The Impact of Gender on Urban and Rural Areas

Year 2025, Volume: 9 Issue: Toplumsal Cinsiyet Özel Sayısı, 121 - 139, 27.09.2025

Fatma Ökde

https://doi.org/10.25295/fsecon.1719578

Abstract

Women constitute a significant component of both social life and the workforce in both rural and urban areas. However, issues stemming from gender inequality persist in both urban and rural contexts, compelling women to continuously advocate for their rights and strive to enhance their visibility. This study adopts a gendered perspective to examine women's experiences in urban and rural environments. While both urban and rural settings ostensibly offer a shared living environment for women and men, a patriarchal construct is observed to dominate within gender-biased viewpoints. From a gender perspective, the roles ascribed to women in both urban and rural areas severely restrict their agency, leading to their insufficient utilization of urban and rural resources and consistent exposure to discrimination. Women are frequently observed to encounter challenges and occupy disadvantaged positions in social, economic, and political spheres concerning decision-making, access to services, acquisition and utilization of opportunities, and labor force participation, resulting in a continuous erosion of their rights. Within this scope, the study aims to ascertain the nature of the relationships between diverse gender dynamics in urban and rural settings and these spaces, by analyzing the meanings that places attribute to women and men. The research employed a comprehensive literature review methodology, identifying gendered practices concerning women in both national and international relevant literature pertaining to urban and rural contexts. The study posits, from a review-based perspective, that gender-biased approaches continue to prevail in urban and rural areas.

Keywords

Right to the City , Women , Gender

Toplumsal Cinsiyetin Kente ve Kırsal Alanlara Etkisi

Abstract

Günümüzde kadınlar, kırsal ve kentsel alanlarda toplumsal yaşamın ve çalışma hayatının önemli bir parçasıdır. Ancak toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden kaynaklanan sorunlar hem kentlerde hem de kırsal alanlarda varlığını devam ettirmekte ve kadınlar bu anlamda haklarını savunmak ve görünürlüklerini artırmak için mücadele etmektedir. Bu çalışma kente ve kırsal alanlara toplumsal cinsiyet açısından bakmakta ve bu bağlamda kadınları incelemektedir. Kent ve kır, kadın ve erkeğe birlikte bir yaşam ortamı sunmakla birlikte toplumsal cinsiyetçi bakışta eril bir yapılanmanın hâkim olduğu görülmektedir. Toplumsal cinsiyet bakış açısında kadına kentte ve kırda biçilen roller kadını sınırlamakta, kadınlar kentsel ve kırsal alanlardan yeterince faydalanamamakta ve ayrımcılığa maruz kalmaktadır. Karar vermede, hizmetlere erişimde, fırsatlara ulaşmada ve kullanmada, işgücüne katılımda kadınların sorunlar yaşadığı sosyal, ekonomik ve siyasal alanlarda dezavantajlı pozisyonda oldukları ve sürekli hak kaybına uğradıkları görülmektedir. Bu kapsamda çalışma kentte ve kırsalda yaşayan farklı cinsiyet dinamiklerinin bu alanlarla ilişkilerinin nasıl olduğunun tespit edilmesi amacıyla mekânların kadına ve erkeğe yüklediği anlamlar doğrultusunda ele alınacaktır. Çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmış olup ulusal ve uluslararası ilgili yazında kadınların kentte ve kırsalda toplumsal cinsiyet pratikleri ortaya koyulmuştur. Çalışmada toplumsal cinsiyetçi yaklaşımların kentte ve kırsal alanlarda varlığını devam ettirdiği derleme bir bakış açısıyla ifade edilmiştir.

