SÜRDÜRÜLEBİLİR MODA VE BÖLGESEL MARKALAMA: TOKAT ÖNERİSİ

Yıl 2023, , 341 - 364, 30.04.2023

Muazzez Çetiner

https://doi.org/10.55666/folklor.1176780

Öz

Günümüz moda anlayışında hızlı moda, tüketim kültürünün bir uzantısı olarak hakimiyetini sürdürmektedir. Bunun yanında moda dünyasında sürdürülebilir akımlar bilinçli marka, tasarımcı ve tüketiciler sayesinde her geçen gün artmaktadır. Bu akımlar arasında şeffaf ve adil tasarım, üretim ve tüketim süreçlerini savunan sürdürülebilir moda Türk Tekstil ve Moda endüstrisi için yeni olmakla birlikte endüstrinin sahip olduğu değerlerle örtüşmektedir. Sürdürülebilirlik kavramı çok boyutlu ve esnek yapısı ile moda tasarım alanında araştırılmaya ve keşfedilmeye açıktır. Sürdürülebilir modanın bu yönü göz önünde bulundurularak tasarımcılara sürdürülebilir tasarım uygulamalarının entegrasyonunda fikir vermek ve ilham olmak amacı ile yola çıkılmıştır. Sürdürülebilir moda tasarımının doğal baskı boya, doğal lif kullanımı, geleneksel bilgi ve teknik kullanımı, zanaat temelli uygulamalar, geri ve ileri dönüşüm, ileri teknolojik rejenere lif kullanımı, yeni nesil lif kullanımı vd. gibi birçok yolu mevcuttur. Bu çalışmada bölgesel markalama sürdürülebilir moda tasarımında bir strateji olarak sunulmuştur. Çalışmada sürdürülebilir moda tasarımı, bölgesel markalama ve bölgesel markalamanın bir çeşidi olan coğrafi işaretler ele alınmıştır. Belirli bir bölgeye ait yerel değerlerin korunmasında ve pazarlanmasında önemli katkıları olan bölgesel markalama kavramı, sürdürülebilir moda değerlerinin korunmasında günümüz moda endüstrisinde yeniden değer kazanması adına kaldıraç etkisine sahip bir strateji olarak sunulmuştur. Bölgesel markalamanın bir yöntemi olarak coğrafi işaretler ve coğrafi işaretlerin sürdürülebilir moda birlikteliği, ortaya çıkan güç ve değerler tartışılmıştır. Çalışmanın bulgular bölümünde Türk Patent ve Marka kurumuna başvurmuş bölgesel markalanan coğrafi işaret tescilli ya da başvurulu tekstil ve moda ürünleri tablo halinde verilmiştir. Bu tablo içerisine halı, kilim ve takı grupları alınmamıştır.
Anadolu’nun hemen her bölgesi gibi zengin ve en eski medeniyetlerinin izlerini taşıyan Tokat yöresi sürdürülebilir moda tasarımına ilham olacak unsurları barındırmaktadır. Tokat’a ait geleneksel tekstil değerlerinin sürdürülebilir yollarla yeniden düşünülmesi ve tasarlanması amacıyla bölgeye ait geleneksel tekstil ve moda değerleri incelenmiş ve çalışmada sunulmuştur. Çalışmanın uygulama bölümünde bölgesel markalama stratejisi kullanan marka ve tasarımcılara ilham olması düşünülen iki adet sürdürülebilir kadın giysi tasarımı yapılmıştır. Tasarımlara ilham olan Tokat’a ait yöresel ve geleneksel giysi ve aksesuar çeşitleri ve geleneksel üretim teknikleri araştırılmıştır. Tasarımlarda kullanılan esin kaynakları şöyledir; Tokat tahta el baskı tekniği ve coğrafi işaretli Tokat yazması, iç ve dış saya, yağlık/yakalık, şal öynük, Tokat Nebiköy boncuk gerdanlık, yöresel giysilerde kullanılan ip ve boncuklu süsleme tekniği ve yine yöresel giysilerde kullanılan renkli ipliklerle saçaklı süsleme tekniği incelenmiştir.
Çalışmada sürdürülebilir moda tasarımcılarına tasarım sürecinde sürdürülebilir birçok yoldan biri olarak geleneksel unsurları kullanma süreci işlenmiştir. Tokat yöresindeki giysi, süsleme teknikleri ve aksesuarlardan yola çıkarak iki adet tasarım moda resmi ve teknik çizimleri ile sunulmuştur. Sonuçta çalışmanın bulgular bölümünde tartışılan sürdürülebilir moda ve bölgesel markalama birlikteliğinden doğan kaldıraç etkisi, tescillenen ve başvurulan coğrafi işaretler ile hayata geçirilebildiği, bu iki pazarlama stratejisinin birbiri ile örtüştüğü ve birbirlerini desteklediği ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Bölgesel markalama, coğrafi işaretler, sürdürülebilir moda, sürdürülebilir moda tasarımı, geleneksel giysi

