Motivasyon ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Problem Çözme Becerilerinin Aracı Rolü

Year 2021, Volume: 41 Issue: 3, 1465 - 1487, 30.12.2021

Öznur Tulunay Ateş

Abstract

Bu araştırmanın amacı, motivasyon ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide problem çözme becerilerinin aracı rolüne ilişkin geliştirilen teorik modelin test edilmesidir. Çalışma 420 üniversite öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri: Yetişkin Motivasyon Ölçeği, Problem Çözme Envanteri ve Yaşam Doyumu Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde; korelasyon ve yapısal eşitlik modelinden yararlanılmıştır. Ayrıca motivasyon ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide problem çözme becerilerinin aracı rolüne yönelik kurulan model yapısal eşitlik modeli ile test edilmiştir. Analizler için LISREL ve SPSS programları kullanılmıştır. Korelasyon analizi sonuçları; motivasyon ve yaşam doyumu arasında pozitif yönde ilişki olduğunu, öğrencilerin motivasyonlarının ve yaşam doyumlarının yüksekliği ile problem çözme konusunda kendini yetersiz algılamaları arasında ve negatif yönde ve düşük düzeyde ilişki olduğunu göstermiştir. Yapılan yapısal eşitlik modeli ile ise, motivasyon ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide problem çözme becerilerinin kısmi aracı rolü olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bu bulgu, öğrencilerin motivasyonları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkide problem çözme becerilerinin rolüne dikkat çekmektedir.

Keywords

Motivasyon, Yaşam doyumu, Problem çözme becerileri, Yapısal eşitlik modeli, Üniversite öğrencileri