Keywords

Kent Hakkı , Kadın , Toplumsal Cinsiyet

References

• Akşit, E. E. (2009). Haydi kızlar okula: kızların eğitimi, kadınların bilgisi ve kamusal alan tartışmaları. Toplum ve Bilim, 114, 7-26.
• Aktaş, G. (2017). Kadın açısından kente ilişkin mekân pratikleri. Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 27, 137-149.
• Aktaş, G. (2017). Kadınların kent yaşamında karşılaştığı sorunlara ilişkin bir alan çalışması: Denizli örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 27, 85-114.
• Alkan, A. (2009). Cinsiyet dinamiklerinin peşinden mekânın izini sürmek. A. Alkan (Der.), Cins cins mekân (7-35). Varlık Yayınları: İstanbul.
• Beasley, C. (2005). Gender and sexuality: critical theories. Critical Thinkers, Sage: London.
• Bharti, N. (2021). Role of cooperatives in economic empowerment of women: A review of Indian experiences. World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 17(4), 617-631. https://doi.org/10.1108/WJEMSD-07-2020-0095.
• Bhasin, K. (2003). Toplumsal cinsiyet bize yüklenen roller. K. Ay (Çev.). Kadav Yayınları: İstanbul.
• Buz, S. (2009). Göç ve kentleşme sürecinde kadınların görünürlüğü. Aile ve Toplum Bilim Kültür ve Araştırma Dergisi, 5(17), 40-50.
• Chang, J., Choi, J., An, H., & Chung, H. (2022). Gendering the smart city: A case study of Sejong City, Korea. Cities The International Journal of Urban Policy and Planning, 120, 1-11.
• Chanter, T. (2019). Toplumsal cinsiyet. M. Erguvan (Çev.). Fol Kitap: Ankara.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: toplum, kişi ve politika. C. Soydemir (Çev.). Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• Cowan, R. S. (1985). Industrial revolution in the home. D. MacKenzie & J. Wajcman (Ed.), The social shaping of technology (181-201). Milton Keynes UK: Open University Press.
• Çakır Hanbay, E. (2011). Kadın istihdamında yerel yönetimlerin rolü, görevleri ve sorun alanları. Kadın İstihdamı ve Sorun Alanları TEPAV Kadın Emeği Konferansı, 3 Mayıs 2011, Ankara.
• Çakır, Ö. (2008). Türkiye’de kadının çalışma yaşamından dışlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 25-47.
• Çamur, K. Ç., & Özüduru B. (2017). Kentsel mekân, planlama ve kadın: Ankara üzerinden bir değerlendirme. Toplumsal Cinsiyet ve Kent-Mekân Sempozyumu. Ankara Barosu Eğitim Merkezi, 11-12 Mart 2017.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 15-28.
• Durkheim, E. (1994). Sosyolojik metodun kuralları. E. Aytekin (Çev.). Sosyal Yayınlar: İstanbul.
• Ecevit, Y. (2021), Toplumsal cinsiyet eşitliğinin temel kavramları eğitim materyali. Ceid Yayınları: Ankara.
• Erdönmez, E., & Çelik, F. (2016), Kentsel mekânda kamusal alan ilişkileri. TÜBA-KED, 14, 145-163.
• Erkan, E. N. (2006). Toplumsal cinsiyet perspektifinden kentsel eşitsizlik. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eroğlu, F., & İrdem, Ş. (2016). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve yönetim kademelerindeki yansımaları. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 3(2), 11-35.
• Ersöz, G. A. (2016). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Fenster, T. (2005). The right to the gendered city: different formations of belonging in everyday life. Journal of Gender Studies, 14(3), 217-231.
• Flanagan, W. G. (1993). Contemporary urban sociology. Cambridge University Press: New York.
• Giddens, A., & Sutton, W. P. (2014). Sosyolojide temel kavramlar. A. Esgin (Çev.). Phoenix Yayınları: Ankara.
• Gök, M. (2016). Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve tabakalaşma. L. Sunar (Ed.), Türkiye’de toplumsal tabakalaşma ve eşitsizlik (341-366). Matbu Kitap: İstanbul.
• Gönenç, A. Y. (2006). Fransa’da ve Türkiye’de kadın hareketleri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 27(1), 63-80.
