Analitik Metot Verifikasyonunda İç İçe Tasarım Yaklaşımı: Kuru İncirlerde Aflatoksin Örneği

Yıl 2025, Sayı: 34, 66 - 77, 22.07.2025

Tarık Yörükoğlu , Hakan Yavaş , Canan Aydın Mehmet Yaşar Özkara

https://doi.org/10.56833/gidaveyem.1704869

Öz

Amaç: Bu çalışma, kuru incirlerde aflatoksin analizine yönelik kullanılan analitik yöntemlerin doğruluğunu, güvenilirliğini ve tekrarlanabilirliğini değerlendirmek amacıyla iç içe tasarım (nested design) yaklaşımını incelemektedir. Analitik yöntemlerin güvenilir sonuçlar verebilmesi için verifikasyon süreçleri büyük önem taşımaktadır. Nested design, laboratuvar koşullarında farklı faktörlerin varyans üzerindeki etkilerini ANOVA yöntemi ile analiz ederek metodun sağlamlığını ve kesinliğini aynı anda verebilmektedir.

Materyal ve yöntem: Aflatoksin analizi, AOAC Official Method 999.07’nin modifiye edilmiş bir versiyonu ile gerçekleştirilmiştir. Modifikasyon, ekstraksiyon ve çözelti oranlarında yapılan değişiklikleri kapsamaktadır. Analizler, HPLC-FLD cihazı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada cihaz performansı, standart analiz testleri ve matris etkileri gibi parametreler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Deneyler; farklı operatörler, cihazlar ve günlerde gerçekleştirilmiş, veriler ANOVA ile analiz edilerek tekrarlanabilirlik (RSDr) ve tekrarüretilebilirlik (RSDR) hesaplamaları yapılmıştır. Ayrıca yöntem performansı, düşük ve yüksek aflatoksin seviyelerinde test edilmiştir.

Tartışma ve sonuç: Sonuçlar, modifiye yöntem ile orijinal yöntem arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığını (t

Anahtar Kelimeler

İncir , aflatoksin , metot verifikasyonu , iç içe tasarımı

Nested Design Approach in Analytical Method Verification: Aflatoxin Example in Dried Figs

Öz

Objective: This study aims to evaluate the accuracy, reliability, and repeatability of analytical methods used for aflatoxin analysis in dried figs through the nested design approach. Verification processes are critical to ensuring that analytical methods produce reliable results. The nested design statistically analyzes the effects of various factors on variance using the ANOVA method, providing both the robustness and precision of the method simultaneously.

Material and methods: Aflatoxin analyze was conducted using a modified version of AOAC Official Method 999.07. The modifications included adjustments in extraction and solvent ratios. Analyses were performed using an HPLC-FLD system. Parameters such as device performance, standard analysis tests, and matrix effects were thoroughly examined. Experiments were conducted under different conditions, including variations in operators, devices, and days. Data were analyzed using ANOVA, and repeatability (RSDr) and reproducibility (RSDR) calculations were performed. The method’s performance was also tested at low and high aflatoxin levels.

Results and conclusion: The results showed no statistically significant difference between the original and modified methods (t

Anahtar Kelimeler

Fig , aflatoxin , method verification , nested design

Kaynakça

• Anonim, 2023. Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. 05 Kasım 2023 tarih ve 32360 sayılı Resmî Gazete, Ankara.
• Anonim, 2018a. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Kimyasal ve fiziksel analizlerde metot validayon/verifikasyon rehberi https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Gida_Kont/Kimyasal_Fiziksel_Val_Ver_Rehberi.pdf(Erişim: 27.03.2024)..
• Anonim, 2018b. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Kimyasal ve fiziksel analizlerde ölçüm belirsizliği rehberi https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Gida_Kont/Kimyasal_Fiziksel_OB_Rehberi.pdf (Erişim: 27.03.2023).
• AOAC, 2003. Official Methods of Analysis. 21th ed., Association of Official Analytical Chemists, Gaithersburg, MD, USA
• B. Magnusson and U. Örnemark, 2014. Eurachem Guide: The Fitness for Purpose of Analytical Methods – A Laboratory Guide to Method Validation and Related Topics, (2nd ed. 2014). ISBN 978-91-87461-59-0. Available from http://www.eurachem.org
• EURACHEM/CITAC Guide. (2012). Quantifying Uncertainty in Analytical Measurement. 3rd Edition.
• FAO and WHO. 2023. Codex Alimentarius Commission Procedural Manual. Twenty-eighth edition, revised. Rome. https://doi.org/10.4060/ cc5042en
• ISO, 2006. ISO 3534‐1: 2006. Statistics–Vocabulary and symbols–Part 1: General statistical terms and terms used in probability.
• NATA, 2012. Guidelines for the validation and verification of quantitative and qualitative test methods, National Association of Testing Authorities Technical Note.
• Rao, P. S., & Srinivas, S. P., 2015. Analytical method validation and method transfer in pharmaceuticals. In S. P. Srinivas (Ed.), Pharmaceutical Analytical Chemistry (pp. 23–42). Elsevier. https://www.sciencedirect.com/science /article/pii/B978012415809 7000021
• Smith, J. A., & Chen, L., 2020. Nested design for variance component analysis in method validation. Accreditation and Quality Assurance, 25(3), 231–239.https://link.springer.com/article/10.1007/s00769-020-01446-5
• Taylor, J.K., Quality Assurance of Chemical Measurements, sixth edition, Lewis Publishers, ISBN 0-87371-097-5, 1989, page 79.
• TS 5822-1 ISO 5725-1, 2011. Ölçme metotlarının ve sonuçlarının doğruluğu (gerçeklik ve kesinlik) - Bölüm1: Genel Prensipler ve tarifler, Türk Standartları Enstı̇tüsü, Ankara.
• TS 5822-2 ISO 5725-2, 2000. Ölçme metotlarının ve sonuçlarının doğruluğu (gerçeklik ve kesinlik) - Bölüm 2: Standart bir ölçme metodunun tekrarlanabilirliği ve uyarlığın tayini için temel metot, Türk Standartları Enstı̇tüsü, Ankara.
• TS 5822-3 ISO 5725-3, 2000. Ölçme metotlarının ve sonuçlarının doğruluğu (gerçeklik ve kesinlik) - Bölüm 3: Standard bir ölçme metodunun kesinliğinin ara ölçmeleri, Türk Standartları Enstı̇tüsü, Ankara.
• TS EN ISO/IEC 17025, 2017. Deney ve kalibrasyon laboratuvarlarının yetkinliği için genel gereklilikler, Türk Standartları Enstı̇tüsü, Ankara.
• Türk Akreditasyon Kurumu, TÜRKAK, 2022. Metodun geçerli kılınması ve doğrulanması için bilgilendirme kılavuzu, Türk Akreditasyon Kurumu, Ankara.
• Türk Akreditasyon Kurumu, TÜRKAK,2023. Uygunluk değerlendirme kuruluşlarının akreditasyonu prosedürü, Türk Akreditasyon Kurumu, Ankara.
• Yılmaz, A. 2012. Kimyasal analizlerde metod validasyonu ve verifikasyonu. Turklab Rehber, (01).
• Williams, C., & Zhao, Y. 2019. Aflatoxin determination in food samples: Methods and applications. Toxins, 11(7), 401