Sosyoekonomik Faktörler Perspektifinden Obezite: Kahramanmaraş Örneği

Year 2023, Volume: 7 Issue: 2, 1123 - 1145, 25.05.2023

Erdoğan Emrah Hatunoğlu Dilek Başar

https://doi.org/10.25295/fsecon.1245372

Abstract

Bu araştırmada Kahramanmaraş il merkezinde yaşayan bireylerin sosyoekonomik yapıları ile bu kişilerin beden kitle indeksleri (BKİ) arasındaki ilişki analiz edilerek, fazla kilolu ve obez olmalarını etkileyen faktörlerin betimsel olarak belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma, Kahramanmaraş Onikişubat ve Dulkadiroğlu İlçe Sağlık Müdürlüğüne Bağlı Aile Sağlığı Merkezlerine kayıtlı, 18 yaş ve üstü, gönüllü olarak araştırmaya katılmayı kabul eden 551 kişiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında, katılımcıların cinsiyeti, yaşı, medeni durumu, çocuk sayısı, eğitim düzeyi, çalışma durumu ve gelir seviyesi gibi sosyoekonomik faktörlerin obezite üzerindeki etkilerini ortaya koymak amacıyla anket uygulanmıştır. Çalışmaya katılanların %38,1’inin fazla kilolu, %20,1’inin ise obez oldukları gözlenmiştir. Bireylerin fazla kilolu ve obez olma durumlarının, cinsiyet, yaş, medeni hal, çocuk sayısı, eğitim düzeyi, çalışma durumu, gelir seviyesi gibi sosyoekonomik özellikleriyle ilişkili olduğu bulunmuştur. Erkeklerin kadınlara; evli ve eşi ölmüş olanların hiç evlenmemişlere; ev hanımı ve emeklilerin diğer meslek gruplarına göre BKİ değerlerinin istatistiki olarak anlamlı bir şekilde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, bireylerin yaşları, çocuk sayıları ve gelir seviyeleri arttıkça BKİ değerlerinin de arttığı görülmüştür. Eğitim durumu ile BKİ değerleri arasında erkeklerde istatistiki olarak anlamlı bir ilişki bulunamazken, kadınlarda orta düzeyde ve negatif yönde bir ilişki saptanmıştır.

Keywords

Obezite, Sosyo-ekonomik Faktörler, Beden Kitle İndeksi (BKİ)

Obesity from the Perspective of Socioeconomic Factors: The Case of Kahramanmaraş

Abstract

In this research, the relationship between the socioeconomic structures of individuals living in the city center of Kahramanmaraş and their body mass index (BMI) is analyzed, and the descriptive factors affecting excessive weight and obesity are aimed to be determined. The study was carried out with 551 people who were registered in the Family Health Centers affiliated with Kahramanmaraş, Onikişubat, and Dulkadiroğlu District Health Directorates, who were 18 years of age or older and voluntarily participated in the research. Within the scope of the research, a survey was conducted to reveal the effects of socioeconomic factors such as gender, age, marital status, number of children, education level, working status, and income level on obesity. It was observed that 38.1% of the participants in the study were overweight and 20.1% were obese. It was found that the state of being overweight or obese were associated with socioeconomic characteristics of individuals such as gender, age, marital status, number of children, education level, working status and income level. It was demonstrated that the BMI values of males were statistically higher than females; those who were married or whose spouse had died were higher than those who had never married; and those who were homemaker or retirees were higher than those of other occupational groups. Additionally, it was observed that as the ages, the number of children, and the income levels of individuals increased, their BMI values also increased. While no statistically significant relationship was found between education level and BMI values in men, a moderate and negative relationship was found in women.

Keywords

Obesity, Socioeconomic Factors, Body Mass Index (BMI)

