65 Yaş Üstü Yalnız Yaşayan Hipertansiyon Hastalarının İlaç Kullanımına Uyuncu: Fenomenolojik Bir Çalışma

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 105 - 116, 31.08.2024

İnci Kayin , Büşra Karadağ , Dila Gülbenzer , Elif Kaya , Zeynep Dirier , İlhan Tomanbay

https://doi.org/10.47141/geriatrik.1484465

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı 65 yaşın üzerindeki yalnız yaşayan hipertansiyon hastası olan yaşlıların ilaç tedavisine uyuncunu değerlendirmek ve uyuncu etkileyen faktörleri belirlemektir.

Gereç ve Yöntemler: Çalışma nitel bir araştırma olup araştırma deseni olarak olgubilim (fenomenolojik) yaklaşımı uygulanmıştır. Bu araştırma kapsamında 10 kadın, 6 erkek katılımcı olmak üzere toplamda 16 katılımcı ile görüşme yapılmıştır. Katılımcılar kartopu örneklem çekme yöntemiyle seçilmiştir. Veri toplama araçları olarak yarı yapılandırılmış görüşmelerden yararlanılmıştır. Kayıt altına alınan veriler araştırma grubu tarafından tema ve alt tema olarak gruplandırılmıştır.

Bulgular: Araştırma hipertansiyon hastası yalnız yaşayan yaşlı bireylerin ilaç tedavisine uyuncu konusunda veriler sunmaktadır Çalışmada ilaç tedavisine uyuncu engelleyen 4 ana tema ve 11 alt tema çıkmıştır. İlaç tedavisini etkileyen ana temalar “ilaç kullanımında destek kaynakları”, “sağlık durumu”, “ilaç kullanım özellikleri” ve “ilaç kullanım yetisi” dir.

Sonuç: Yalnız yaşayan yaşlı bireylerde ilaç uyuncunu arttırmak için destek kaynaklarının çeşitlendirilmesi konusunda ileri araştırmalar yapılabilir. Böylece yaşlıların kullanabilecekleri yeni yöntem ve araçlar geliştirilerek ilaç tedavisine uyunçları arttırılabilir. Eczacılık ve sosyal çalışma disiplinlerinin ortak yapacağı danışmanlık çalışmalarının, araştırmalarının ve projelerin yaşlı sağlığına ve sosyal sağlık politikalarına katkılarının anlamlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yalnız, Yaşlı, Hipertansiyon, İlaç Tedavisine Uyunç

Etik Beyan

08.08.2023 tarihinde 23/172 nolu onay İstinye Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu tarafından verilmiştir.

Destekleyen Kurum

TüBiTAK 2209A Projesi olarak desteklenmiştir.

Proje Numarası

1919B012300133

Teşekkür

Biz öğrencilere, 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programıyla makale yazma desteği sağlayan ve son yılımızda özgüvenimizi geliştiren bir çalışmaya imza atma onurunu yaşatan TÜBİTAK’a; Eczacılık ve Sosyal Hizmet disiplinlerinin sorunsuz birlikte çalışmasında bize yol göstericilik yaparak disiplinler arası deneyim kazanmamızı sağlayan iki değerli hocamıza çok teşekkür ediyoruz.

Adherence to Medication in Hypertensive Patients Over 65 Years of Age Living Alone: A Phenomenological Study

Öz

Aim: The aim of the study is to evaluate medication adherence and identify the factors that hinder adherence in elderly individuals aged 65 and over who live alone and have hypertension.

Materials and Methods: The study is a qualitative research, applying a phenomenological approach as the research design. In this study, interviews were conducted with 16 participants, including 10 women and 6 men. Participants were selected using a snowball sampling method. Semi-structured interviews were used as data collection tools. The recorded data were grouped by the research group as themes and sub-themes

Results: The study provides data regarding medication adherence among hypertensive elderly individuals living alone. The outcome of the study includes 4 main themes and 11 sub-themes. Major themes that support medication use are “support sources in drug use” ,” health status”, “medication use features” and “ability to use medication” .

Conclusion: Further research could be conducted on diversifying support sources to increase medication compliance in elderly individuals living alone. This would lead to development of new methods and tools that they can use for better medication adherence. It is considered that the contributions of jointly run counselling activities , researches and projects by Pharmacy and Social Work disciplines directed towards elderly can have significant contributions to elderly health and development of social policies.

