Sovyetler Birliği Ekseninden Avrupa Birliği Üyeliğine: Doğu Avrupa Ülkelerinde Ekonomik ve Siyasal Dönüşümün Analizi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 21, 12.02.2020

Dilek Karadeniz

https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.1.001

Öz

Doğu Avrupa ülkeleri II. Dünya
Savaşı’nda Sovyet işgaline maruz kalmış ve Sovyetler Birliği tarafından serbest
ticaret sistemi yerine merkezi planlı ekonomik sistemi uygulamaya zorlanmıştır.
Doğu Avrupa ülkeleri tarafından Sosyalist sisteme yönelik ayaklanma ve isyanlar
gerçekleştirilmiş fakat Soğuk Savaş dönemi boyunca bu devletler Sovyetler
Birliği’nin baskısı altında kalmıştır. 1980’lerin ikinci yarısı ile 1990’ların
başında uluslararası konjonktürde meydana gelen boşluktan faydalanan Doğu
Avrupa ülkeleri birer birer sosyalist sistemden ayrılmıştır. Bu yeni düzenin
istikrarlı bir şekilde devam edebilmesi için ekonomik ve siyasal bakımdan bir
dönüşüme ihtiyacı olan Doğu Avrupa ülkeleri, Avrupa Birliği’nin desteğini
sağlamak istemişlerdir. Bu çalışma, Doğu Avrupa ülkelerinin sosyalist yönetim
etkisine girmesi ile Avrupa Birliği üyeliğinin gerçekleştiği tarih olan 2004
yılları arasında meydana gelen ekonomik ve siyasal ilerlemenin analizini ortaya
koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla sosyalist sistemin Doğu Avrupa ülkelerine
yerleştirilmesi ile bölgede meydana gelen değişim, baskı ve tepkiler incelenmiş
ve Avrupa Birliği’ne entegrasyon sürecinde alınan destekler ve karşılaşılan
problemler taraflar açısından analiz edilmiştir. Çalışmada tarihsel ve
karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda
sosyalist dönem sonrasında Doğu Avrupa ülkelerinde sosyal ve ekonomik alanlarda
ilerlemenin kaydedilmiş olduğu ve Avrupa Birliği’nin dönüşüme olumlu yönde
katkı sağladığına dair bulgular elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Avrupa Ülkeleri, Avrupa Birliği, Sovyetler Birliği, Entegrasyon

From the Axis of the Soviet Union to the Membership of the European Union: Analysis of Economic and Political Transformation in Eastern European Countries

Öz

Eastern
European countries were exposed to Soviet occupation in the Second World War
and were forced by the Soviet Union to implement a centrally planned economic
system instead of a free trade system. Although revolts against the Socialist
system were carried out by Eastern European countries, during the Cold War
period these states remained as satellites of the Soviet Union. Eastern
European countries, which benefited from the gaps in the international
conjuncture in the second half of the 1980s and early 1990s, were separated
from the socialist system one by one. Eastern European countries, which needed
economic and political transformation in order to maintain this new order in a
stable manner, wanted to get the support of the European Union. This study aims
to reveal the analysis of the economic and political progress that occurred
between 2004 when the Eastern European countries became influenced by the
socialist administration and the date of European Union membership.European
Union influenced the transformation with the economic supports in addition to
these political dynamics. For this purpose, the changes, pressures and
reactions occurred in the region with the placement of the socialist system in
Eastern European countries were analyzed and the support and problems
encountered during the integration process to the European Union were analyzed.
Historical and comparative analysis method was used in the study. As a result
of the investigations, it has been found that social and economic progress has
been made in Eastern European countries after the socialist period and that the
European Union has contributed positively to the transformation.

