Kadın Hak ve Özgürlükleri Bağlamında Ömer Seyfettin'in Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 824 - 843, 31.08.2024

Ayşe Çamkara Erginer

https://doi.org/10.55666/folklor.1495534

Öz

“Yeni Lisan” hareketi kapsamındaki teklifleriyle, konuşulan Türkçenin edebiyat dili haline gelmesi ve milli edebiyatın başlamasında ve Batılı teknikleri kullanarak, farklı konularda ve çok sayıdaki kalem tecrübeleriyle hikâyenin müstakil bir edebi tür olarak kabul görmesinde büyük katkıları olan Ömer Seyfettin (1884-1920) Türk edebiyatının en velut isimlerinden biridir. Bilindiği üzere Ömer Seyfettin hikâyelerinin önemli bir kısmında ironi yoluyla yaşadığı dönemin toplumsal sorunlarına değinir. Onun üzerinde ısrarla durduğu sorunlardan biri de kadın erkek ilişkilerinin toplumsal düzenlenişidir. Tanzimat sonrası dönemden itibaren edebiyatın temel tartışma konularından birini oluşturan kadın ve erkeğin birbirini görüp tanıma imkânını elinden alan toplumsal kısıtlamalar, evleneceği kişiyi seçme özgürlüğünden yoksun olma durumu ve birbirine uygun olmayan kadın ve erkeğin evlendirilmesi bağlamında görücü usulü evlilik gibi konular yazarın eleştirilerinin hedefindedir. Bu çalışmada sözü edilen bu eleştiriler arasında kadın karakterlerin kamusal alandaki görünümüne ilişkin olanlar üzerinde durulacaktır. Ömer Seyfettin’in hikâyelerindeki kadın temsillerine odaklanan bazı çalışmalarda, kadın karakterlerin “az sayıda” olduğu ve çoğunlukla “olumsuz” bir yaklaşımla ele alındığı yönünde bir görüş birliği bulunduğu ve bu durumu, yazarın özel hayatında kadınlarla olan ilişkilerindeki olumsuzluklar ile açıklama eğilimi dikkat çekmektedir. Böyle olmakla birlikte, Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde kadının toplumsal alandaki görünümüne ilişkin olarak örtünme zorunluluğu ile Müslüman kadın ve erkeğin bir arada bulunma/birlikte eğlenme özgürlüğünün bulunmayışı doğrudan; kadının yalnızca biyolojik bir varlık olarak görülmesi ise dolaylı biçimde eleştirilmektedir. Bu çalışmada “Eleğimsağma”, “Bahar ve Kelebekler”, “Aşk Dalgası” ve “Baharın Tesiri” gibi öykülerinde belirginleşen bu söylemler incelenerek yazarın kadın hakları konusundaki tartışmalara sağladığı katkı gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

ömer seyfettin, hikâye, kadın, kamusallık, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Referans1 Referans1 Referans1