AHMET RIZA HÛHÛ’NUN “GADETU UMMİ’L-KUR” ÖYKÜSÜNDE “ARAP KADINI ÜZERİNDEKİ SOSYAL BASKI” İZLEĞİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 12, 141 - 173, 15.07.2017

Adnan Arslan

Öz

Cezayir’in Fransız işgali altında olduğu dönemde sömürgecilik, sadece siyasi ve askeri değil, kültürel ve sosyal alanda da etkili olmaya çalışıyordu. Bu duruma tepki olarak dönemin edebiyatçıları Arap dilini ve kimliğini koruma gayretine girişmişler ve bu yüzden Fransızca değil Fasih Arapça ile edebi eser vermişlerdir. Ahmet Rıza Hûhû da bu işgal döneminin önde gelen öykü ve tiyatro yazarlarındandır. Güçlü bir Arapça ve Fransızcaya hakim oluşu, Mekke’de Şeriat Fakültesinde öğrenim görmesi ve aynı fakültede öğretim üyeliğinde bulunması, Cezayir İslam Âlimleri Birliği üyeliği ona Arap dünyasında yaşanan sorunları farklı açılardan değerlendirme imkânı vermiştir. Gadetu Ummi’l-Kurâ öyküsünde “kadına karşı sosyal baskı”yı işlemesi, onun bu çok yönlü edebi kişiliğinin bir yansımasıdır.

Anahtar Kelimeler

Cezayir, öykü, sosyal baskı, kadın, modern Arap öyküsü, Ahmet Rıza Huhu, Gadetu Ummi’l-Kurâ.

