TÜRKİYE’DE SATILAN BAZI İÇECEKLERİN ŞEKER VE TATLANDIRICI İÇERİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 1 - 12, 31.12.2024

Bilge Çolak , Semra Navruz Varlı

https://doi.org/10.52881/gsbdergi.1593578

Öz

Yüksek enerji, şeker ve yağ içeren yiyecek ve içecek tüketiminin, obezitenin gelişiminde önemli bir etken olduğu bilinmektedir. Özellikle adölesan çağda tüketimi artan şeker eklenmiş içecekler halk sağlığını tehdit etmektedir. Türk toplumunda obezite prevalansı hızla artmakta, bu durum diğer metabolik hastalıkların artışına da yol açmaktadır. Obezite ve beraberinde gelişen hastalıklar, önlenebilir halk sağlığı sorunları arasında yer almaktadır. Bu alanda alınacak önlemler, toplum sağlığı üzerinde önemli faydalar sağlayacaktır. Bu çalışma, Türkiye’de çeşitli zincir marketler ve online hizmet veren marketlerde satılmakta olan içeceklerin, şeker ve tatlandırıcı içerikleri odağında değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır. Araştırma kapsamında Türkiye’deki 16 adet zincir markette satılan toplam 219 adet içeceğin (n=219) etiket bilgileri üzerinden şeker ve tatlandırıcı içerikleri değerlendirilmiştir. En yüksek şeker miktarı ortanca değerine sahip içecek türü meyve suyu (11.0 g/100 mL) olarak bulunmuştur. Bu türü sırasıyla meyveli içecek (9.8 g/100 mL), spor içeceği (9.1 g/100 mL), meyve ve sebze suyu (9.0 g/100 mL) ve sütlü içeceğin (8.9 g/100 mL) izlediği görülmüştür. Değerlendirilen içecekler arasında eklenmiş şeker, tatlandırıcı, yapay aroma, karbondioksit ve vitamin içermeyen içecek türleri; ayran, çay, doğal mineralli içecek, fermente içecek, kefir, meyve suyu, meyve ve sebze suyu, meyveli içecek, meyveli ve sebzeli içecek ile süttür. Bu çalışmada, içeceklerin etiket bilgilerinde şeker miktarı ile ilgili oldukça kısıtlı bilgi bulunduğu görülmüştür. Etiket bilgilerinde bu bilgilerin daha detaylı belirtilmesi, tüketiciyi bilgilendirme ve maksimum alınabilecek şeker miktarını hesaplama gibi sağlık önerilerine uyma açısından önem arz etmektedir. Konu ile ilgili bilim insanları, politika yapıcılar ve üreticiler bir araya gelerek bu konuda iyileştirme çalışmalarında bulunabilir.

Anahtar Kelimeler

içecekler, şeker, tatlandırıcılar, besin etiketleme

Etik Beyan

Bu çalışmanın yapılması için etik kurul onay belgesi alınmasına gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)

Proje Numarası

1919B012308489

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK 2209-A proje desteği programı kapsamında desteklenmiştir.

EVALUATION of SUGAR and SWEETENER CONTENTS in SOME BEVERAGES SOLD in TURKEY

Öz

The consumption of foods and beverages high in energy, sugar, and fat has been highlighted in the article as a significant factor in the development of obesity. Sugar-sweetened beverages, which are particularly consumed more during adolescence and emphasized in the literature, may pose a threat to public health. The prevalence of obesity in Turkish society is steadily increasing, which has also led to a rise in metabolic diseases. Obesity and its related diseases are considered preventable public health issues. Measures taken in this area could provide significant benefits for public health. This study was conducted to evaluate the sugar and sweetener contents of beverages sold in various chain stores and online stores in Turkey. In this study, the sugar and sweetener contents of a total of 219 beverages (n=219) sold in 16 chain supermarkets in Turkey were evaluated based on their label information. The beverage type with the highest median sugar content was found to be fruit juice (11.0 g/100 mL). This type was followed, in order, by fruit drinks (9.8 g/100 mL), sports drinks (9.1 g/100 mL), fruit and vegetable juices (9.0 g/100 mL), and milk-based beverages (8.9 g/100 mL). Among the evaluated beverages, there are types that contain sugar-free beverages including flavored drinks, ayran, tea, energy drinks, fermented tea, fermented beverages, carbonated drinks, coffee, fruit and vegetable juices, fruit drinks, fruit syrups, and tonic. In this study, it was observed that there is limited information regarding the sugar content on the beverage labels. Providing more detailed information on the labels regarding sugar content is important for informing consumers and calculating the maximum allowable sugar intake, which is crucial for ensuring compliance with health recommendations. Scientists, policymakers, and producers can come together to work on improvements in this area.

