Food’s Changing Geographies and Subjects: Thinking the Food Question in De-ruralising Turkey

Year 2023, , 94 - 119, 29.10.2023

Cemil Yıldızcan

https://doi.org/10.25295/fsecon.1341593

Abstract

This article focuses on the transformation in the field of agri-food, arguably standing at the nodal point of the multiple crises determined by the ecological crisis that has been on the agenda since the 1990s. Discussing this transformation in the particular case of Turkey, the article argues that the current food problem is not merely rooted in de-agrarianisation or the capitalist transformation of agriculture. Although it cannot be seen completely separate from these, the paper aims to discuss the claim that de-peasantisation and de-ruralisation tendencies gradually supersede the agrarian question. In this context, cities are gradually losing their rural areas and agricultural production capacities while new forms of production are emerging through agroecology and alternative food relations within the urban food space. The article questions these counter-movements and their capacity to organise a change towards a more ecological society. Therefore, the paper argues that the food crises in de-ruralised cities have become not only a contemporary manifestation of the ecological crisis but also one of the main paths for searching for new and different relations with non-human nature which do not rely on domination and exploitation.

Keywords

Turkey, agri-food, de-ruralisation, alternative food relations, transformative politics

Project Number

Bideb-2219: 1059B192100569.

Gıdanın Değişen Coğrafyaları ve Özneleri: Kırsalsızlaşan Türkiye’de Gıda Sorununu Düşünmek

Abstract

Bu çalışma 1990’lı yıllardan sonra gündeme yerleşen ekolojik krizin belirlediği çoklu krizin düğüm noktasında durduğunu söyleyebileceğimiz tarım gıda alanındaki dönüşüme odaklanmaktadır. Türkiye özelinde bu dönüşümü tartışan makale, günümüz dünyasında tarım ve gıda sorununun kaynağında yalnızca tarımsızlaşma (de-agrarianisation) ya da tarımın kapitalistleşmesinin bulunmadığını iddia ediyor. Her ne kadar bunlardan tamamen ayrı görülemeyecek olsa da köylüsüzleşme (de-peasantisation) ve kırsalsızlaşma (de-ruralisation) eğilimlerinin giderek tarım sorunun yerini aldığı iddiasını tartışmayı amaçlıyor. Bu bağlamda kentler, giderek kırsal alanlarını ve tarımsal üretim kapasitelerini kaybederken öte yandan agro ekoloji çerçevesinde gelişen yeni üretim biçimlerine ve kentsel gıda alanında ortaya çıkan alternatif gıda ilişkilerine sahne oluyor. Makale bu karşı hareketi ve onların daha ekolojik bir topluma doğru değişimi örgütleme kapasitelerini sorguluyor. Dolayısıyla, bu makalede kırsalsızlaşan kentlerde gıda sorununun, ekolojik krizin güncel bir görünümünü ortaya koymasının yanı sıra, insan dışı doğa ile tahakküm ve sömürüye dayanmayan yeni ve farklı türde ilişkilenme arayışının da ana mecralarından biri haline geldiği iddiası tartışmaya açılıyor.

Keywords

Türkiye, tarım gıda, kırsalsızlaşma, alternatif gıda ilişkileri, dönüştürücü siyaset

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

Bideb-2219: 1059B192100569.

References

• Ak Kuran, S. & Kuran, H. (2022). Toprağa Dönüşçüler: Türkiye Özelinde Bir Saha Araştırması. Mülkiye Dergisi, 46(1), 63-99.
• Akbulut, B. & Bartu-Candan, A. (2014). Bir-İki Ağacın Ötesinde: İstanbul’a Politik Ekoloji Çerçevesinden Bakmak. A. Bartu-Candan & C. Özbay (Der.), İstanbul Çalışmaları: Sınırlar, Mücadeleler, Açılımlar (283-300). İstanbul: Metis.
• Albo, G. (2021). Postcapitalism: Alternatives or Detours?. L. Panitch & G. Albo (Der.), Beyond Digital Capitalism: New Ways of Living: Socialist Register 2021 (310-330). London: Merlin.
• Angelo, H. & Wachsmuth, D. (2015), Urbanizing Urban Political Ecology: A Critique of Methodological Cityism. International Journal of Urban and Regional Research, 39, 16-27. https://doi.org/10.1111/1468-2427.12105
• Araghi, F. (2000). The Great Global Enclosure of Our Times: Peasants and The Agrarian Question at The End of The Twentieth Century. F. Magdoff, J. B. Foster & F. H. Buttel (Der.), Hungry for Profit: The Agribusiness Threat to Farmers, Food, and The Environment (145-160). New York: NYU-Monthly Review.
• Atalan-Helicke, N. & Abiral, B. (2021). Alternative Food Distribution Networks, Resilience, and Urban Food Security in Turkey During The COVID-19 Pandemic. Journal of Agriculture, Food Systems, and Community Development, 10(2), 89-104.
• Aydin, Z. (2009). De-Agrarianization and De-Peasantization. Z. Öniş & F. Şenses (Der.), Turkey and the Global Economy: Neo-Liberal Restructuring and Integration in the Post-Crisis Era (223-242). London-New York: Routledge.
• Aysu, A. (2008) Küreselleşme ve Tarım Politikaları: DTÖ, IMF ve Dünya Bankası’nın Türkiye Tarımına Etkileri. İstanbul: Su Yayınları.
• Bayraktar, F. (2023). Kendin-Yap’ Kent Aktivizmi: Tabana Dayalı Radikal Siyaset mi, Neoliberal Şehirciliğin Suç Ortakları mı?. Amme İdaresi Dergisi, 2(56), 1-34
• Boratav, K. (2009). Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi. Mülkiye, 262(XXXIII), 9-23.
• Brenner, N. & Schmid, C. (2015). Towards A New Epistemology of The Urban?. City, 19, 151-182. Brenner, N. (2014). Introduction: Urban Theory Withoutan Outside. N.Brenner (Der.), Implosions/Explosions: Towards a Study of Planetary Urbanization (14–35). Berlin: Jovis.
• Calvário, R. & Kallis, G. (2017). Alternative Food Economies and Transformative Politics in Times of Crisis: Insights from the Basque Country and Greece. Antipode, 49(3), 597-616.
• Chatterton, P. & Pickerill, J. (2010). Everyday Activism and Transitions Towards Post‐Capitalist Worlds. Transactions of the Institute of British Geographers, 35(4), 475-490.
• Çakır, B. (2014) Tarım Sektörü ve Kırsal Kesimde Yaşanan Çözülmeler Sonucu İşgücü Piyasasında Yaşanan Değişim ve Oluşan İşsizlikte Kamu İstihdam Kurumlarının Rolü. Basılmamış Uzmanlık Tezi, Ankara: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, https://media.iskur.gov.tr/15632/bilge-cakir.pdf, 1 Haziran 2023.
• Çalışkan, K. & Adaman, F. (2010). The Logic of Neoliberal Agricultural Reform Initiatives: Perspectives and Consequences. B. Karapinar, F. Adaman & G. Ozertan (Der.), Rethinking Structural Reform in Turkish Agriculture: Beyond The World Bank’s Strategy (87-103). New York: Nova Science Publishers.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2019). Amaç Dışı Kullanılan Tarım Alanları. Çevresel Göstergeler. https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/amac-disi-kullanilan-tarim-alanlari-i-85768, 1 Haziran 2023.
• Erçandırlı, Y. (2023). Antroposen’i Nasıl Anlamalıyız? Eleştirel Gerçekçilik, Diyalektik Materyalizm ve Özne Sorunsalı. Amme İdaresi Dergisi, 2(56), 35-62.
