KİŞİ-ÖRGÜT UYUMUNUN ROL VE ROL ÖTESİ DAVRANIŞLARA ETKİLERİNİN ANALİZİNE İLİŞKİN BİR UYGULAMA

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 185 - 199, 23.02.2021

Emre Ekin , Seda Nur Takır

Öz

Kişi-örgüt uyumu örgütler için önemli bir konu haline geldiğinden dolayı son zamanlarda birçok çalışmada kullanılan bir kavramdır. Ayrıca örgütlerde bireylerin sergiledikleri davranışları anlamlandırmaya çalışan kişi-örgüt uyumu, araştırmacılar tarafından dikkatle incelenen bir konudur. Örgütlerde görülen olumlu ya da olumsuz davranışlara neyin hangi faktörlerin sebep olduğu merak konusudur. Kişi-örgüt uyumu, bu merakı gidererek örgütlere devamlılıkları ve etkinlikleri için yardımcı olmaktadır. Günümüzde artan rekabet ile birlikte örgütlerin hayatta kalması ve rekabet edebilmesi için iyi bir iş gücüne sahip olması gerekmektedir. Buradan anlaşılacağı üzere kişi-örgüt uyumu, örgütlerin devamlılıkları açısından birbirlerini tamamlayan argümanlardır. Kişi örgüt uyumuna ilişkin yapılan çalışmalar, bireylerin değerleri ile örgütün değerleri arasında bir ilişki olduğunu ve bu uyumun iş tatmini, performans ve örgüte bağlılık gibi önemli bileşenleri etkilediğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada, literatürde yapılan diğer çalışmalardan elde edilen sonuçlar ışığında yani kişi-örgüt uyumu yüksek olan çalışanların örgüte aidiyetlerinin yüksek olduğu ve iş gücünün kişi-örgüt uyumuyla ne derece ilişkili olduğu üzerine bir inceleme yapılmıştır.
Örgütlerde çalışanların rol ve rol ötesi davranışları önem arz etmektedir. Her örgütün kişiler gibi kendine özgü davranışları ve bir kültürü bulunmaktadır. Bu sebeple örgüt ve örgüt içerisindeki kişilerin daha iyi iletişim sağlayabilmesi için kişi örgüt uyumu son derece önemlidir.
Çalışmada farklı sektörlerde çalışan 253 kişiye ulaşılmıştır. Veriler, oluşturulan anket formlarından elde edilmiştir. Elde edilen veriler ile kişi-örgüt uyumunun rol ve rol ötesi davranışlara etkisi incelenmiştir. Bu bağlamda 253 çalışana 21 sorudan oluşan anket yapılarak 253 adet veri seti elde edilmiştir. Bu verilerin analiz edilmesinde SPSS programı kullanılmıştır. Kişi örgüt uyumunun rol ve rol ötesi davranışlara etkisinin ölçülmesinde faktör analizi, regresyon ve korelasyon analizi gibi istatistiki yöntemlerden yararlanılmıştır. Yapılan analizlerde, kişi örgüt uyumunun rol davranışlara etkisinin pozitif yönlü ve çok az olduğu görülürken, rol ötesi davranışlara etkisinin pozitif yönlü ve az olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Korelasyon, Regresyon, Faktör Analizi, Rol Davranışlar, Rol Ötesi Davranışlar

Kaynakça

• Acar, A. Z. (2006). Örgütsel yurttaşlık davranışı: Kavramsal gelişimi ile kişisel ve örgütsel etkileri.
• Acılar, A. (2009). İşletmelerde Bilgi Güvenliği ve Örgüt Kültürü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 34-46.
• Akbaş, T. T. (2011). Algılanan kişi-örgüt uyumunun örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: Görgül bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(1), 57.
• Akın, B. (2008). Çözümlü Örneklerle Uygulamalı İstatistik. İstanbul: İstanbul Ofset Basım Yayım.
• Alnıaçık, E., & Mehtap, Ö. (2015). Subjektif Uyumun İş Çıktıları Üzerindeki Etkisi: Benzerlik Uyumu mu, Bütünleyici Uyum mu? KOSBED, 29, 165-186.
• Altıntaş, F. Ç. (2006). Hizmet çalışanları olarak hemşirelerin örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarını belirlemeye yönelik bir analiz. Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 81-90.
• Bağcı, B. (2018). Birey-Örgüt Uyumunun İş Tatmini Üzerine Etkisi: Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 308.
• Bayramlık, H., Bayık, M. E., & Güney, G. (2015). Kişi-Örgüt Uyumunun iş Tatmini Üzerine Etkisi: Ankara İlinde iş Makineleri Sektörü işgörenleri Üzerinde Bir Uygulama. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 25(2), 1-28.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi(32), 470-472.
• Chatman, J. A. (1989). Improving Interactional Organizational Research: A Model of Person-Organization Fit. Academy of Management Review, 14(3), 344.
• Demirel, Y., & Özçınar, M. F. (2009). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Tatmini Üzerine Etkisi: Farklı Sektörlere Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi,, 23(1), 129-145.
• Demirer, M. C. (tarih yok). Kişi Örgüt Uyumunun İş Performansı Üzerine Etkisi: Mutluluğun Aracılık Rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 283-302.
• Durgun, S. (2006). Örgüt kültürü ve örgütsel iletişim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,, 3(2), 112-132. Güçlü, N. (2003). 23(2), 61-85.Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,, 23(2), 61-85.
• Judge, D. M. (1996). Person–Organization Fit, Job Choice Decisions, and Organizational Entry. Organzational Behavior and Human Decision Processes, 67(3), 294-311.
• Karcıoğlu, F. (2001). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15, 1-2.
• Kılıç, K. C., & Yener, D. (2015). Birey-Örgüt Ve Birey-İş Uyumunun Çalışanların İş Tutumlarına Etkisi: Adana İlinde Bankacılık Sektöründe Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 161-174.
• L.Kristof, A. (1996). Person-organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurement, and implications. Personnel Psychology, 49, 1-49.
• Newbold, P. (2005). İşletme ve iktisat için istatistik (4 b.). (Ü. ŞENESEN, Çev.) İstanbul: Literatür yayınları.
• Özkan, O. S., Tolga, O. M., & Akyüz, G. A. (2019). Psikolojik Sermaye, Bireysel Performans Ve Birey-Örgüt Uyumu: Bir Literatür Taraması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,, 41, 113-126.
• Polatçı, S., Özçalık, F., & Cindiloğlu, M. (2014). Üretkenlik Karşıtı İş Davranışı Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerinde Kişi-Örgüt Uyumunun Etkileri. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 1-12.
• Türker, M. (2006). Çalışanların Rol Tanımlamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi.
• Ulutaş, M. (2011). Ulutaş, M. Birey-Örgüt Uyumunun İş Stresi Ve Verimlilik Üzerine Etkisi: Dalaman Havalimanı Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 14(2), 13-30.