Abstract
Klaudiupolis'ten İki Senatör Ailesi
Bolu'nun merkezinde bir su kanalı yapımı sırasında bulunan ve oradaki müzede korunan kısa bir onur yazıtı; başka yazıtlarda adı geçen iki soylunun akrabalık derecesine aydınlık getirmektedir. Amcası Ulpius Aristaeus'u onurlandıran Marcus Ulpius Arabianus İ.s. 180'li yıllarda Roma'da konsüllük yapmış ve ardından vali olarak Syria Palaestina; proconsul sıfatı ile ise Africa eyaletlerini yönetmiştir. Bu bilgileri Amastris'te kendisi için oranın bir soylusu tarafından kaleme alınmış bir onur yazıtı ile Africa Eyaleti'ne bağlı Sicca Valeria kentinde bulunan bir mezar yazıtı aktarmaktadır. Söz konusu mezar yazıtı kendisine vali danışmanı olarak Afrika'ya refakat eden ve orada hayatını yitiren Amastris'li başka bir soyluya aittir. Önceki araştırmacılar bu iki belgeden yola çıkarak Marcus Ulpius Arabianus ve ailesinin Amastris kökenli olduğunu varsaymışlardır. Yeni yazıt ise senatörün asıl memleketinin Klaudiupolis/ Bolu olduğunu kanıtlamaktadır. Bu durumu amcası Ulpius Aristaeus tarafından bir İmparator azatlısı için yine Klaudiupolis'te dikilen başka bir onur yazıtı desteklemektedir.
Kariyerinde oldukça başarılı olan Ulpius Arabianus; Domitius soyundan bir kadınla evlilik yapmış olmalıdır. Bu durumu oğlunun kullandığı isimler kanıtlamaktadır. İ.s. 206–208 civarında Asia Eyaleti'nde quaestor ve legatusluk yapan bu şahsın isimleri Eumeneia'da (Işıklı) kendisinin onuruna dikilen bir yazıt ile Hierapolis'te ele geçen bir inşaat yazıtında Marcus Ulpius Domitius Aristaeus Arabianus olarak verilmiştir. Buradan bu şahısın babasının isimlerine ilaveten büyük amcasının cognomeni ile annesinin soy ismini kullandığı anlaşılmaktadır. Aynı legatus'un ismi Asia Eyaleti'nin başka bir kentinde (Prymnessos: Afyon'un yak. 10 km güneyindeki Sülün çevresi) ele geçen ikinci bir onur yazıtında sadece Domitius Aristaeus Arabianus verilmiştir. Burada babasından aldığı soy isim yerine sadece annesinden aldığı soy isminin geçmesi şaşırtıcıdır. Bu durum Domitius soyunun Ulpius soyundan daha saygın ve tanınmış olması ile açıklanabilir. Çünkü Bithynialı Domitiusların Roma vatandaşlığını edinmeleri ve bu bağlamda söz konusu ismi almaları daha eskiye, Geç Cumhuriyet Dönemi'ne kadar dayanmaktaydı. Buna bağlı olarak Bithynialı Domitiuslar daha erken dönemlerde tüm İmparatorluk çapında kariyer yapma olanaklarına ulaşmış olmalılar.
Senatör Ulpius Arabianus'un eşit koşullarda evlilik yapmış olduğunu, yani kendi sınıfından birisi ile evlendiğini varsayarsak, akrabalık bağları kurduğu Domitius ailesi kısıtlıdır. Bithynia'dan senatör sınıfına yükselmiş Domitiuslar sadece Klaudiupolis'ten bilinmektedir. Ulpius Arabianus'un kendi memleketindeki Domitiuslarla akrabalık bağları kurduğunu varsayarsak, eşinin senatör Marcus Domitius Euphemus ile yakın akraba olduğunu tahmin edebiliriz. Euphemus; kendisine kardeşi tarafından dikilmiş bir onur yazıtında konsül ve Antinoos Bayramı'nın başkanı olarak tanımlanmaktadır. Geç Antoninler Dönemi'nde Klaudiupolis'te bu iki ailenin dışında senatörler sınıfına yükselmeyi başarmış başka bir aile büyük bir olasılıkla bulunmamaktaydı.
Senatör Ulpius Arabianus'un yukarıda Asia legatus'u olarak tanıttığımız oğlu ile İ.s. 221/22 yılında Atina'da Arkhonluk yapmış olan Domitius Arabianus büyük bir olasılıkla aynı şahıstır. Bu Atinalı Arkhon da oradaki bir yazıtta senatör olarak tanımlanmaktadır. Bazı Bithynialı soylular Roma'da yaptıkları siyasi kariyerden sonra hala bir kültür başkenti konumunda olan Atina'ya yerleşmiş ve prestijlerini artırmak için oradaki en üst makama atanmışlardır. Aynı yolu Arabianus'tan üç nesil önce Nikomedeialı ünlü yazar ve devlet adamı Flavius Arrianus izlemiştir. Arabianus kendisini Atina'nın Marathon Bucağı'na kayıt ettirmiştir. Aynı yolu Arabianus'tan üç nesil önce Nikomedeialı ünlü yazar ve devlet adamı Flavius Arrianus izlemiştir. Arabianus kendisini Atina'nın Marathon Bucağı'na kayıt ettirmiştir.Keywords
Abstract
Two Senatorial Families from Klaudiupolis
A brief inscription on a pedestal found in the town centre of Bolu refutes the previously dominant view about the provenance of Marcus Ulpius Arabianus, consul suffectus in the late Antoninian period and afterwards governor of Syria Palaestina and Africa proconsularis. He did not hail from Amastris, where he had good, probably inherited connections, but from Klaudiupolis, where according to the new inscription he honoured his uncle M. Ulpius Aristaeus with a statue. Aristaeus in turn also erected a statue in Klaudiupolis in honour of an imperial valet. The consul's son, who is attested to have been legatus Asiae under Septimius Severus, was M. Ulpius Domitius Aristaeus Arabianus. This name clearly shows that he had adopted not only the cognomina of his father and his uncle, but also the name Ulpius and another nomen gentile (Domitius). From this composite name the author concludes that the senator had married a woman from the gens Domitii. He also assumes that this woman stems from a senatorial family, so that the marriage was of appropriate social standing. In Bithynia, this assumption is satisfied only by M. Domitius Euphemus and his family, which also came from Klaudiupolis. There were probably no further senatorial families in this small town in eastern Bithynia in the Antonine-Severian period. As a well-known inscription from the Phrygian town of Pyrmnessos shows, the consul's son used only the shortened name of Domitius Aristaeus Arabianus. He seems to have preferred his mother's nomen gentile, probably because the Domitii were more prominent and had had Roman citizenship for a much longer time. Adak also believes that Arabianus is identical with the senator Domitius Arabianus attested as archon in Athens under Severus Alexander. Apart from Flavius Arrianus, this would give us another Bithynian senator who after a successful career in the service of the emperor settled down in Athens, where he took over the office of archon to enhance his prestige.
Keywords
Details
| Primary Language | German |
|---|---|
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | May 15, 2007 |
| Submission Date | November 10, 2006 |
| Published in Issue | Year 2007 Volume: 4 |
