirmek, pekiştirmek ve anlama kesinlik katmak gibi işlevlere sahiptirler. Bir ikilemenin ifadeye kattığı anlamın, içinde kullanıldığı bağlama göre değerlendirilmesi gerekmektedir. İkilemeler; tedirginlik (örn. bir aşağı bir yukarı yürümek), belirsizlik (örn. aşağı yukarı) gibi çağrışımlar da sağlamaktadırlar. Dolayısıyla kültüre özgü bu dilsel zenginliklerin; anlam, etki, işlev gibi farklı yönleriyle değerlendirilerek hedef dilde en iyi yansıtılacak şekilde, diğer bir ifadeyle ‘eşdeğer’ çevrilmesi beklenmektedir.
Bu çalışmada, özgün dili Almanca olan yazınsal bir eser ve eserin üç farklı çevirisinde ikilemeler ele alınmıştır. Kaynak metin ikilemeleri, çevirileriyle karşılaştırılarak eşdeğerlik kapsamında değerlendirilmiş, anlamı, kullanımı ve işlevleri arasında örtüşme olup olmadığı tespit edilmiştir. Eşdeğerliğin bulunmadığı durumlarda kullanılmış olan çeviri yaklaşımları araştırılmıştır. Araştırmanın sonucunda, kaynak metindeki ikilemelerin hedef dile çoğunlukla yine bir ikilemeyle aktarıldığı ve çevirilerde anlamsal eşdeğerliğin sağlandığı, çevirilerdeki ikilemelerin bağlama uygun ikilemeler olduğu, kaynak metindeki ikilemelerle işlevsel eşdeğerlikte oldukları görülmektedir. Eşdeğerliğin olmadığı durumlarda ise anlama göre çeviri yapılmaktadır, kimi zaman ise atlama yapılmaktadır.

Keywords

Yazın çevirisi, ikileme, ikileme çevirisi, çeviride eşdeğerlik

References

• Boztaş, İ. (1993). Çeviri, Çevirmen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik ve Kayıplar. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 55-65.
• Burger, H. (2010). Phraseologie. Eine Einführung am Beispiel des Deutschen. Berlin: Erich Schmidt Verlag.
• Duden (1988). Das Stilwörterbuch. Mannheim: Dudenverlag
• Duden Sözlük. Erişim adresi www.duden.de/
• DWDS – Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache. Erişim adresi www.dwds.de/
• Göktürk, A. (2016). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Hatiboğlu, V. (1981). Türk Dilinde İkileme. Ankara: TDK Tanıtma Yayınları
• Hengirmen, M. (2002). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınları
• Hofmeister, W. (2009). Zwillingsformel. In: Historisches Lexikon der Rhetorik. Bd. 9: St-Z. Hrsg. von Gert Ueding. Mitbegr. von Walter Jens. Tübingen: Niemeyer, Sp.1584-1586. https://homepage.uni-graz.at/de/wernfried.hofmeister/projekte/zwillingsformeln/ adresinden 29.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Koller, W. (2004). Der Begriff der Äquivalenz in der Übersetzungswissenschaft. In H. Kittel, A.P. Frank, N. Greiner, T. Hermans, W. Koller, J. Lambert, F. Paul (Hrsg), Übersetzung, Translation, Traduction. Berlin; New York: Walter de Gruyter, 343-354.
• Korkmaz, Z. (2017). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara: TDK Yayınları
• Köksal, D. (1995). Çeviri Kuramları. Ankara: Neyir Yayıncılık
• Müller, H.-G. (2009). Adleraug und Luchsenohr. Deutsche Zwillingsformeln und ihr Gebrauch. Frankfurt am Main: Peter Lang
• Özeren, M. (2019). Kırgız Türkçesi Ağızlarında İkilemeler. Ankara: Akçağ Yayınları
• Redensarten-index. Erişim adresi www.redensarten-index.de
• Tuna, O. N. (1983). Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinde Sıralama Kuralları ve Tabiî Bir Ünsüz Dizisi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 30-31(1982-1983), 163-228
• TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Erişim adresi https://sozluk.gov.tr/
• TDK Güncel Türkçe Sözlük. Erişim adresi https://sozluk.gov.tr/
• Uslu, Z. ve Özdemir, D. (2019). Almancadan Türkçeye Çeviride İkilemeler: Stefan Zweig’ın Satranç Eseri Örneğinde Bir İnceleme. Researcher: Social Science Studies, 7(1), 310-322
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri. Kuram ve Uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları
• Yücel, E. (2016). Karşılaştırmalı Bir Bakış Açısıyla Türkçe ve Almanca İkilemeler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36, 79-96
• Zweig, S. (1922). Der Amokläufer. Im Insel-Verlag zu Leipzig. www.gutenberg.org/files/57850/57850-h/57850-h.htm adresinden 10.06.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Zweig, S. (2004). Amok Koşucusu. Çev. İlknur Özdemir. 2. Baskı, İstanbul: Can Yayınları
• Zweig, S. (2020). Amok Koşucusu. Çev. Senem İnal. 1. Baskı, İstanbul: İndigo Yayınları
• Zweig, S. (2021). Amok Koşucusu. Çev. Nafer Ermiş. 17. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları