Turkey's Internationally Registered Gastronomic Products and Their Economic Impacts

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 398 - 417, 29.01.2025

Erkan Denk

Abstract

Local foods have begun to be considered by consumers as the most important indicator of cultural heritage, much more than just a product to be consumed. Realizing this, destinations receive support from geographical indication registration practices in order to protect these unique products, to give them competitive power, to ensure their sustainability, and to consider their economic contributions and evaluate them as a touristic product. Registered geographical indications contribute to the country's economy by being sold in both local and international markets, promote the regional culture, encourage the development of tourism and trigger rural development. Therefore, registration of geographical indications at the international level is important for both economic contribution and increase of tourism income. The aim of this article is to first touch on the economic effects of geographical indications and reveal the European Union (EU) records in which Turkey has international registrations, which can be evaluated especially in terms of gastronomy tourism. As a result of the analysis, Turkey has 26 products registered by the EU in September 2024 and registration examination procedures are continuing for 65 products. Compared to the number of registrations in Turkey, it has been determined that the transportation of gastronomic products to the international market remains at a very low level. More importance should be given to geographical indications in the creation of economic added value, the development of gastronomy tourism and the development of rural regions. In this context, various suggestions have been presented to relevant stakeholders.

Keywords

Tourism and Development, Gastronomy Tourism, European Union

Türkiye’nin Uluslararası Düzeyde Tescillenen Gastronomik Ürünleri ve Ekonomik Etkileri

Abstract

Yerel yiyecekler, tüketiciler tarafından sadece tüketilecek bir ürünün çok daha ötesinde kültürel mirasın en önemli göstergesi olarak değerlendirilmeye başlamıştır. Bunun farkına varan destinasyonlar, bu eşsiz ürünleri korumak, onlara rekabet gücü kazandırmak, sürdürülebilirliklerini sağlayarak ekonomik katkılarını da göz önünde bulundurup turistik bir ürün olarak değerlendirebilmek için coğrafi işaret tescil uygulamalarından destek almaktadır. Tescillenen coğrafi işaretler, gerek yerel gerekse uluslararası pazarlarda satılarak ülke ekonomisine katkı sunmakta, bölge kültürünü tanıtmakta, turizmin gelişimini teşvik ederken kırsal kalkınmayı da tetiklemektedir. Dolaysıyla coğrafi işaretlerin uluslararası düzeyde tescili, hem ekonomik katkı sağlayabilmesi hem de turizm gelirinin artışı için önemlidir. Bu makalenin amacı, öncelikle coğrafi işaretlerin ekonomik etkilerine değinerek özellikle gastronomi turizmi açısından değerlendirilebilecek olan Türkiye’nin uluslararası düzeyde tescillerinin bulunduğu Avrupa Birliği (AB) kayıtlarını ortaya çıkarmaktır. Yapılan analizler sonucunda Türkiye’nin 2024 yılı Eylül ayında 26 adet AB tarafından tescillenen ürünü bulunmaktadır ve 65 ürün için tescil inceleme işlemleri devam etmektedir. Türkiye’deki tescil sayısı ile karşılaştırıldığında gastronomik ürünlerin uluslararası pazara taşınmasında çok düşük seviyede kaldığı belirlenmiştir. Ekonomik katma değer yaratılmasında, gastronomi turizminin gelişiminde ve kırsal bölgelerin kalkınmasında coğrafi işaretlere daha fazla önem verilmelidir. Bu kapsamda ilgili paydaşlara çeşitli öneriler sunulmuştur.