Anahtar Kelimeler

Loneliness, Older Adults, Hypertension, Medication Therapy Adherence

Proje Numarası

1919B012300133

Kaynakça

• Tomanbay İ. Sosyal rehabilitasyon-sosyal geriatri. Editör; Kutsal YG. Geriatri İçinde, Ankara,Turgut Yayınları, 2002, 48-55.
• İstatistiklerle Yaşlılar, 2023 TUİK Haber Bülteni https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710 (Erişim tarihi: 18.06.2024).
• Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 2012; 3(25): 1-3.
• Tel H, Koç M. Evde Yaşayan Yaşlılarda Yalnızlık, Yaşam Doyumu ve Ölüm Kaygısının Belirlenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 2020; 1-10.
• Tufan İ, Kılavuz A. Özgürü Ö, ve ark. Türkiye’de Gerontoloji Atlası: Yaşlı Yoksulluğu ve Yalnızlık Üzerine Bulgu-lar. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2019; 2(1): 1-7.
• Arslan GG, Eşer İ. Yaşlıların Kendi Kendine İlaç Kullanımına Uyumu ve Hemşirenin Rolü. Ege Üniv. HYO Dergisi, 2005; 21(2): 147-157.
• Solmaz T, Akın B. Evde Yaşayan Yaşlılarda İlaç Kullanımı ve Kendi Kendine İlaç Kullanımı Yetisi. Turkish Journal of Geriatrics, 2009; 12(2): 72-81.
• Durmaz S, Özvurmaz S, Büyüktarakçı MK, Koçak AA. Yaşlılarda İlaç Kullanım Hataları: Bir Sistematik Derleme, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 2021; 29(1): 102-10, DOI: 10.5336/mdethic.2020-76735.
• Şahin DS, Özer Ö, Yanardağ MZ. Yaşlı Bireylerin İlaç Kullanımına İlişkin Davranışlarının Sosyo- Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi, MAKÜ Sag. Bil. Enst. Derg. 2018; 6(1): 15-25.
• Hypertension, WHO News Data (Mart 2023) https://www.who.int/news-room/fact- sheets/detail/hypertension (Erişim Tarihi: 18.06.2024).
• Arıcı M ve ark. Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması Özeti, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği https://turkhipertansiyon.org/uploads/pdf/Turk_Hipertansiyon_Prevalans_Calismasi_Ozeti- 1.pdf (Erişim Tarihi: 19.06.2024).
• Şekerci B, Bildik Ö. Tedaviye Uyum: Kavramsal Bir Değerlendirme, Türkiye Klinikleri 2020; 28(2):279-84 DOI: 10.5336/mdethic.2019-70795.
• Başkal M. Hipertansiyon Hastalarında Mobil Aplikasyon Kullanımının Tedavi Başarısı ve İlaç Uyuncu Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. (Uzmanlık Tezi) İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı, 2020.
• Akgöl J. Bir Kentsel Bölgede Hipertansiyon Hastalarında Tedavi Uyuncu ve Bunu Etkileyen Faktörlerin Değer-lendirilmesi. (Doktora Tezi). T.C. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2018.
• Tekindal M, Şerife U. Nitel Araştırma Yöntemi Olarak Fenomenolojik Yaklaşımın Kapsamı ve Sürecine Yönelik Bir Derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2020; 20(1); 153-172.
• Kocabıyık O. Olgubilim ve Gömülü Kuram: Bazı Özellikler Açısından Karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2015; 6(1): 55-66.
• Kümbetoğlu B. Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. Bağlam Yayınları,baskı, Ankara, 2005.
• Bogdan RC, Biklen SK. Foundations of qualitative research in education. Editör; Ouelette C. Qualitative Re-search for Education, 3. baskı, Boston, Allyn, Bacon, 1997; 1-7.
• Bana PE. Fenomenolojik Yaklaşımın Bir Yöntem Olarak Sağlık Bilimleri Alanında Kullanımı. SDÜ Sağlık Yöne-timi Dergisi, 2022; 4(2): 119-140.
• Özdemir Ö, Akyüz A, Doruk H. Geriatrik Hipertansif Hastaların İlaç Tedavisine Uyumları. Bakırköy Tıp Dergisi, 2006; 12: 195-201.
• Arslan GG, Eşer İ. Yaşlılara Verilen Eğitimin İlaç Kullanım Uyumuna Etkisinin İncelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 2005; 8: 134-140.
• Tör V, Tosun N. Hipertansif hastaların ilaç tedavisine uyumları ve hastalıkları konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Zeugma Health Res. 2020; 2(3):114-123.
• Güner MY ve ark. Altmış Yaş ve Üzeri Hastaların İlaç Uyuncu Konulu Bir Eğitim Çalışması. Turkish Journal of Family Practice/Türkiye Aile Hekimligi Dergisi, 2022; 26(3).
• Esengen Ş ve ark. Huzur Evinde Yaşayan Bir Grup Yaşlılarda Fonksiyonel-Kognitif Değerlendirme ve İlaç Kullanımı. Turkish J Geriatrics 2000; 3(1): 6-10.