• Gross, E. (1994). What is feminist theory?. H. Crowley & S. Himmelweit (Eds.), Knowing women feminism and knowledge (355-369). Cambridge: Polity Press.
• Güreşci, E. (2018). Türkiye’de kırsal göç kararında cinsiyet faktörü üzerine bir yaklaşım. 2. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi, 4-5 Mayıs 2018, Ankara.
• Hall, S., Massey, D., & Rustin, M. (2013). After neoliberalism: analysing the present. Soundings: A Journal of Politics and Culture, 53, 8-22.
• Hançer, A. (2021). Kentsel feminizm perspektifinden kadınların kent alanındaki görünürlüğü. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 5(2), 230-243.
• Harvey, D. (2013). Asi şehirler: Şehir hakkından kentsel devrime doğru. A. D. Temiz (Çev.). Metis Yayıncılık, İstanbul.
• Healey, P. (2003). Planning in relational space and time: Responding to new urban realities. G. Bridge & S. Watson (Ed.), A companionto the city (517-530) Blackwell Publishing: Malden.
• Hyde, C. (2005). Feminist. Community Practice. Chapter 19, 361-368.
• Kalfa, A., Aytekin, B. S., & Dinç, Z. Ö. (2020). Kent içi ulaşımın cinsiyeti: Ankara örneği. A. Alkan (Der.), Cins cins mekân (217-242). Varlık Yayınları: İstanbul.
• Kaypak, Ş. (2009). Küreselleşme sürecinde kentsel değişim ve kadına yansıması. Uluslararası Multidisiplinler Kadın Kongresi, İzmir, 13-16 Ekim 2009.
• Kaypak, Ş. (2014). Toplumsal cinsiyet bakış açısından kente bakmak. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 344-357.
• Kaypak, Ş. (2015). Toplumsal cinsiyet açısından kadın ve kentli hakları Türkiye’de ve dünyada kadın araştırmaları. Çukurova Üniversitesi Basımevi: Adana.
• Kaypak, Ş. (2019). Kırsaldan kente göç ve toplumsal değişimde kadının yeri. Disiplinlerarası Kadın Çalışmaları II. 2. Çukurova Kadın Çalışmaları Kongresi, KADAUM, Çukurova Üniversitesi Yayını, Adana, 28- 30 Kasım 2018, ss. 310-322.
• Keleş, R. (2006). Kentleşme politikası. İmge Kitabevi: Ankara.
• Keleş, R., & Mengi, A. (2017). Kent hukuku. İmge Kitabevi: Ankara.
• Kern, L. (2020). Feminist şehir. B. S. Aydaş (Çev.). Sel Yayıncılık: İstanbul.
• Korkmaz, A., & Tüfekçi, N. U. (2007). Çalışma hayatında tarımda kadın ve sorunları: Ağlasun ilçesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 37-61.
• Koyuncu, A. (2011). Sosyoloji kuramlarında kent. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 31-55.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi. I. Ergüden (Çev.). Sel Yayıncılık: İstanbul.
• Lefebvre, H. (2016). Şehir hakkı. I. Ergüden (Çev.). Sel Yayıncılık: İstanbul.
• Lefebvre, H. (2018). Şehir hakkı (3. Basım). I. Ergüden (Çev.). Sel Yayıncılık: İstanbul.
• Leyla, Ş. (2006). Yeni sosyal hareketler bağlamında Türkiye’de kadın. Ege Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 15(1), 33-52.
• Mackenzie, S. (2002). Kentte kadınlar. 20. yüzyıl kenti (A. Alkan, B. Duru (Çev.), 249-283), İmge Yayınevi: Ankara.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü. O. Akınhay & D. Kömürcü (Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları: Ankara.
• Mumford, L. (2000). What is a city?. R. T. LeGates & F. Stout (Ed.), The city reader, Routledge: London and New York.
• Nalbant, F., & Korkmaz, T. (2019). Feminist teori temelinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin Türkiye bağlamında değerlendirilmesi. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 165-186.
• OECD (2025). Tackling vulnerability in the informal economy. https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2019/05/tackling-vulnerability-in-the-informal-economy_721e447c/939b7bcd-en.pdf (Erişim Tarihi: 20. 03. 2025).
