Câmiʿu’l-Beyân ʿan Teʾvîli Âyi’l-Kurʾân Tefsirinde Tercih veya Reddedilen Kıraatlere Bazı Örnekler

Year 2023, Volume: 4 Issue: 2, 484 - 506, 28.09.2023

Ferit Dinçer

Abstract

İslam tefsir literatürüne vakıf olan her kesin malumudur ki, tefsir eserlerinin en önemli ve öncelikli
amacı, Kur’ân’daki vahiy mesajlarını en iyi ve anlayabilecekleri bir şekilde insanlara izah etmektir. Bu
yapılırken de birçok ilim dalına başvurulduğuna müşahede edilmiştir. Bu ilimlerden birisi ve belki en
önemlisi hiç şüphesiz kıraat ilmidir. Birçok müfessir kıraat olgusuna değenmiş ve farklı amaçlarla
tefsirlerinde ele almıştır. Bu müfessirlerden birisi de Taberî nisbesiyle meşhur Muhammed b. Cerîr’dir.
O Tefsirinde kıraat konusuna büyük ölçüde yer vermiştir. Ayrıca Taberî, kendisine has bazı kriterler ve
ilmî bir tenkit yöntemiyle farklı kıraatler arasında rahatlıkla tercihte bulunabilmiştir. Bu kısa çalışmada
Taberî’nin kendisine has kriterlere dayanarak tercih ettiği veya reddettiği bazı örnekler konu edinerek
incelenecektir. Çalışma yapılırken istifade edilecek ana kaynakların başında Taberî’ye ait ve kısa adı
Câmiʿü’l-Beyân olan tefsiri olacaktır.

Keywords

Kıraat,, Taberi,, Camiü'l-Beyan,, Kriter,, İhtilaf.

Some Examples Of Preferred Or Rejected Qurans In Câmiʿu'l-Beyân ʿan Teʾvîlı Âyi'l-Kurʾân Explanatıon

Abstract

Everyone who has knowledge of Islamic tafsir literature knows that the most important and primary
purpose of tafsir works is to explain the revelation messages in the Qur'an to people in the best way they
can understand. While doing this, it has been observed that many branches of science are applied. One
of these sciences, and perhaps the most important, is the science of recitation. Many commentators have
touched on the phenomenon of recitation and discussed it in their tafsir for different purposes. One of
these commentators is Muhammad b. Cerîr. He has given a great deal of place to the subject of recitation
in his Tafsir. In addition, Tabari was able to easily choose between different recitations with some unique
criteria and a scientific criticism method. In this short study, some examples that Taberî preferred or
rejected based on his own criteria will be examined. At the beginning of the main sources that will be
used while doing the study, Taberî's tafsir, whose short name is Câmiʿü'l-Beyân, will be.

Keywords

Qiraat,, Taberi,, Camiü'l-Beyan,, Criterion,, Dispute.