• Foster, J. B. (1999). Marx’s Theory of Metabolic Rift: Classical Foundations for Environmental Sociology. American Journal of Sociology, 105(2), 366-405.
• Gibson-Graham, J. K. (2006) A Postcapitalist Politics. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Günaydın, G. (2009). Türkiye Tarım Politikalarında ‘Yapısal Uyum’: 2000’li Yıllar. Mülkiye Dergisi, 33(262), 175-221.
• Gürel Üçer, A., Yenigül, S. B. & Varol, Ç. (2014). Büyükşehir’den ‘Bütünşehir’e: Yerel Yönetim Politikalarındaki Değişimin Kırsal Alana Etkileri. İdealKent, 5(12), 26-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/idealkent/issue/36690/417680
• Harvey, D. (1978). The Urban Process Under Capitalism: A Framework for Analysis. International Journal of Urban and Regional Research, 2(1-3), 101-131.
• Harvey, D. (2020). Anti-Capitalist Politics in The Time of COVID-19. Jacobin, 20(3).
• Holloway, J. (2010). Crack Capitalism. London-New York: Pluto.
• Islamoglu, H. (2017). The Politics of Agricultural Production in Turkey. F. Adaman, B. Akbulut & M. Arsel (Der.), Neoliberal Turkey and its Discontents: Economic Policy and the Environment under Erdogan (75-102). London, NY: I.B.Tauris.
• Keyder, Ç. & Yenal, Z. (2010). Rural Transformation Trends and Social Policies in Turkey in the Post-Developmantalist Era. B. Karapinar, F. Adaman & G. Ozertan (Der.), Rethinking Structural Reform in Turkish Agriculture: Beyond the World Bank’s Strategy (11-28). New York: Nova Science Publishers.
• Keyder, Ç. & Yenal, Z. (2013) Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük. İstanbul: İletişim.
• Lapavitsas, C (2020). This Crisis Has Exposed the Absurdities of Neoliberalism That Doesn’t Mean It’ll Destroy It. Jacobin, 27(3).
• Lefebvre, H. (2003). The Urban Revolution. Minneapolis-London: University of Minnesota Press.
• Marx, K. (1990). Capital; A Critique of Political Economy (Volume 1). London: Penguin Books.
• Massicard, E. (2022). Street-Level Governing: Negotiating the State in Urban Turkey. California: Stanford University Press.
• McMichael, P. (2008). Peasants Make Their Own History, But Not Just as They Please…. Journal of Agrarian Change, 8(2‐3), 205-228.
• Memiş, L., Düzgün, S. & Köseoğlu, S. (2023). Covid-19 Salgını, Tersine Göç ve Köy Yerleşimleri: Muhtarlara Yönelik Bir Araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 56(2), 95-129.
• Memiş, L., Köseoğlu, S. & Düzgün, S. (2022). Covid-19 Salgını Sürecinde Kentlerin Kırılganlıkları ve Tersine Göç. A. Mengi (Der.), Pandemi Sürecinde Dirençli Şehirler (279-308). Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi.
• Mengi, A., Çınar, T. & Keleş, R. (2017). Transformation of Rural Lands into Urban Uses: Impact upon Environmental Assets in Turkey. E. Hepperle, R. Dixon-Gough, R. Mansberger, J. Paulsson, J. Hernik, & T. Kalbro (Der.), Land Ownership and Land Use Development (221-227). Zürich: VDF.
• Nizam, D. (2021). Pandemi Sürecinde Tarım Sorununu Yeniden Düşünmek. Praksis, 55, 151-173.
• Oyan, O. (2009). IMF ve Dünya Bankası’nın Tarım Reformu Uygulama Projesi’nin Bilançosu. Mülkiye Dergisi, 33(262), 237-253.
• Özdoğan, H. K. (2023). Tarımlaştırma ve Tarımsızlaştırma: İstanbul’da Bostancılığa Bütünsel Bakış Denemesi. Eğitim Bilim Toplum, 21(82), 173-207.
• Öztürk, M., Jongerden, J. & Hilton, A. (2018b). The (Re) Production of The New Peasantry in Turkey. Journal of Rural Studies, 61, 244-254.
