Yeşil Bütçeleme Kapsamında Program Esaslı Performans Bütçe’de Dönem Performansının Değerlendirmesi: 2021-Q1/2023-Q4 Dönemi Entropi Temelli WASPAS Örneği

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 1545 - 1559, 25.08.2025

Serpil Ağcakaya , Yasemin Erduran

https://doi.org/10.25295/fsecon.1481129

Abstract

Küresel iklim değişikliği ve neden olduğu tahribat devletler için acil eylem planı ortaya konulması gereken konu başlıklarından bir tanesidir. İklim değişikliği nedeniyle oluşan çevresel, ekonomik ve toplumsal etkilerin en aza indirilmesi için uygulanan politikalardan bir tanesi de hükümetlerin uygulamış olduğu yeşil bütçeleme politikalarıdır. Bu çalışmanın amacı, seçilen programlar temelinde yeşil bütçe uygulamalarının zaman içindeki ağırlıklarını ve etkinliklerini değerlendirmektir. Bu amaca yönelik bütçe programlarından I. düzey kod yapısına göre Şehircilik ve Risk Odaklı Bütünleşik Afet Yönetimi, Sanayinin Geliştirilmesi, Üretim ve Yatırımların Desteklenmesi, Enerji Arz Güvenliği, Verimliliği ve Enerji Piyasası, Ormanların ve Doğanın Korunması ile Sürdürülebilir Yönetimi, Sürdürülebilir Çevre ve İklim Değişikliği, Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi, Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi, Tarım, Karayolu Ulaşımı, Tabii Kaynaklar, Araştırma, Geliştirme ve Yenilik ve Kombine Taşımacılık, Lojistik ve Tehlikeli Mal Taşımacılığı programlarının 2021-Q1/2023-Q4 aralığındaki etkinlik değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirmeler gerçekleştirilirken söz konusu programların dönem ağırlıkları için Entropi ve dönem sıralaması için WASPAS yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda çalışmada ilgili programların yeşil bütçeye dahil edilme gerekçeleri ve Türkiye açısından gereklilikleri tartışılmıştır. Ek olarak yıllara göre ağırlık hesaplamaları yapılmış elde edilen ağırlık bulgularından etkin yıl sıralamasına göre değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler ve analizlerden elde edilen sonuçlar ışığında en etkin dönemin 2023-Q4 dönem olduğu tespit edilmiştir. Ağırlık hesaplamalarında ise elde edilen kritik değerler neticesinde I. düzey programlarda en çok ağırlığın Şehircilik ve Risk Odaklı Bütünleşik Afet Yönetimi olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Program Bazlı Performans Bütçe , Yeşil Bütçeleme , Entropi , WASPAS

Performance-Based Budgeting within Green Budgeting Efficiency Evalution for the Period of 2021-Q1/2023-Q4: An Entropy-Based WASPAS Example

Abstract

Global climate change and the resultant devastation necessitate urgent action plans to be formulated by governments. One of the policies implemented to minimize the environmental, economic, and societal impacts caused by climate change is the green budgeting policies adopted by governments. The aim of this study is to evaluate the weights and effectiveness of green budgeting practices over time based on selected programs. Within the scope of this objective, an evaluation of program effectiveness for the period of 2021-Q1/2023-Q4 has been conducted. The programs evaluated include Urban Planning and Risk-focused Integrated Disaster Management, Industrial Development, Support for Production and Investments, Energy Supply Security, Efficiency, and Energy Market, Conservation and Sustainable Management of Forests and Nature, Sustainable Environment and Climate Change, Strengthening Local Governments, Use and Management of Land and Water Resources, Agriculture, Road Transportation, Natural Resources, Research, Development, and Innovation, and Combined Transportation, Logistics, and Hazardous Materials Transportation. During the evaluations, Entropy was employed for determining the period weights of the programs, while the WASPAS method was utilized for period rankings. In this context, the justifications for the inclusion of these programs in the green budget class and their necessity from Turkey's perspective have been discussed. Additionally, weight calculations by years were conducted, and evaluations were made based on the rankings of effective years. Based on the analyses conducted and the results obtained, it was determined that the most effective period is the 2023-Q4 period. Furthermore, critical values obtained from weight calculations revealed that the program with the highest weight at the first-level programs is Urban Planning and Risk-focused Integrated Disaster Management.