References

• Albayrak, H (2001). Taberî’nin Kıraatleri Değerlendirme ve Tercih Yöntemi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.42. 97-130.
• Bennâ, A. (1407/1987). İtḥâfü fużelâi’l-beşer bi’l-ḳıraâti’l-erbaʿati’l-ʿaşr. Thk Şabân Muhammed İsmâîl. 2 Cilt. Beyrut: Alemü’l-Kütüb.
• Cerisî, M. (ts.). Nihâyetü’l-ḳavli’l-müfîd fî ʿilmi’t-tecvîd. Thk. Tahâ Abdürraûf Sear. B.y.: Mektebetü’s-Safâ. Dânî, E. A. O. (1418/1997). el-Ahrufu’s-seba li’l-Kur’ân. Thk. Abdü’l-Müheymin Tahhân. Cidde: Dârü’l-Menâre li’n-Neşri ve’tevzi.
• Dânî, E. A. O. (1436/2010). et-Teysîr fi’l-ḳıraâti’s-sebʿ. Thk. Halef b. Hamüd b. Sâlim eş-Şeğdelî. Hâil: Dârü’l-Endelüs li’n-Neşr ve’t-Tevzi.
• Dinçer, F. (2022). İbn Bennâ’nın İlmi Şahsiyeti ve Kırâat İlmine Katkısı. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları. Ebû Şâme, Ş. (1424/2003). el-Mürşidü’lvecîz ilâ ʿulûmin tetʿaleḳu bi’l-Kitabi’l-Âzîz. Thk. İbrahim Şemsüddîn. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye.
• Emin, A. (1969). Fecrü’l-İslâm. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-Arabî.
• Ezherî, E. M. (1412/1991). Meʿani’l-ḳıraat. Thk. İyd Mustafa Derviş & Avd b. Hamd el-Kavzî. 3 Cilt. B.y.: y.y.
• Fayda, M. (2010). “Taberî”. TDV. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.
• Goldziher, İ. (2013). Mezâhibü’t-Tefsiri’l-İslâmî. Çev. Abdülhalim en-Necâr. Kahire: y.y.
• Hâkânî, E. M. (ts.). el-Manzümetü’l-Ḫâḳânîyye. B.y.: Mektebetü Evlâdi’ş-Şeyh lil Türâs, ts.
• Halit, E. B. A. (1403/1983). el-Ḳıraâtü ʾinde İbn Cerîr eṭ-Ṭaberî fî żavi’l-lüġati ve’n-naḥv. Mekke: y.y.
• Hamevî, E. A. Ş. Y. (1993). Muʿcemü’l-üdebâʾ (İrşâdü’l-erîb ilâ maʿrifeti’l-edîb, İrşâdü’l-elibbâʾ ilâ maʿrifeti’l-üdebâʾ, Ṭabaḳātü’l-üdebâʾ). Thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî.
• Havvâ, M. (1429/2008). eş-Şerḥü’l-ʿAsrî ʿalâ Müḳaddimeti İbni’l-Cezerî. Beyrut: Dârü İbn Hazm.
• İbn Hâleveyh, E. A. H. (1399/1979). el-Ḥüccet fi’l-ḳıraâti’s-sebʿa. Thk. Abdu’l-Âl Sâlim Mükram. Beyrut: Dârü’ş-Şürûk. 3. Basım.
• İbn Hâleveyh, E. A. H. (ts.). Muḫtaṣar fî şevâẕẕi’l-Ḳurʾân (ḳırâʾât) min Kitâbi’l-Bedîʿ. Kahire: Mektebü’l-Mütenebbî.
• İbn Hanbel, E. A. A. (2008). el-Müsned. Thk. Muhammed Abülkadır Atâ. 12 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Mücâhid, E. B. A. (1400/1980). Kitâbü’s-Sebʿa fi’l-ḳırâʾât. Thk. Şevkî Dâyf. Kahire: Dârü’l-Mearife bi Mısır.
• İbn Müneyyir, E. A. N. A. (1418). el-İntiṣâf fîmâ teḍammenehü’l-Keşşâf mine’l-iʿtizâl. Thk. Salih b. Azmüllah el-Ğamidî. Hâil: Dârü’l-Endelüs li’t-Tabi ve’t-Tevzi.
• İbn Zencele, E. Z. A. (1418/1997). Ḥüccetü’l-Ḳur’ân. Thk. Sa‘îd el-Afğanî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• İbnü’l-Cezerî, E. H. Ş. M. (ts.). en-Neşr fi’l-ḳıraʾâti’l-ʿaşr. Thk. Ali Muhammed ed-Debba‘. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, ts.
• İbnü’l-Cezerî, E. H. Ş. M. (2006/1428). el-Muḳaddime (fimâ yecibi ʿalâ’l-ḳariî’l-Ḳur’ân en yeʿlemehu). Thk. Eymen Rüşdî Suveyd, Cidde: Dâru Nuri’l-Muketebât.
• Mekkî, E. M. (ts). el-İbâne ʿan meʿani’l-kıraat. Thk. Abdulfettâh İsmail eş-Şelbî. Mısır: Dârü’n-Nehda.
• Okçu, A. (2000). Kıraat Açısından Taberî ve Tefsîri. Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Paret, R. (1995). Kur’ân Üzerine Makaleler. Çev. Ömer Özsoy. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları.
• Râzî, E. A. F. M. (1401/1981). Mefâtîḥu’l-ġayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr.
• Sîbeveyhi, E. B. A. (1408/1988). el-Kitap (Kitabu Sîbeveyhi). Thk. Abdusselâm Harûn. 5 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî.
• Taberî, E. C. M. (1422/2001). el-Câmiʿü’l-Beyân ʿan te’vili’l-âyi’l-Ḳur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hicir.
• Tahân, İ. A. (2001). Zahiratü nakdi’l-kıraat ve menhecü Taberî. Beyrut: Dârü’t-Takrib.
• Ummârî, A. (1977). Fuḳahâün bi ġayri fâḳih. Kahire: Neşrü’l-Meclisi’l-Ala li Şuuni’l-İslâmiyye.
• Yaşar, N. (2016). Taberî’nin Kıraatlere Bakışı. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi. 16 (1). 61-85.
• Zehebî, M. H. (2000). et-Tefsir ve’l-müfessirün. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe.
• Zemahşerî, E. K. M. (1430/2009). Tefsîru’l-keşşâf ʿan ḥaḳâiḳi ġavâmîdi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳâvîli fî vucûhi’t-teʾvîl. thk. Halil Me’mün Şihâ, Beyrut: Dârü’l-Marife. 3. Basım.
• Zerkeşî, E. A. B. M. (1376/1957). el-Burhân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Nşr. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. 5 Cilt. Kahire: y.y.
• Zürkânî, M. (1362/1943). Menâhilü’l- ʿirfân fî ulumi’l-Ḳur’ân. B.y., Matbaatü İsâ el-Bâbî el-Halebî ve Şürekâh.