Anahtar Kelimeler

beverages, sugars, sweeteners, food labelling

Etik Beyan

There is no need to obtain an ethics committee approval for conducting this study.

Destekleyen Kurum

The Scientific and Technological Research Council of Türkiye (TÜBİTAK)

Proje Numarası

1919B012308489

Teşekkür

This study has been supported under the TÜBİTAK 2209-A project support program.

Kaynakça

• 1. Rolls BJ. The relationship between dietary energy density and energy intake. Physiology & behavior. 2009;97(5), 609-615. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2009.03.011
• 2. Kant AK, Graubard BI. Energy density of diets reported by American adults: association with food group intake, nutrient intake, and body weight. International Journal of Obesity. 2005;29(8), 950-956. https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0802980
• 3. Bosi ATB, Muharremoğlu ZD, Alili N, Cengu R, El Dandachli A, Selvi H. et al. Ambalajlı Ürünlerin Paket Üzerinde ve İnternet Ortamında Verilen Besin Ögesi Bilgilerinin Tutarlılığı: Çikolata Örneği. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2019;47(3):25-33. https://doi.org/10.33076/2020.BDD.1211
• 4. WHO.Age-standardized prevalence of obesity among adults (18+ years) [Indicator]. World Health Organization 2024. Available at: https://data.who.int/indicators/i/C6262EC /BEFA58B Accessed on November 28, 2024.
• 5. WHO. Prevalence of obesity among children and adolescents aged 5 to 19 years [Indicator]. World Health Organization 2024. Available at: https://data.who.int/indicators/i/C6262EC/EF93DDB Accessed on November 28, 2024.
• 6. Santas F, Santas G. Prevalence of pre-school children for overweight/obesity in Turkey. World J Pediatr. 2018;14(1):77-83. https://doi.org/10.1007/s12519-017-0103-9
• 7. TÜRKİYE BESLENME REHBERİ (TÜBER) 2022” Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı Yayın No:1031, Ankara 2022
• 8. Pang MD, Goossens GH, Blaak EE. The Impact of Artificial Sweeteners on Body Weight Control and Glucose Homeostasis. Front Nutr. 2021;7:598340. https://doi.org/10.3389/fnut.2020.598340
• 9. Briefel RR, Wilson A, Gleason PM. Consumption of low-nutrient, energy-dense foods and beverages at school, home, and other locations among school lunch participants and nonparticipants. Journal of the American Dietetic Association. 2009;109(2), S79-S90. https://doi.org/10.1016/j.jada.2008.10.064
• 10. Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Ankara 2019.
• 11. Fagherazzi G, Vilier A, Sartorelli DS, Lajous M, Balkau B, Clavel-Chapelon F. Consumption of artificially and sugarsweetened beverages and incident type 2 diabetes in the Etude Epidemiologique aupres des femmes de la Mutuelle Generale de l’Education Nationale–European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition cohort. The American journal of clinical nutrition. 2013;97(3), 517-523. https://doi.org/10.3945/ajcn.112.050997
• 12. Drouin-Chartier JP, Zheng Y, Li Y, Malik V, Pan A, Bhupathiraju SN. et al. Changes in consumption of sugary beverages and artificially sweetened beverages and subsequent risk of type 2 diabetes: results from three large prospective US cohorts of women and men. Diabetes care. 2019;42(12), 2181-2189. https://doi.org/10.2337/dc19- 0734
• 13. Malik VS, Li Y, Pan A, De Koning L, Schernhammer E, Willett WC. et al. Longterm consumption of sugar-sweetened and artificially sweetened beverages and risk of mortality in US adults. Circulation. 2019;139(18), 2113- 2125. https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAH A.118.037401
• 14. Mossavar-Rahmani Y, Kamensky V, Manson JE, Silver B, Rapp SR, Haring B. et al. Artificially sweetened beverages and stroke, coronary heart disease, and all-cause mortality in the Women’s Health Initiative. Stroke. 2019;50(3), 555-562. https://doi.org/10.1161/STROKEAHA.118.0 23100