References

• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable dinstinction in social psychological research: conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Perdonality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Bayındır, N. & Özel, A. (2008). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nisan.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, Ö., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. (15. baskı). Ankara: Pegem A.
• Cassidiy, T. & Giles, M. (2009). Achievement motivation, problem-solving style, and performance in higher education. The Irish Journal of Psychology. 30(3-4), 211-222. doi:https://doi.org/10.1080/03033910.2009.10446311
• Chang, E. C. (1998). Hope, problem-solving ability, and coping in a college student population: some implications for theory and practice, Journal of Clinical Psychology, 54, 953-962.
• Çam, S. & Alkal, A. (2019). Life satisfaction and interpersonal problem solving in university students: The mediating role of forgiveness. European Journal of Education Studies. 6(7), 220-235.
• Çankaya. A. (2017). Aristotales’in etiğinde haz ve iyi arasındaki ilişki. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, 34, 505-517.
• Çelik, H. E. & Yılmaz, V. (2013). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Anı.
• Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: Spss ve lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Çötok, T. (2011). Aristotales ahlakının kurucu erdemi olarak phronesis. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behaviour. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• Deci, E. L & Ryan, R. M. (2004). Handbook of self-determination research. The USA: University of Rochester Press.
• Deci, E. L. Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Ryan, R. M. (1991). Motivation and education: the self-determination perspective. Educational Psychologist, 26(3 -4), 325-346.
• Demir-Güdül, M. (2015). The relationship between university students’ academic motivation profiles and psychological needs, academic procrastination and life satisfaction. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Demir- Güdül, M. Can, G. & Ceyhan, A. A. (2019). University students’ academic motivation profiles: Relationships with academic procrastination and life satisfaction. 7. International Self-Determination Theory Conference. (21.05.2019). http://acikerisim.iku.edu.tr/handle/11413/5197.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Durak, M., Senol-Durak, E. & Gencoz, T. (2010). Psychometric properties of the Satisfaction with Life Scale among Turkish university students, correctional officers, and elderly adults. Social Indicators Research, 99(3), 413-429. doi: 10.1007/s11205-010-9589-4.
• Ewen, R. B. (2003). An introduction to theories of personality, 3 rd edit. ABD: Lawrence Erlbaum Associates.
• Hamarta, E. (2009). A prediction of self-esteem and life satisfaction by social problem solving. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37, 73-82. doi: https://doi.org/10.2224/sbp.2009.37.1.73.
• Harju, B. L. & Bolen, L. M. (1998). The effects of optimism on coping and perceived quality of life of college students. Journal of Social Behavior and Personality, 13(2),185-200.
• Heppner, P. P. (1988). The problem solving inventory (PSI): Research manual. Palo Alto, CA. Consulting Psychologists Press.
• Heppner, P. P. & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29(1),66-75.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1995). Evaluating Model Fit. In R. H. Hoyle (Ed.), Structural equation modeling: Concepts, issues and application (pp. 77-99). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Karaman, M. A. & Watson, J. C. (2017). Examining associations among achievement motivation, locus of control, academic stress, and life satisfaction: A comparison of U.S. and international undergraduate students. Personality and Individual Differences, 111(1),106-10. doi: https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.02.006
• Karaman, M. A., Nelson, K. M. & Vela, J. C. (2018). The mediation effects of achievement motivation and locus of control between academic stress and life satisfaction in undergraduate students, British Journal of Guidance & Counselling, 46:4, 375-384. doi: 10.1080/03069885.2017.1346233.
• Karataş, H. (2011). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları, öğrenme yaklaşımları ve problem çözme becerilerinin akademik motivasyonu yordama gücü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd edition). New York: Guilford Press.
• Koç, K. (2018). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin yaşam doyum düzeyleri ile akademik motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 58-65.
• Larson, M. L., Allen, S. J., Imao, R. A. K. & Piersel, C. W. (1993). Self perceived effective and ineffective problem solvers differential views of their partners problem solving styles, Journal of Counseling ve Development. 71, 528-538. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.1993.tb02236.x
• Lu, L. (2000). Gender and conjugal differences in happiness. The Journal of Social Psychology, 140(1), 132-141. https://doi.org/10.1080/00224540009600451
• Neugarten, B., Havighurst, R. & Tobin, S. (1961). The measure of life satisfaction. Journal of Gerontology. 16,134-143.
• Özcan, Z. & Karaca, F. (2018). İlahiyat fakültesi öğrencilerinde akademik motivasyon ile psikolojik iyi oluş ilişkisi üzerine bir araştırma”. İlted: İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 2, 321-341. doi: 10.29288/ilted.447368.
• Özkul, A., & Alparslan, A. (2019). Yaşam doyumunu artıran motivasyon kaynağı: Düşünme-anlama ihtiyacı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(4), 3272-3288.
• P 21. (2019). P21 Framework definitions. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED519462.pdf
• Süral-Özer, P., Eriş, E. D. & Timurcanday-Özmen, Ö. N. (2012). Bilişim teknolojileri uygulamalarında kullanım niyetine etki eden davranışsal faktörleri belirlemeye yönelik bütünleşik bir model önerisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 93-114. Savaşır, I. & Şahin, N. H. (1997). Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Şahin, N., Şahin, N. H. & Heppner, P. P. (1993). Psychometric properties of the problem solving inventory in a group of Turkish University Students. Cognitive Therapy and Research, 17(4), 379-396.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tulunay-Ateş, Ö. & İhtiyaroğlu, N. (2019). Adult motivation scale: A scale development study, Kastamonu Education Journal, 27(2), 611-620. doi:10.24106/kefdergi.2612
• Ümmet, D. (2017). Genel psikolojik sağlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide evlilik uyumunun aracı rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1),159-175.
• Vollmeyer, R., Rheinberg, F., & Burns, B.D. (1998). Goals, strategies, and motivation. In M.A. Gernsbacher & S.J. Derry (Eds.), Proceedings of the Twentieth Annual Conference of the Cognitive Science Society (pp. 1090-1095). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Wieth, M. & Burns, B. D. (2000). Motivation in Insight versus Incremental Problem Solving. Proceedings of the Annual Meeting of the Cognitive Science Society, 22(22). https://escholarship.org/uc/item/581019r0
• Yetim, Ü. (1991). Kişisel projelerin organizasyonu ve örüntüsü açısından yaşam doyumu Yayınlanmamış Doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Yiğitcan-Nayır, Ö., & Tekmen, B. (2017). Öğretmen adaylarının gözüyle öğrenme ortamlarının akademik motivasyon ve problem çözme becerisine katkısının incelenmesi. Başkent University Journal of Education. 4(2), 122-135.
• Yurtseven, N. & Doğan, S. (2019). Structural relationships among academic procrastination, academic motivation, and problem solving skill in prep class college students. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 9(3), 849-876.