Keywords

Program Based Performance Budget , Green Budgeting , Entropy , WASPAS

References

• Aktan, C. C. (2001). Kamu ekonomisi ve kamu maliyesi. İzmir: Anadolu Matbaacılık.
• Allahverdi, Z. F., Allahverdi, M., & Çevik, S. (2021). Türkiye’de kamu harcamalarının il düzeyinde dağılımının çok boyutlu ölçekleme ve kümeleme analizi ile incelenmesi. Maliye Dergisi, (180), 31-60.
• Alrasheedi, M., Mardani, A., Mishra, A. R., Rani, P., & Loganathan, N. (2022). An extended framework to evaluate sustainable suppliers in manufacturing companies using a new Pythagorean fuzzy entropy-SWARA-WASPAS decision-making approach. Journal of Enterprise Information Management, 35(2), 333-357. doi:10.1108/JEIM-07-2020-0263
• Bagočius, V., Zavadskas, K. E., & Turskis, Z. (2013). Multi-criteria selection of a deep-water port in Klaipeda. Procedia Engineering, 57, 144-148. doi:10.1016/j.proeng.2013.04.021
• Chakraborty, S., & Zavadskas, E. K. (2014). Applications of WASPAS method in manufacturing decision making. Informatica, 25(1), 1-20. doi:10.15388/Informatica.2014.01
• Coşkun, A. E. (2022). BRICS-T ekonomilerinin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi: Entropi tabanlı WASPAS yaklaşımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45), 1320-1340. doi:10.46928/iticusbe.1134477
• Çağdaş, Y. (2020). Koronavirüs (Covid-19) salgınının ekonomi ve kamu maliyesine etkilerinin kümeleme analizi ile incelenmesi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 137-163. doi:10.30784/epfad.811203
• Dede, V., & Zorlu, K. (2023). Geoheritage assessment with entropy-based WASPAS approach: An analysis on Karçal mountains (Turkey). Geoheritage, 15(1), 5. doi:10.1007/s12371-022-00777-7
• Dwivedi, P., & Sharma, D. (2023). Assessment of appropriate renewable energy sources for India using entropy and WASPAS techniques. Renewable Energy Research and Applications, 5(1), 51-61. doi:10.22044/rera.2023.12960.1215
• Gonguet, F., Wendling, C. P., Aydın, Ö., & Battersby, B. (2021). Climate-sensitive management of public finances—"Green PFM” (Staff Climate Note No: 2021/002). Washington D.C.: IMF.
• He, Y., He, J., & Wen, N. (2023). The challenges of IoT-based applications in high-risk environments, health and safety industries in the Industry 4.0 era using decision-making approach. Journal of Innovation & Knowledge, 8(2), 1-12. doi:10.1016/j.jik.2023.100347
• Huang, I. B., Keisler, J., & Linkov, I. (2011). Multi-criteria decision analysis in environmental sciences: Ten years of applications and trends. Science of The Total Environment, 409(19), 3578-3594. doi:10.1016/j.scitotenv.2011.06.022
• Kete, H. (2022). Green budgeting: France and Italy practices. Uluslararası Sosyal Siyasal ve Mali Araştırmalar Dergisi, 2(2), 102-115.
• Kılıçer, E. (2017). Çevreye duyarlı bütçeleme sistemi: Bolonga örneği. İktisat Fakültesi Mecmuası, (67), 117-139.
• Kurniawan, B., Ma’ruf, M., Eprilianto, D., & Fanida, E. (2020). Green budgeting policy of gresik regency government (C. 473, ss. 317-320). Proceedings of the 3rd International Conference on Social Sciences (ICSS 2020), Conference presentation, Indonesia: Atlantis. doi:10.2991/assehr.k.201014.068
• Lenschow, A. (2002). Greening the European Union: An introduction. Environmental Policy Integration (3-21). USA: Earthscan Pub.
• Lescauskiene, I., Bausys, R., Zavadskas, E. K., & Juodagalviene, B. (2020). VASMA weighting: Survey-based criteria weighting methodology that combines ENTROPY and WASPAS-SVNS to reflect the psychometric features of the VAS scales. Symmetry, 12(10), 1641-1660. doi:10.3390/sym12101641
• Mardani, A., Nilashi, M., Zakuan, N., Loganathan, N., Soheilirad, S., Saman, M. Z. M., & Ibrahim, O. (2017). A systematic review and meta-Analysis of SWARA and WASPAS methods: Theory and applications with recent fuzzy developments. Applied Soft Computing, 57, 265-292. doi:10.1016/j.asoc.2017.03.045
• Meral, İ. G. (2021). WASPAS yöntemi ile G-20 ülkelerinin yeşil büyüme performanslarına ilişkin bir uygulama. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Güncel Uygulamalar içinde (1. bs.). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Pojar, S. (2022). Environmental assessments within green budgeting (Discussion Paper No: 175). Luxembourg: European Union.
• SBB. (2020). Program bütçe rehberi. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/butce-cagrisi-ve-butce-hazirlama-rehberleri/
• SBB. (2022a). 2023 yılı bütçe gerekçesi. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/butce-gerekceleri/
• SBB. (2022b). 2023-2025 dönemi bütçe hazırlama rehberi. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/butce-cagrisi-ve-butce-hazirlama-rehberleri/
• Susam, N. (2016). Kamu maliyesi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tepekule, U., & Köslü, G. (2023). Yeşil bütçeleme yaklaşımı ve performans esaslı program bütçe uygulaması: Türkiye için bir değerlendirme. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, (59), 373-406. doi:10.30794/pausbed.1370791
• Uslu, Y., Şahi̇n, K., Aygün, S., & Tuna, M. (2023). OECD ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık harcamalarının TOPSIS yöntemi ile incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 386-395. doi:10.37989/gumussagbil.1183077
• Wang, J.-J., Miao, Z.-H., Cui, F.-B., & Liu, H.-C. (2018). Robot evaluation and selection with entropy-based combination weighting and cloud TODIM approach. Entropy, 20(5), 349. doi:10.3390/e20050349
• Zavadskas, E. K., Antuchevičienė, J., Šaparauskas, J., & Turskis, Z. (2013). MCDM methods WASPAS and MULTIMOORA: verification of robustness of methods when assessing alternative solutions.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2012). Optimization of weighted aggregated sum product assessment. Electronics and Electrical Engineering, 122(6), 3-6. doi:10.5755/j01.eee.122.6.1810