• 15. de Koning L, Malik VS, Kellogg MD, Rimm EB, Willett WC, Hu FB. Sweetened beverage consumption, incident coronary heart disease, and biomarkers of risk in men. Circulation. 2012;125(14), 1735-1741. https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAH A.111.067017
• 16. Fung TT, Malik V, Rexrode KM, Manson JE, Willett WC, Hu FB. Sweetened beverage consumption and risk of coronary heart disease in women. The American journal of clinical nutrition. 2009;89(4), 1037-1042. https://doi.org/10.3945/ajcn.2008.27140
• 17. Use of non-sugar sweeteners: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2023. Licence: CC BY-NCSA 3.0 IGO.
• 18. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2007). Türk Gıda Kodeksi Alkolsüz İçecekler Tebliği (Tebliğ No: 2007/26). Resmi Gazete, Sayı: 26553, 15 Haziran 2007.
• 19. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2007). Türk Gıda Kodeksi İçme Sütleri Tebliği (Tebliğ No: 2019/12). Resmi Gazete, Sayı: 30699, 27 Şubat 2019.
• 20. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2007). Türk Gıda Kodeksi Fermente Süt Ürünleri Tebliği (Tebliğ No: 2022/44). Resmi Gazete, Sayı: 32029, 30 Kasım 2022.
• 21. Kitagawa, I. Licorice root. A natural sweetener and an important ingredient in Chinese medicine. Pure and applied chemistry. 2002; 74(7), 1189-1198. https://doi.org/10.1351/pac200274071189
• 22. IBM Corp. Released 2015. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 23.0. Armonk, NY: IBM Corp.
• 23. Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA), T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Yayın No: 1132, Ankara. 2019.
• 24. Bernstein JT, Schermel A, Mills CM, L’Abbé MR. Total and free sugar content of Canadian prepackaged foods and beverages. Nutrients. 2016; 8(9), 582. https://doi.org/10.3390/nu8090582
• 25. Dikmen D, Pekcan G. Türkiye’de besin etiketlerinin etiketleme yönetmeliği’ne uygunluğunun değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2013; 41(2), 132-139.
• 26. Varlı SN, Mortaş H. Gıda Otomatlarında Bulunan Yiyecek ve İçeceklerin Enerji ve Besin Ögesi İçeriklerinin Değerlendirilmesi: Kesitsel Bir Çalışma. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2022; 50(3), 53-63. https://doi.org/10.33076/2022.BDD.1666
• 27. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2021). Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Hakkında Kılavuz. 20 Nisan 2021.
• 28. Mela DJ, Woolner EM. Perspective: Total, Added, or Free? What Kind of Sugars Should We Be Talking About? Adv Nutr. 2018;9(2):63-9. https://doi.org/10.1093/advances/nmx020
• 29. Mortaş H, Bilici S. Contribution of beverages to daily added sugar intake: compliance with guidelines’ recommendations. Journal of Health Sciences and Medicine. 2021;4(5), 598-603. https://doi.org/10.32322/jhsm.941938
• 30. Wen J, Ma H, Yu Y, Zhang X, Guo D, Yin X. Sugar content of market beverages and children’s sugar intake from beverages in Beijing, China. Nutrients. 2021; 13(12), 4297. https://doi.org/10.3390/nu13124297
• 31. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2017). Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği. Resmi Gazete, Sayı: 29960, 26 Ocak 2017.
• 32. Shangguan S, Afshin A, Shulkin M, Ma W, Marsden D, Smith J. et al. A Meta-Analysis of Food Labeling Effects on Consumer Diet Behaviors and Industry Practices. Am J Prev Med. 2019;56(2):300-14. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2018.09.024
• 33. Chantal J, Hercberg S, World Health Organization. Development of a new frontof- pack nutrition label in France: the fivecolour Nutri-Score. Public health panorama. 2017;3(04):712-25.