Çalışma, “İslamî yönetim” kavramının merkeziyetçiliği açısından incelemektedir. Öncelikle kavramın yapısını ve temel meziyetlerini idari açıdan sunulduktan sonra teorik temeller üzerinde durmadan İslam devletinin Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminden Raşid Halifeler dönemine kadar uzanan kuruluş sürecinin uygulamadaki hali açıklanmaktadır. Zira bu dönem, diğer çağdaş devletlere kıyasla içerdiği uygulamalarda görülen gelişmiş idari ve sistematik dehayı yansıtarak numune-i imtisal bir dönem olmuştur. Bununla beraber, devletin idare ve sevki için en ideal sistemin seçilmesinde siyasi istikrarın etkisine de değinilmiştir.
Çalışmanın sonucu olarak (Merkeziyetçilik) veya (Merkeziyetsizcilik) doktrinsel ideolojiye tabi değildir, bunun için yeterli kapasiteye sahip değildir. Nitekim bunlar idare ve sevk işleriyle sınırlıdır. Araştırmacının vardığı kanaate göre (merkeziyetçi) sistem genelde yeni kurulan devletlerde uygulanmıştır. Ki İslam devleti merkeziyetçi yönetim sistemiyle başlamıştır ancak devlet büyüdükçe ve coğrafyası genişledikçe merkeziyetsiz sistemi genel çizgileriyle uygulanmıştır. Bunun sebebi de Hz. Peygamberimizin (s.a.v.) birbirinden farklı bölgeleri etkili ve iyi bir şekilde yönetmesidir.
İlk İslam devleti zaten Hz. Peygamber (s.a.v.) tarafından kurulmuş olduğundan bu devletin tarihi boyuncu yeni kurulmuş devletin sivri merkeziyetçiliğine rastlanılmamaktadır. Bilakis merkezi başkanlık yönetim sistemi ile ümmetin uygulamış olduğu merkeziyetsiz idare arasında bir denge bulunmaktadır. Nitekim ona bakıldığında pratik yönetim konusunda bir esnekliğe sahip olduğu görülmektedir. Böylece devletin istikrarı ve yönetimi için en iyi yöntemler uygulanmış olmaktadır.
İslamî Yönetim Merkezi Yönetim Merkezi olmayan Yönetim Siyasi Merkeziyetsizlik Yönetim sistemleri
جزاكم الله خيرا
The research addresses the concept of "Islamic administration" from the perspectives of centralization and decentralization, exploring the structure, manifestations, and fundamental characteristics of the concept from the legal administrative standpoint. It delves beyond the theoretical foundations to elucidate the real-life situation of the Islamic state, beginning from its inception during the time of the Prophet and extending to the end of the Rashidun Caliphate. This period serves as a benchmark, showcasing genius, advanced and systemic administrative practices compared to prevailing contemporary states. The study also explores the influence of political stability on the selection of the most appropriate model for state administration and management. The research employs a methodology of historical text extrapolation to infer the inherent systems within them. These texts can be viewed as a reflection representing practical practices that merit analysis and comparison.
The research results revealed that neither centralization nor decentralization are subject to doctrinal ideology, as they are challenging to adhere to. Instead, they are primarily confined to the organizational management and administrative affairs.
The researcher found that the centralization approach is typically applied during the state's formation and establishment, when it is confined within narrow geographical boundaries. This is how the Islamic state began, with a central model. However, as it expanded, the concept of decentralization was applied in a general framework, out of consideration by the Prophet for the proper management of regions with fertile diversity in an effective manner. Historical tracking of states reveals that centralization is employed in times of instability or during turbulent phase, such as wars, revolutions, and conflicts. On the other hand, the decentralization approach is more realistic when the state is stable, expanding its borders, and encompassing various human components under its governance. This is what the Prophet did, and the Rashidun Caliphate follow suit. They balanced and selected the most suitable model for running the state affairs; given that acquiring organizational experience necessitates an understanding of the logical sequence in the Islamic state's progression, from administrative centralization, then decentralization, and the other subsequent models that follow. This is in addition to assessing leadership maturity in transitioning to the most suitable model, avoiding rigidity as to being confined to a single model, and understanding the harmony of Muslim peoples with these transitional models.
Notwithstanding the fact that the first Islamic state was in its emerging phase, it did not recognize the centralized model of modern states throughout its various eras. Instead, a balance was evident between central presidential management approach and the decentralized management pattern carried out by the nation. Hence, the lack of rigidity of the state, and its combination of centralization and decentralization, reflects the state's flexibility in its practical leadership outlook; leading to the most suitable and beneficial path for the state's functioning and stability.
Islamic administration central administration decentralization political decentralization administrative systems
يتناول البحث مفهوم "الإدارة الإسلامية" من زاوية المركزية واللامركزية، مستعرِضًا بنية المفهوم، وسماته الأساسية من الزاوية الإدارية، متجاوزًا الأسس النظرية إلى بيان الحالة التطبيقية التي كانت عليها الدولة الإسلامية منذ نشأتها في عهد النبي، إلى نهاية الخلافة الراشدة؛ كون تلك المرحلة تمثل حالة معيارية، تعكس عبقرية نُظُمية إداريّة متقدمة في ممارساتها عن أقرانها من الدول المتواجدة. واستعرض البحث أثر الاستقرار السياسي في اختيار النمط الأنسب لإدارة الدولة.
وقد ظهر نتيجة البحث أنّ (المركزيّة) أو (اللّامَركزيّة) لا تَخضَع لِلأدلجةِ العَقَديّة، فهي عصيّة على ذلك؛ إذْ تنحصر في الأمور التّسييريّة التنظيمية.
وتَبيّن للباحث أنّ اعتماد منهج (المَركزيّة) يطبق عادة في حالة ولادة الدولة وتأسيسها، وكونها ضمن حُدود جغرافيّة ضيّقة، حيث بَدأت الدولة الإسلاميّة بالنّمط المركزيّ، لكن مع توسّعها طُبّق مفهوم اللّامركزيّة في إطاره العامّ؛ مُراعاةً من النبيّ لِحُسن إدارة الأقاليم ذات التنوّع الخَصِيب بطريقة فَعّالة.
ومع كون الدولة الإسلامية الأولى كانت ناشئة فلم تَعرف في مُختلف عُصورها مَركزيّة الدولة الحَديثة الحادّة، بل ظَهَر فيها تَوازنٌ بين التدبير المركزيّ الرّئاسيّ، واللَامركزيّ الذي تقوم به الأمّة، حيث يَعكس ذلك مُرونةً في الجانب القياديّ العمليّ؛ تحقيقا للأصلح لسَير الدّولة واستقرارها.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Islamic Law |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Early Pub Date | March 14, 2024 |
Publication Date | March 17, 2024 |
Submission Date | January 23, 2024 |
Acceptance Date | March 5, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Volume: 5 Issue: 1 |