SUSTAINABLE FASHION AND REGIONAL BRANDING: TOKAT PROPOSAL

Öz

Although fast fashion, an extension of consumption culture, is the dominant force in today's fashion understanding, sustainable trends are increasing day by day thanks to conscious brands, designers and consumers. Among these trends, sustainable fashion, which advocates transparent and fair design, production, and consumption processes, is new for the Turkish Textile and Fashion industry, but overlaps with the values of the industry. The concept of sustainability is open to research and discovery in the field of fashion design with its multidimensional and flexible structure. Considering this aspect of sustainable fashion, we set out with the aim of giving ideas and inspiration to designers in the integration of sustainable design practices. There are many ways of sustainable fashion design such as natural printing dye, use of natural fiber, use of traditional knowledge and technique, craft-based applications, recycling and recycle, use of advanced technology regenerated fiber, use of new generation fiber and so on. In this study, regional branding is presented as a strategy in sustainable fashion design. In the study, sustainable fashion design, regional branding and geographical indications as a type of regional branding are discussed. The concept of regional branding, which has important contributions to the preservation and marketing of local values of a particular region, is presented as a leverage effect in the preservation of sustainable fashion values in order to gain value in today's fashion industry. The Tokat region, which carries the traces of rich and oldest civilizations, as in almost every region of Anatolia, has elements that will inspire sustainable fashion design. In order to rethink and design the traditional textile values of Tokat in sustainable ways, a few of the traditional textile and fashion values of the region were examined and presented in the study. The examples that use the best in sustainable fashion design are examined. In the application part of the study, two sustainable women's clothing designs were made, which are thought to inspire brands and designers using regional branding strategy. Local and traditional clothing and accessories belonging to Tokat, which are used as inspiration in the designs, are explained with details. In the study, the process of using traditional elements is discussed as one of the many sustainable ways in the design process for sustainable fashion designers. As a result, two designs are presented with fashion pictures and technical drawings.

Anahtar Kelimeler

Regional branding, geographical indications, sustainable fashion, sustainable fashion design, Tokat, traditional clothing

Kaynakça

• AAKKO, M. ve KOSKENNURMI-SIVONEN, R. (2013). "Designing Sustainable Fashion: Possibilities and Challenges". Research Journal of Textile and Apparel, C. 17, S. 1, 13-22.
• CAMPBELL, C. (2005). The Romantic Ethic and The Spirit of Modern Consumerism. York: WritersPrintShop.
• COMPARE, W. (2003). "International Bureau, Economic Importance of Trademarks and Geographical Indications and Their Use in Commerce", WIPO National Seminar on the Protection of Trademarks and Geographical Indications, Beirut, 17 to 19 March 2003.
• DOĞAN, B. (2015). "Coğrafi İşaret Korumasının Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Önemi". Social Sciences, C. 10, S. 2, 58–75.
• GÖKOVALI, U. (2007). "Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 21, S. 2, 141–160.
• GUERRA, J. L. (2010). "Geographical Indications, In Situ Conservation and Traditional Knowledge". ICTSD Policy Brief Number 3.
• KAN, M. (2011). Yerel Düzeyde Ekonomik Kalkınmada Coğrafi İşaretlerin Kullanımı ve Etkisi: Akşehir Kirazı Araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• KİPÖZ, Ş. ve HİMAM, F. D. (2014). "Re-Inventing Traditional Textiles for The Contemporary Design Culture". Blucher Design Proceedings, C. 1, S. 5, 439–444.
• KOZLOWSKI, A., BARDECKI, M. ve SEARCY, C. (2019). "Tools for Sustainable Fashion Design: An Analysis of Their Fitness for Purpose". Sustainability, C. 11, S. 13, 3581.
• LARSON, J. (2007). "Relevance of Geographical Indications and Designations of Origin for The Sustainable Use of Genetic Resources", A Study Prepared for The Global Facilitation Unit for Underutilized Species, FAO, Rome.
• LILLYWHITE, J. M., ALLISON, C. ve RODRIGUEZ, A. G. (2005). "Regional Branding In A Global Marketplace". New Mexico Chile Task Force.
• NIINIMÄKI, K. (2015). "Ethical Foundations In Sustainable Fashion". Textiles and Clothing Sustainability, C. 1, S. 1, 1–11.
• NIINIMÄKI, K. ve KOSKINEN, I. (2011). "I Love This Dress, It Makes Me Feel Beautiful! Empathic Knowledge In Sustainable Design". The Design Journal, C. 14, S. 2, 165–186.
• ÖZÜDOĞRU, Ş. (2021). Ulus Markalamada Bir Kültürel İletişim Ortamı Olarak Moda: Kavramsal bir Model Önerisi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• RANGNEKAR, D. (2004). "The Socio-Economics of Geographical Indications". UNCTAD-ICTSD Project on IPRs and Sustainable Development, Issue Paper, C. 8, 13–15.
• ŞAHİN, Y. ve ODABAŞI, S. (2018). "Sürdürülebilir Kalkınmada Moda Tasarımcısının Rolü’ne Yönelik Alanyazın İncelemesi". Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, C. 14, S. 2, 413–425.
• SCHUILING, I. ve KAPFERER, J.-N. (2004). "Executive Insights: Real Differences Between Local and International Brands: Strategic Implications for International Marketers". Journal of International Marketing, C. 12, S. 4, 97–112.
• TATLIDİL, Ü. ve ŞAHİN, Y. (2022). "Moda Tasarımında Geleneğin Yorumlanması ve Ulusal Moda Kimliği Oluşturulması Üzerine Bir İnceleme". Milli Folklor, C. 17, S. 134, 131–144.
• TEKELİOĞLU, Y. (2013). "3. Uluslararası Antalya Coğrafi İşaretler Semineri’nin Ardından-I". Gastro Dergisi, 121.
• TOZANLI, S. ve CAGATAY, S. (2012). "Türkiye ve Diğer Akdeniz Ülkelerinde Coğrafi İşaretler ve Yerel Gıda Değer Zincirlerinin Yönetişimi". 3. Uluslararası Antalya Coğrafi İşaretler Semineri, 437.
• YANAR, A. ve ERDOĞAN, Z. (2019). "Denizli Dokumalarının Kültürel Miras ve Coğrafi İşaretleme Bakımından Önemi". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 37, 43–51.