• OECD/ILO (2019). Tackling vulnerability in the informal economy, development centre studies. OECD Publishing: Paris.
• Oglesby, C., & Hill, K. (1993). Gender and sport, handbook of research on sport psychology. Macmillian Publishing Company: New York.
• Öcal Kara, F. (2025). Türkiye’de kırsal alanda kadının güçlenmesinin önündeki engeller. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 11(1), 216-227.
• Özbay, F. (2019). Kadın emeği: seçme yazılar. İletişim Yayınları: İstanbul.
• Sarıtaş, S. (2025). Kırsalda kadın fabrika işçilerinin iş ve aile yaşam dengesi: Balıkesir ili örneği. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 13(42), 349-369.
• Schmid, C. (2014). Henri Lefebvre, kent hakkı ve yeni metropol anaakımı. P. M. Brenner & M. Mayer (Ed.), Kâr için değil halk için: Eleştirel kent teorisi ve kent hakkı (A. Y. Şen (Çev.)). Sel Yayıncılık: İstanbul.
• Semerci, Ö. K., & Şaşman, K. D. (2022). Kırsal alanda yaşayan kadınların söylemleri üzerinden kadınlık kimliklerinin kuruluşu- Manisa örneği. Sosyoloji Dergisi, 43, 125-154.
• Simmel, G. (1996). Metropol ve zihinsel yaşam cogito, kent ve kent kültürü sayısı. B. Ö. Düzgören (Çev.). Yapı Kredi Yayıncılık: İstanbul.
• Stoller, R. J. (1968). Sex and gender. Hogarth Press: London.
• Stromquist, N. P. (2003). The theoretical and practical bases for empowerment. D. B. Rao & D. P. Rao (Eds.), Women, education and empowerment (13-27). India: Discovery Publishing House.
• Şafak, G. N. (2020). Nevşehir’de kadınların kent deneyimi üzerine bir inceleme. Fe Dergi, 12(1), 30-43.
• Şimşek, D. Ç. (2021). Yerel hizmetlerde cinsiyet duyarlılığı: Türkiye’ye yönelik bir değerlendirme. 2. Toplumsal Cinsiyet Kent ve Mekân Sempozyumu, 12 Mayıs 2019, Ankara.
• Tosun, M., & Hiçdurmaz, Z. (2022). Toplumsal cinsiyet bağlamında kadınların kent hakkı üzerine bir değerlendirme. İdeal Kent Dergisi, 37(13), 2152-2174.
• Ulutaş, Ç. Ü. (2009). Yoksulluğun kadınlaşması ve görünmeyen emek. Çalışma ve Toplum, 2(21), 25-40.
• UNICEF (2017). Gender equality: Glossary of terms and concepts. https://www.unicef.org/rosa/media/1761/file/Gender%20glossary%20of%20terms%20%20and%20concepts%20.pdf (Erişim Tarihi: 12. 02. 2025).
• Ülker, E. U. (2013). Kırsal alanda kadın girişimciliğine etki eden faktörler ve Tekirdağ ilinde mevcut durumun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Walby S. (2014). Patriyarka kuramı. H. Osmanoğlu (Çev.). Dipnot Yayınları: Ankara.
• Weber, M. (2000). Şehir: Modern kentin oluşumu. M. Ceylan (Çev.). Bakış Yayınları: İstanbul.
• WEF (2025). Global Gender Gap 2024. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2024.pdf (Erişim Tarihi, 20. 05. 2025).
• Wekerle, G. R. (1980). Women in the urban environment. Journal of Women in Culture and Society, 5(3), 188-214.
• WHO (1998). Gender and health. Technical Paper: Switzerland.
• Wırth, L. (1935), Urbanism as a way of life. American Journal of Sociology, 44(1), 1-24.
• Wirth, L. (2002). Bir yaşam biçimi olarak kentlileşme. 20. yüzyıl kenti (A. Alkan & B. Duru (Çev.), 77-106). İmge Yayınevi: Ankara.
• Wisnes, J. Z. (2021). Sustainable urban rights. Eco Cities, 2(2), 1-18.
• Yavuz, Ş. (2015). Ataerkil egemen erkeklik değerlerinin üretiminde kadınların rolü: Trabzon örneği. Fe Dergi. 7(1), 117-130.
• Yaylı, H., & Eroğlu, G. (2015). Yerel katılım bağlamında Türkiye’de kadın temsili. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), (Özel Sayı 3), 504-524.
• Yüceşahin, M. M., & Yazgan, P. (2017). Kentler toplumsal cinsiyetsiz değildir: Türkiye’de kentsel mekânın üretiminin feminist bir eleştirisi. Kadın/Woman 2000, 18(1), 85-106.
• Zabcı, F. (2012). Kamusal alan. https://www.academia.edu/10102498/Kamusal_Alan (Erişim Tarihi: 01.10.2024).