İki Boyutlu Baraj Yıkılma Modellemesi; Sürgü Barajı Örneği

Yıl 2018, Cilt: 30 Sayı: 3, 97 - 104, 20.09.2018

Ö. Faruk Dursun , Enes Gül

Öz

Ekonomik
gelişmenin bir göstergesi olan barajlar, ciddi finansman kaynakları ile inşa
edilmektedir. Rezervuarında topladığı büyük su hacimleri ile tarımsal sulama,
içme suyu temini, enerji üretimi ve rekreasyon alanı oluşturma gibi amaçlarla
kullanılmaktadırlar. Türkiye’de yapımı devam eden birçok baraj inşaatı
bulunmaktadır. Türkiye’de 1950 yılına kadar sadece 3 adet baraj inşa
edilmiştir.1950-1960 yılları arasında ise 12 baraj daha inşa edilmiştir. Sürgü
Barajı Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Malatya ilinden 53 km uzaklıkta,
Sürgü Çayı üzerinde yer almaktadır.1963-1969 yılları arasında yapılan Sürgü
Barajı toprak dolgu tipindedir. Sürgü Barajı 55m gövde yüksekliğine ve 690 m
kret uzunluğuna sahiptir. Baraj yıkılma olayları büyük miktarlarda can ve mal
kayıplarına sebep olabilmektedir. Literatürde baraj yıkılması sonucu oluşacak
taşkının bir, iki ve üç boyutlu çözümleri için birçok yazılım önerilmiştir. Bu
yazılımlar yardımıyla baraj yıkılmaları sonucu oluşabilecek taşkın yayılım
haritaları nümerik olarak tahmin edilebilmektedir. Bu çalışmada, 2 boyutlu
zamanla değişen akım analizleri yapabilen HEC-RAS yazılımı kullanılmıştır. Çalışma
alanı olarak seçilen Sürgü Barajı’nın yıkılması durumunda oluşacak taşkın
yayılım haritaları elde edilmiştir. Sonuç olarak, Sürgü Barajı mansabında
bulunan yerleşim birimlerinin ve tarım arazilerinin baraj yıkılmasından nasıl
etkilenebileceği tahmin edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Baraj Yıkılması, Sürgü Barajı, İki Boyutlu Modelleme, HEC-RAS

Kaynakça

• 1.Altinbilek, D. (2002) The Role of Dams in Development. Int. J. Water Resour. Dev., 18 (1), 9–24. 2.Erdogdu, E. (2011) An analysis of Turkish hydropower policy. Renew. Sustain. Energy Rev. 3.Seed, R.B., Bea, R.G., Abdelmalak, R.I., Athanasopoulos, A.G., Boutwell Jr, G.P., Bray, J.D., Briaud, J.-L., Cheung, C., Cobos-Roa, D., and Cohen-Waeber, J. (2006) Investigation of the Performance of the New Orleans Flood Protection System in Hurricane Katrina on August 29, 2005: Volume 2. Indep. Levee Investig. Team Final Rep., 2. 4.Federal Guidelines for Dam Safety (2004) Federal Guidelines for Dam Safety. Management, (April). 5.BOZKUŞ, Z. (2015) Afet Yönetimi İçin Baraj Yıkılma Analizleri. Tek. Dergi, 15 (74). 6.Dincergok, T. (2007) The Role of Dam Safety in Dam-Break Induced Flood Management. Proc. Int. Congr. River Basin Manag., 682–697. 7.Zhang，, L.M., Xu, Y., and Jia, J.S. (2007) Analysis of earth dam failures -A database approach. ISGSR2007. 8.ICOLD (1995) Dam Failures Statistical Analysis, ICOLD, Bulletin 99 Paris. 9.Alcrudo, F., and Mulet, J. (2007) Description of the Tous Dam break case study (Spain). J. Hydraul. Res., 45 (sup1), 45–57. 10.Begnudelli, L., and Sanders, B.F. (2007) Simulation of the St. Francis dam-break flood. J. Eng. Mech., 133 (11), 1200–1212. 11.Bozkuş, Z., and Bağ, F. (2011) Çınarcık Barajının sanal Yıkılma Analizleri. İMO Teknik Dergi, 5675–5688. 12.Bozkuş, Z., and Kasap, A. (1998) Comparison of Physical and Numerical Dam-Break Simulations. Tr. J. Eng. Environ. Sci., 22, 429–443. 13.Elçi, Ş., Tayfur, G., Haltaş, İ., and Kocaman, B. (2017) Baraj yıkılması sonrası iki boyutlu taşkın yayılımının yerleşim bölgeleri için modellenmesi. İMO Tek. Dergi. (7955-7975), 482. 14.Joshi, M.M. (2017) Study of Two Dimensional Dam Break Analysis Using HEC- RAS for Vir Dam. İnternational J. Eng. Technol. Sci. Res., 4 (8), 982–987. 15.Singh, V.P., and Scarlatos, P.D. (1988) Analysis of gradual earth-dam failure. J. Hydraul. Eng., 114 (1), 21–42. 16.Çağatay, H., and Kocaman, S. (2009) Baraj yıkılması Taşkın Dalgalarının Mansapta oluşturacağı Su Yüzü Profillerinin İncelenmesi. Ç.Ü.Müh.mim.fak.Dergisi, 24. 17.WANG, L., and PAN, C. (2015) An analysis of dam-break flow on slope. J. Hydrodyn. Ser. B, 26 (6), 902–911. 18.Ackerman, C.T., Fleming, M.J., and Brunner, G.W. (2008) Hydrologic and hydraulic models for performing dam break studies. World Environ. Water Resour. Congr. 2008 Ahupua’A, 1–11. 19.Demir, A. (2001) Su ve DSİ tarihi, Devlet Su İşleri Vakfı Yayınları, 153 s. 20.Froehlich, D.C. (2008) Embankment dam breach parameters and their uncertainties. J. Hydraul. Eng., 134 (12), 1708–1721.