References

• Ali, A. T. & Crowther, N. J. (2010). Factors Predisposing to Obesity: A Review of the Literature: CPD. South African Family Practice, 52(3), 81-84.
• Aylaz, R., Sarıtaş, S. Ç., Şanver, F. & Behice, E. (2016). Bir Halk Sağlığı Müdürlüğü Çalışanlarında Obezite ve Obeziteyi Etkileyen Faktörler. Annals of Health Sciences Research, 5(1), 16-22.
• Beyaz, F. B. & Koç, A. A. (2011). Antalya’da Obezite Yaygınlığı ve Düzeyini Etkileyen Sosyo-Ekonomik Değişkenler. Akdeniz İİBF Dergisi, 11(21), 17-45.
• Çayır, A., Atak, N. & Köse, S. K. (2011). Beslenme ve Diyet Kliniğine Başvuranlarda Obezite Durumu ve Etkili Faktörlerin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 64(1), 13-19.
• Doğan, R., Sayıner, F. D. & Tanır, H. M. (2018). Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Gebelerde Obezite Sıklığının ve Obezitenin Yaşam Kalitesine Etkisinin İncelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(1), 16-23.
• Drewnowski, A. & Specter, S. E. (2004). Poverty And Obesity: The Role of Energy Density and Energy Costs. The American Journal of Clinical Nutrition, 79(1), 6-16.
• Erdoğan, M., Certel, Z. & Güvenç, A. (2011). Masa Başı Çalışanlarda Fiziksel Aktivite Düzeyi: Obezite ve Diğer Özelliklere Göre İncelenmesi (Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Örneği). Spor Hekimliği Dergisi, 46(3), 97-107.
• Erem, C. (2015). Prevalence of Overweight and Obesity in Turkey. IJC Metabolic & Endocrine, 8, 38-41. doi: 10.1016/j.ijcme.2015.07.002
• EUROSTAT. (2022). Sustainable Development in the European Union (2022 Ed.). doi:10.2785/313289
• Finkelstein, E. A., daCosta DiBonaventura, M., Burgess, S. M. & Hale, B. C. (2010). The Costs of Obesity in the Workplace. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 52(10), 971-976.
• García-Álvarez, A., Serra-Majem, L., Ribas-Barba, L., Castell, C., Foz, M., Uauy, R., Plasencia, A. & Salleras, L. (2007). Obesity and Overweight Trends in Catalonia, Spain (1992–2003): Gender and Socio-Economic Determinants. Public Health Nutrition, 10(11A), 1368-1378.
• Hamurcu, P. (2014). Obez Bireylerde Benlik Saygısı ve Beden Algısının Değerlendirilmesi. İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• İpek, E. (2019). Türkiye’de Obezitenin Sosyoekonomik Belirleyicileri. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (25), 57-70.
• İşeri, A. & Arslan, N. (2009). Obesity in Adults in Turkey: Age and Regional Effects. The European Journal of Public Health, 19(1), 91-94.
• Işık, E., Kanbay, Y., Aslan, Ö., Işık, K. & Çınar, S. (2013). Aile Hekimliği Birimine Başvuran Bireylerde Obezite Sıklığı ve İlişkili Etmenler: Artvin Örneği.
• Kabayel, M. & Doğan, A. (2018). Evaluations on Obesity and External Costs. 1st International Congress of Political, Economic and Financial Analysis, Aydın.
• Kahraman, Ç. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Beslenme Alışkanlıkları ve Obezite Riski: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Örneği. Doktora Tezi, Namık Kemal Üniversitesi.
• Kalkavan, A., Özkara, A. B., Alemdağ, C. & Çavdar, S. (2016). Akademisyenlerin Fiziksel Aktiviteye Katılım Düzeyleri ve Obezite Durumlarının İncelenmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 4(Special Issue 1), 329-339.
• Kaner, G., Kürklü, N. S., Adıgüzel, K. T. & Koyu, E. B. (2017). İzmir'de Beslenme ve Diyet Polikliniğine Başvuran Kadınlarda Obezite Prevalansı ve İlişkili Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 10(3), 250-257.
• Karaoğlan, D. & Tansel, A. (2018). Determinants of Body Mass Index in Turkey: A Quantile Regression Analysis from a Middle Income Country. Bogazici Journal: Review of Social, Economic & Administrative Studies, 32(2).
• Kayar, H. & Semra, U. (2013). Çağımızın Hastalığı Obezite ve Tedavisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2). Lakdawalla, D. N. & Philipson, T. (2002). The Growth of Obesity and Technological Change: A Theoretical and Empirical Examination. National Bureau of Economic Research Cambridge, Mass., USA.
• Mavromaras, K. (2008). Economics and Obesity. Australian Economic Review, 41(1), 78-84. doi: 10.1111/j.1467-8462.2008.00495.x
• Morris, S. (2007). The Impact of Obesity on Employment. Labour Economics, 14(3), 413-433.
• Organization for Economic Cooperation and Development [OECD]. (2014). Obesity Update 2014 (Vol. 2019).
• Organization for Economic Cooperation and Development [OECD]. (2019). The Heavy Burden of Obesity.
• Organization for Economic Cooperation and Development [OECD]. (2022). Health at a Glance: Europe 2022.
• World Health Organization [WHO]. (2000). Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic.
• World Health Organization [WHO]. (2021). Obesity and Overweight (Vol. 2019). https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
• World Health Organization [WHO]. (2022). WHO European Regional Obesity Report 2022. Copenhagen: World Health Organization. Regional Office for Europe.
• Sağlık Bakanlığı. (2017). Obezitenin Nedenleri. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/obezitenin-nedenleri.html
• Sipahi, B. B. (2020). Hanehalkı Geliri Üzerinde Beden Kitle İndeksinin Etkisi: Araç Değişken Yaklaşımı. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 4(2), 77-97.
• Tirgil, A. (2021). Obesity and Employment: Evidence from Turkey. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(3), 643-659.
• TÜİK. (2020). Türkiye Sağlık Araştırması, 2019.
• TÜİK. (2022). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu [THSK]. (2013). Obezite ile Mücadele El Kitabı (Sağlık Bakanlığı Yayın No: 904 ed.). Ankara: Anıl Matbaacılık Ltd. Şti.
• Yücel, N. (2008). Kilolu ve Obez Kadınlarda Obezite ve Benlik Saygısı İlişkisinin Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi, Türkiye.
• Zehra, C. & Şahin, S. (2018). Kadın Sağlığında Obezite. Journal of Human Rhythm, 4(2), 98-103.