• Öztürk, M., Topaloğlu, B., Hilton, A. & Jongerden, J. (2018a). Rural-Urban Mobilities in Turkey: Socio-Spatial Perspectives on Migration and Return Movements. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 20(5), 513-530. DOI: 10.1080/19448953.2018.1406696
• Peck, J. & Tickell, A. (2002). Neoliberalizing Space. Antipode, 34(3), 380-404.
• Polanyi, K. (1957). The Great Transformation. Boston, Massachusetts: Beacon.
• Pungas, L. (2019). Food Self-Provisioning as an Answer to The Metabolic Rift: The Case of ‘Dacha Resilience’ in Estonia. Journal of Rural Studies, 68, 75-86.
• Saad-Filho, A. (2021). Endgame: From Crisis in Neoliberalism to Crises of Neoliberalism. Human Geography, 14(1), 133-137.
• Saito, K. (2020). Marx’s Theory of Metabolism in The Age of Global Ecological Crisis. Historical Materialism, 28(2), 3-24.
• Schmid, C. (2018). Journeys Through Planetary Urbanization: Decentering Perspectives on The Urban. Environment and Planning D: Society and Space, 36(3), 591-610.
• Smith, N. (2006). Foreword. N. Heynen, M. Kaika, & E. Swyngedouw (Der.), In the Nature of Cities: Urban Political Ecology and The Politics of Urban Metabolism (xii-xv). New York, NY: Routledge.
• Spanier, J. & Feola, G. (2022). Nurturing The Post-Growth City: Bringing the Rural Back In. F. Savini, A. Ferreira & K. C. Von Schönfeld (Der.), Post-Growth Planning Cities Beyond the Market Economy (159-172). New York: Routledge.
• Tornaghi, C. (2017). Urban Agriculture in the Food-Disabling City: (Re)defining Urban Food Justice, Reimagining a Politics of Empowerment. Antipode, 49(3), 781-801. Doi:10.1111/anti.12291
• TÜİK. (2023). Kent-Kır Nüfus İstatistikleri, 2022: Sürdürülebilir Yeni Kent-Kır Tanımı Oluşturuldu. TÜİK Haber Bülteni, 49755, tarih 11 Mayıs 2023 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kent-Kir-Nufus-Istatistikleri-2022-49755&dil=1, 1 Haziran 2023.
• Türkkan, C. (2021) Gıda Egemenliği: Pandemi Sonrası Bir Dünya için Panzehir. İstanbul: Mekanda Adalet Derneği. https://mekandaadalet.org/wp-content/uploads/2021/03/MAD_SSM_M5_CT_DA_PUL-TEK.pdf, 1 Haziran 2023.
• Vandermaelen, H., Dehaene, M., Tornaghi, C. & Vanempten, E. (2019). Embedding Agroecology’s Soil Care Principle in The Urbanised Society: The Case of Flanders. 9th AESOP-SFP Conference’Agroecological Transitions Confronting Climate Breakdown (205-209). Granada: Editorial Universidad De Granada.
• Wallace, R., Liebman, A., Chaves, L. F. & Wallace, R. (2020). COVID-19 and Circuits of Capital. Monthly Review, 72(1), 1-13.
• Wright, G. C. (2020). KONDA Hayat Tarzları 2018 Araştırması Yaşlılık Raporu. İstanbul: Konda Araştırma ve Danışmanlık.
• WWF. (2018). Ya Kanal Ya İstanbul-Kanal İstanbul Projesinin Ekolojik, Sosyal ve Ekonomik Değerlendirmesi. https://www.wwf.org.tr/?9720/yakanalyaistanbul, 1 Haziran 2023.
• Yıldırım, A. E. (2022). Yeni Tarım Düzeni. Pandemi-İklim Krizi ve Gıda Egemenliği. İstanbul: Sia Kitap.
• Yılmaz, B. (2022). Krizler, Gıda Güvenliği ve Kentlerin Direngenliği. VII. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi Ekolojik Kriz Kadın ve Kadın Sağlığı (142-151). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.
• Yükseker, D. (2009). Neoliberal Restructuring and Social Exclusion in Turkey. Z. Onis ve F. Senses (Der.), Turkey and The Global Economy: Neo-Liberal Restructuring and Integration in The Post-Crisis Era (262-280). London: Routledge. Https://Doi.Org/10.4324/9780203867426262.
• Yüksel, A. (2020). Enkazda Hayatta Kalmak Adına Geri Gelen Metis: Bostan. Ö. S. Işıl & S. Değirmenci (Der.), Yaşamı Örgütleyen Deneyimler. Kadınlar Dayanışma Ekonomilerini ve Kooperatifleri Tartışıyor (269-305). İstanbul: Notabene.