Kaynakça

• Abûd, Evrîde, el-Mekân fi’l-kıssati’l-kasîrati’l-Cezâîriyyeti’s-sevriyye, http://www.ummto.dz/lad/index_fichiers/memoire-aboud-ourida.pdf, (ErişimTarihi: 03.01.2017). Aktaş, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, 2. Baskı, Ankara, Akçağ Yayınları, 1991. Ali Mustafa, Hind, “Gadaya’l-Mer’a fî hitâbi’l- ıslâhı’l-hadîs ve’l-muâsır”, Modern İslam düşüncesinde Yenilik ve Reform Akımları Sempozyumu, Mektebetu’l-İskenderiyye, 19-21.01. 2009. Alvâni, Zeynep, “el-Mer’etu’l-Arabiyye Beyne’d-Dîni ve’t-Tekâlîd”, Arap Diyaloğu Merkezi Sempozyumu, 07.Aralık 2011, s. 7. http://karamah.org/wp-content/uploads/2012/02/ArabWomen-Arabic.pdf ( (Erişim Tarihi 05.01.2017). Atıl Cem Çiçek, Selçuk Aydın, “Modernleşme Sürecinde Kadın: Osmanlı Dönemi Üzerine Bir İnceleme”, KAÜ İİBF Dergisi, 6 ( 2015/9) s. 271-283. Avcı, Yasemin, “Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde “Otoriter Modernleşme” ve Kadının Özgürleşmesi Meselesi”, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1157/13608.pdf, s. 1-18, (Erişim Tarihi: 02.01.2017) Bell, James Scott, Plot &Structure, 1. B., USA, Fw Publications, 2004. Bilgenoğlu, Ali, “Ortadoğu’da Bir Öncü: Modernitenin Mısır’a İlk Taşıyıcısı Rifa’a Rafi elTahtavî (1801-1873)”, History Studies Ortadoğu Özel Sayısı / Middle East Special Issue 2010, s. 27-46. Birleşmiş Milletler Yıllık Kalkınma Programı, Hıbrâtu nuhudi’l-mer’a fi’l-vatani’l-Arabi, 5. Bölüm, s. 117. http://www.arab-hdr.org/publications/contents/arabic/2005/Chap5.pdf (25.10.2014). Bourneur, Roland, Real Quellet, Roman Dünyası ve İncelemesi, 1. Baskı, Ankara, Gaye Matbaacılık, 1989. C., Booth Wayne, Kurmacanın Retoriği, 1. Baskı, İstanbul, Metis Eleştiri, 2012. Dilek, S., yalçın-Çelik, “Türk Edebiyatında Kısa Hikâye Hakkında Yapılan Çalışmalar”, Türkbilig, (2002/3), s. 106-129. el-Gazâli, Muhammed, Gadaya’l-mer’a, 7. B., Kahire, Dâru’ş-Şurûk, 2002. Eliuz, Ülkü, “Orhan Kemal’in Romanlarında Bakış Açısı ve Anlatıcı”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4 (2009/8), s. 1135/1165. el-Makdîsî, Enis el-İtticâhâtul’-edebiyye, 6. B., Beyrut, Dâru’l-ilm, Haziran, 1977. Emin, Kasım, Tahrîru’l-mer’a, Kahire, Müessesetu Hindâvî, 2012. en-Nekıyy, Ümeyye Muhammed el-Hasen Ali, “Hukuku’l-mer’a beynel’l-İslâmi ve ehvâi’l-garbi”, Sudan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, İslami İlimler ve Araştırmalar Enstitüsü, http://www.sustech.edu/staff_publications/20120221123429917.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2017). et-Tahtâvi, Rifâa Râfi’, Telhisu’l-ibrîz fî telhîs bârîs, Kahire, Kelimât Arabiyye li’-Tercümeti ve’n-Neşr, ty. Göçeri, Nebahat, “Kadın Hareketini Etkileyen Fikir Akımları”, Ç. Ü. ilahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2004/2), s. 61-76. Huhu, Ahmet Rıza, Nemâzic Beşeriyye, Vizâratu’s-sekâfe ve’l-fünûn ve’t-türâs, Cezayir, 2014. Huvârî, Raviye, el-Vezâufu’t-tedâvuliyye fî mesrahıyyâti Ahmed Rızâ Hûhû, Muhammed Hızır Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Filoloji Bölümü, (Yüksek Lisans Tezi), Cezayir 2014-2015. İshakoğlu, Ömer, “19. yüzyıl Arap Nahda Hareketinde Kadın Yazarların Rolü ve Zeynep Fevvâz”, ss. 43-51. http://ist-univ.dergipark.gov.tr/download/article-file/10503 İşler, Ertuğrul, “Voltaire Ve Rousseau Etrafında Aydınlanma Çağı Fransız Yazını'na Bir Bakış”, PAÜ. Eğitim Fak.Dergisi, (1999/5), s.48-53. Karabulut, Mustafa, Yusuf Atılgan’ın ‘Aylak Adam’ Romanında Anlatım Teknikleri, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 7 (2012/1), s. 1375-1387. Khelifa, Samiha, “Cezayir’in İşgal Döneminde Edebiyat, Estetik ve Tarih”, III. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı IV. Korkmaz, Bülent, Modern Arap Edebiyatında Kadın Yazarların Doğuşu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54 (2014/1), s.61-80. Köşeli, Yusuf, “Latîfe ez-Zeyyât'ın el-Bâbu'l-Meftûh Adlı Romanında Birey Ve Ulusun Bağımsızlık Mücadelesi”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (2013/8), s. 1865-1878 Nam, Mehmet, “İşgalden İstiklale Cezayir”, Tarih Dergisi, 55 (2012 /1) s. 155-187. Sâlih, Mefkûde, el-Mer’a fi’r-rivâteti’l-Cezâiriyye, 2. B., Muhammed Haydar Biskere Üniversitesi, 2009, s. 14-35 Salihuddîn, Melfûf, “Biblîyogrâfyâ el-kıssati’l-Cezâiriyye”, Kâsidî Merbâh Verakle Üniversitesi Edebiyat ve Dil Dergisi, (2008/7) Şerâbî, Hişâm, Mukaddime li dirâseti’l-müctemai’l-Arabî, Lübnan, Dâru’l-Müttehide li’n-Neşr, ty.