KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTE SİSMİK AKTİVİTE GÖSTEREN BÖLGELERDEKİ YEREL ZEMİN KOŞULLARININ BELİRLENMESİ

Year 2016, Volume: 4 Issue: 4, 331 - 341, 21.12.2016

Mustafa Kerem Koçkar

Abstract

Ankara ve çevresi gibi yüksek sismik aktivitenin tekrarlanma aralığının ve aletsel kayıt verilerinin az olduğu bölgelerde, sismik tehlike değerlendirmelerinin yapılması zordur. Bu sebeple orta ve küçük magnitüdlü deprem üretme potansiyeline sahip olan bu alanlarda yerel zemin koşullarına bağlı olarak yapılacak değerlendirmeler büyük önem kazanmaktadır. Günümüzde geniş bir alanda yeraltı sediman ve havza koşullarının karakteristiklerinin belirlenmesi için nispeten kolay ve ekonomik bir yöntem olarak kabul edilen mikrotremor yöntemi, yerel zemin koşullarının güvenilir bir şekilde değerlendirmesinde de sıklıkla kullanılan bir uygulamadır. Bu çalışma ile Ankara’nın batısındaki Pliyo-Kuvaterner zeminlere ait havza sedimanlarının yer tepkileri mikrotremor ölçümlerinin kısa-periyot gürültü kayıtları aracılığıyla incelenmiş ve buna bağlı olarak değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca yer etkilerinin sebeplerinin detaylı olarak araştırılması amacıyla, mikrotremor verileri çalışma alanında yapılmış olan sismik ölçümler ve jeoteknik sondaj çalışmalarından elde edilen dinamik zemin karakterizasyonu sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Özellikle sediman kalınlıklarının, basen topoğrafyasının ve zayıf zemin karakterlerinin, mikrotremor yönteminden elde edilen sonuçlar ile karşılaştırıldığında uyumlu olduğu görülmektedir. Yapılan çalışmalar, bu bölgelerde yapılacak deprem tehlikesi değerlendirmelerinde önemli bir altlık teşkil edecektir. Buradan yola çıkılarak, Ankara ve çevresi gibi küçük ve orta büyüklükte sismik aktivite gösteren alanlardaki yerel zemin koşullarının yer sarsıntısı karakteristiğini nasıl ve ne ölçüde değiştirdiği üzerine değerlendirmeler yapılmış ve alınacak önlemler hakkında gerekli öneriler verilmiştir.

 

Keywords

Yerel zemin koşulları, mikrotremor yöntemi, iki boyutlu yer etkileri, sismik zemin karakterizasyonu, Ankara

References

• Koçkar, M.K., “Engineering geological and geotechnical site characterization and determination of the seismic hazards of Upper Pliocene and Quaternary deposits situated towards the west of Ankara”, Ph.D. Dissertation, Middle East Technical University, Ankara, 401p, 2006.
• Nakamura, Y., “A Method for dynamic characteristics estimation of subsurface using microtremor on the ground surface”, Quarterly Report of Railway Technical Research Institute (QR of RTRI) 30:1, pp. 273-281, 1989.
• Lermo, J., Chavez-Garcia, F.J., “Site effect evaluation using spectral ratios with only one station”, Bulletin of the Seismological Society of America 83, pp. 1574-1594, 1993.
• Bard, P.-Y., “Microtremor measurements: a tool for site effect estimation?, In: The effects of Surface Geology on Seismic Motion”, Irikura, Kudo, Okada & Sasatani (Eds.), Rotterdam, pp. 1251-1279, 1999.
• Lacave, C., Bard, P.-Y., Koller, M.G., “Microzonation: techniques and examples”, In: Block 15:Naturgefahren-Erdbebenrisiko, (http://www.ndk.ethz.ch/downloads/ publ/publ_B115/Koller. pdf), 23, 1999
• Chatelain, J-L., Guillier, B., Cara, F., Duval, A-M., Atakan, K., Bard P.-Y., The WP02 SESAME team, “Evaluation of the influence of experimental conditions on H/V results from ambient noise recordings”, Bulletin of Earthquake Engineering 6, pp. 33-74, 2008.
• KRDAE, Deprem Kayıtları. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, 2016. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/map/tr/index.html.
• Sürgel, A., “A survey of the geotechnical properties of Ankara soils”, M.S. Thesis, METU Civil Engineering Department, 96 p, 1976.
• Erol, O., Yurdakul, M.E., Algan, Ü., Gürel, N., Herece, E., Tekirli, E., Ünsal, Y., Yüksel, M., “Ankara’nın jeomorfoloji haritası”, MTA Rapor no: 6875, 300 p, 1980.
• Kasapoğlu, K.E., “Ankara Kenti Zeminlerinin Jeomühendislik Özellikleri”, Doçentlik Tezi, Hacettepe University, Geological Engineering Department, Beytepe, Ankara, 1980.
• Akyürek, B., Duru, M., Sütçü, Y.F., Papak, İ., Şaroğlu, F., Pehlivan, N., Gönenç, O., Granit, S. ve Yaşar, T., ,”Ankara şehrinin çevresinin jeolojisi ve doğal kaynakları”, MTA Derleme No. 9961 (yayınlanmamış), 1997.
• Wald, D.J., Allen, T.I., “Topographic slope as a proxy for seismic site conditions and amplification”, Bulletin of the Seismological Society of America 97:5, pp. 1379-1395, 2007.
• International Code Council, ICC., International Building Code. Structural and fire-and life-safety provisions (seismic, wind, accessibility, egress, occupancy and roof codes), Whittier, CA, 2006.
• Koçkar, M.K., Akgün, H., “Development of a geotechnical and geophysical database for seismic zonation of the Ankara basin, Turkey”, Environmental Geology 55:1, pp. 165-176, 2008.
• Koçkar, M.K., Akgün, H., Rathje, E.M., “Evaluation of site conditions for the Ankara basin of Turkey based on seismic site characterization of near-surface geologic materials”, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 30, pp. 8-20, 2010.
• Bonnefoy-Claudet, S., Cornou, C., Bard, P.-Y., Cotton, F., Moczo, P., Kristek, J., Fah, D., “H/V ratio: a tool for site effects evaluation. Results from 1-D noise simulations”, Geophysical Journal Int. 167:2, pp. 827-837, 2006.
• Horike, M., Zhao B., Kawase, H., “Comparison of site response characteristics inferred from microtremors and earthquake shear waves”, Bulletin of the Seismological Society of America 91, pp. 1526-1536, 2001.
• Duval, A.M, Méneroud, J.P, Vidal, S., Singer, A, De Santis, F., Ramos, C., Romero, G., Rodriguez, R., Pernia, A., Reyes, A. and Griman, C., “Caracas, Venezuela, Site effect determination with microtremors”, Pure and Applied Geophysics 158, pp. 2513-2523, 2001.
• Eker, A. M., Koçkar, M.K., Akgün, H., “Local site characterization and seismic zonation study by utilizing active and passive surface wave methods: A case study for the northern side of Ankara, Turkey”, Engineering Geology 151, pp. 64-81, 2012.