Anahtar Kelimeler

Eastern European Countries, European Union, Soviet Union, Integration

Kaynakça

• Referans1 Akçay, B. S. ve Göçmen, İ. (2012). Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Kuramlar ve Politikalar. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Referans2 Armaoğlu, F. (2010). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. (17. Baskı). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Referans3 Aytek, Ö. (2016). 1956 Macar Ayaklanması. Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2019, http://www.cherkessia.net/author_article_detail.php?article_id=4193
• Referans4 Begaj, J. (2016). AB’ye Katılımı Hazırlayan Ortaklık Anlaşmalarının Tarihi Ve Siyasi Süreç Kapsamında Şekillenmesi ve AB Üyeliği Üzerindeki Etkisi. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 15 (1), 29-72.
• Referans5 Claudin, F. (1990). Komintern’den Kominform’a: Komünist Enternasyonelin Bunalımı. (1. Baskı,). İstanbul: Belge Yayınları.
• Referans6 Crump, L. (2016). The Multilateralisation of soviet Bloc Security: The Hungary Revolution from Eastern European Perspetive. COJOURN, 1 (3), 1-15.
• Referans7 Dallin, A. (1957). Soviet Policy Toward Eastern Europe. Journal of International Affairs, 11(1), 48-59.
• Referans8 Final Evaluatin of PHARE Report, (2015). Erişim, 5 Şubat 2018, https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/pdf/financial_assistance/phare/evaluation/2015/20150806-phare-ex-post-evaluation-final-report.pdf
• Referans9 Füle, S. (2013). Copenhagen Criteria The Backbone of EU Enlargement, Erişim 17 Mart 2018, file:///C:/Users/Dlk/Downloads/20%20Years%20that%20Changed%20Europe.pdf
• Referans10 Green, P. (1997). The Third Round in Poland. New Left Review, 1 (101), https://newleftreview.org/issues/I101/articles/peter-green-the-third-round-in-poland.pdf
• Referans11 Hacıtahiroğlu, K. (2006). Avrupa Birliği Genişleme Evrelerinde İzlenen Siyaset ve Türkiye İlişkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Referans12 İmamoğlu, N. (2011). Sosyalist Dönemde Bulgaristan’da Türk Kimliği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa. Referans13 Karabacak, H. (2004). Avrupa’nın Mali Yardım Prosedür ve Teknikleri ve Türkiye ile Mali İşbirliği, (Avrupa Birliği Uzmanlık Tezi), T.C. Maliye Bakanlığı, Ankara.
• Referans14 Kavalalı, M. (2005). Avrupa Birliği’nin Genişleme Süreci: AB’nin Merkezi Doğu Avrupa ve Batı Balkan Ülkeleri ile İlişkileri, Devlet Planlama Teşkilatı, Erişim, 15 Mayıs, 2017, file:///C:/Users/Dlk/Downloads/Avrupa+Birli%C4%9Figenisleme.pdf
• Referans15 Kavukçu, M. (2008). Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkelerinin Avrupa Birliği’ne Entegrasyonu: Çek Cumhuriyeti Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Referans16 Mor, H. (2010). Avrupa (Birliği) Bütünleşme Süreci Ve Sorunları. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14(1), 499-541.
• Referans17 Palmer, T. (2004). Sosyalizm Doğu Avrupa’da Neden Çöktü. Liberal Düşünce Dergisi, 33, 89-94.
• Referans18 Roskin, M. G. (2007). Çağdaş Devlet Sistemleri, (3. Baskı) (Çev. Bahattin Seçilmişoğlu, Ankara: Adres Yayınları.
• Referans19 Türbedari, E. (2004). Güneydoğu Avrupa Ülkelerinde İktisadi Dönüşüm Süreçleri: Bulgaristan ve Romanya Örnekleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Referans20 Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı, (2012). Euro Bölgesi’nde İşsizlik, Erişim, 25 Ocak 2018, https://www.ab.gov.tr/files/EMPB/euro_bolgesi_issizlik.pdf
• Referans21 Uslu, A. (2008a). Ellinci Yıldönümünde 1956 Macar Devrimi. Devrimci Marksizm, 1, 130-154.
• Referans22 Uslu, A. (2008b). Prag Darbesi’nden Prag Baharı’na, Devrimci Marksizm, 6-7, 150-160.
• Referans23 Yeğen, İ. (2009). AB Mali Yardımları ve AB’nin Yeni Üye Ülkeleriyle Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Referans24 Yücel, B. (2011). Komünizm Sonrası Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerindeki Anayasacılık Hareketleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 60 (3), 635-690.
• Referans25 Yusuf, N. S. (2012). Bulgaristan’ın Avrupa Birliği’ne Geçiş Süreci (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Referans26 Zarakoğlu, R. (1990). Doğu Avrupa Dosyası (1. Baskı). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Referans27 Zidek, L. (2014). Evaluation of Economic Transformation in Hungary. Rewiev of Economic Perspectives, 14 (1), 55-88.