Keywords

Turizm ve Kalkınma, Gastronomi Turizmi, Avrupa Birliği

References

• Acar, Y. (2018). Türkiye’deki coğrafi işaretli ürünlerin destinasyon markalaması kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(2), 163–177. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/390
• Alparslan, Ö. S. & Demirbaş, N. (2019). Avrupa Birliği ve Türkiye’de bal üretim ve ticareti açısından coğrafi işaret uygulamalarının değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(3), 526-538.
• Başaran, M. (2016). Kırsal kalkınmada coğrafi işaretlerin etkisi: Gaziantep ve Siirt illeri örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitsü, Antalya.
• Belletti G., Marescotti A. & Brazzini A. (2017). Old world case study: the role of protected geographical indications to foster rural development dynamics: the case of Sorana bean PGI. In: Van Caenegem W, Cleary J (eds), The Importance of Place: Geographical Indications as a Tool for Local and Regional Development. Springer International Publishing, pp. 320–350. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-53073-4_10
• Bhattacharya, N. S, & Tiwari, K. (2022). A Study on the Quality Control and Enforcement of Registered Geographical Indication Goods in India. In Geographical Indication Protection in India: The Evolving Paradigm (pp. 27-47). Singapore: Springer Nature Singapore.
• Bowen, S., & Zapata, A. V. (2009). Geographical indications, terroir and socio economic and ecological sustainability: The Case of Tequila. Journal of Rural Studies, 25(1), 108-119. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2008.07.003.
• Coşkun, C., Bişiren, A. & Gençer, K. (2024). Coğrafi işaretli yiyecek ve içeceklerin gastronomi turizmine etkileri. Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-217. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turibder/issue/83044/1402275
• Çekiç, İ., Bulut, Z. & Oğan, Y. (2023). Coğrafi İşaretli Ürünlere İlişkin Yerli Turist Tutumları Üzerine Bir İnceleme. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 242-255. https://doi.org/10.22466/acusbd.1296449
• Dal, S. (2001). Geographical Indications the European Union and Turkey. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Avrupa Birliği Enstitüsü, İstanbul.
• Das, D., & Dileep, M. R. (2023). Geographical indication and tourism: A study on the awareness, factors influence, and the scope of GI Tagging in Kerala as a rural tourism development tool. International Journal of Hospitality & Tourism Systems, 16(4), 25-34.
• De Lima, M. M., Vitória, S. H. & Pelinski, R. A. (2022). Use of Brazilian geographical indications in tourism: Applications and implications. Современные проблемы сервиса и туризма, 16(3), 51-70. DOI: 10.5281/zenodo.7423012.
• De Simone, E., Giua, M. & Vaquero-Piñeiro, C. (2024). Eat, visit, love. World heritage list and geographical indications: Joint acknowledgement and consistency as drivers of tourism attractiveness in Italy. Tourism Economics, 30(6), 1531-1556. https://doi.org/10.1177/13548166231218765
• Denk, E. (2022). Coğrafi işaretler standardizasyonu ve uygulamalarına yönelik bir model önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Denk, E. (2023a). Erzurum’un Karnavas Dut Pekmezi: Gastronomik Miras ve Coğrafi İşaretle Buluştuğu Noktada Gelenek ve Yenilik Arasındaki Diyalektik. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 11(3), 2418-2447.
• Denk, E. (2023b). Coğrafi İşaret (Ci) Tescilli Ulusal Üreticilerden Türkiye’de Yeni Ci Sistem Modeli Önerisine: Erzurum Su Böreği Örneği. İçinde Sosyal Bilimlerde Akademik Analiz ve Yorumlar (Kılıçarslan, A. & Günay, T. & Ergün, T. (eds.) Özgür Yayınları. 575-602. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub195
• Duvaleix, S., Emlinger, C., Gaigné, C. & Latouche, K. (2021). Geographical indications and trade: Firm-level evidence from the French cheese industry. Food Policy, 102, 102118.
• Europen Comission, (2019). Study on economic value of EU quality schemes, geographical indications (GIs) and traditional specialities guaranteed (TSGs) Final Report. Written by AND-International. ISBN 978-92-76-09889-8, Luxembourg: Publications Office of the European Union. doi:10.2762/396490.https://www.mapa.gob.es/es/buscador/
• Giang, H. T., Anh, N. H., Tuan, D.V.H. & Ha, L.T.T. (2017). Geographical indications and sustainable rural development in Viet Nam: A qualitative study of policymakers and producers. First part, (İçinde Ed. Balineau, G. and Vindel, B.) Trade Integration Within ASEAN: The Role of Non-tariff Measures for Cambodia, the Lao People’s Democratic Republic Mynmar and Viet Nam. 7-36. United Nations publication, Printed in Thailand ST/ESCAP/2793.
• Güler, D. & Saner, G. (2018). Türkiye’de Hayvansal Gıdaların Coğrafi İşaret Korumalarının Avrupa Birliği Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 11(1), 50-55.
• Hadelan, L., Rogelj, M. J., Mikuš, O. & Sušac, M. Z. (2021). Food Geographical Indication in enhancing agricultural and tourism performance. Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, Vol. 21, Issue 1, 361-368.
• INAO, 2024. Fransa Coğrafi İşaretler Geliri. https://www.inao.gouv.fr/eng/Publications/Donnees-et-cartes/Informations-economiques (Erişim:19.09.2024).
• Kanberoğlu, Z. & Yıldırımçakar, İ. (2022). Coğrafi İşaretlerin Bölgesel Gelişmedeki Rolü: Van Kahvaltısı Örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(58), 23-39. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1159750
• Karademir, N. (2021). Türkiye’de Avrupa Birliği Tescilli Coğrafi İşaretli Ürünlerin Ekonomik Kalkinma Kapsaminda Değerlendirilmesi. Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(41), 1164-1183.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Li, Q., Li, X., Chen, W., Su, X. & Yu, R. (2023). Involvement, place attachment, and environmentally responsible behaviour connected with geographical indication products. Tourism Geographies, 25(1), 44-71.
• Nacak, P. (2021). İzmir’in Coğrafi İşaret Yolculuğu, PPT Sunum. Anatolia Coğrafi İşaretler Zirvesi, 29 Kasım 2021, İzmir. https://www.youtube.com/watch?v=asDlPFsVEaY&t=3289s, (Erişim Tarihi: 12.10.2024).
• Olgun, F. A., & Sevilmiş, G. (2017). Uluslararası düzeyde coğrafi işaretler, yaratılan ekonomik değer ve Türkiye'deki sistemin değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2), 205-213.
• Onat, G. (2024). Yerel Halkın Bakış Açısıyla Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirilmesi: Rize Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(92), 1416-1429. https://doi.org/10.17755/esosder.1485304
• Özgür, D. (2011). Coğrafi işaretlerin korunması: Avrupa Birliği'ndeki hukuki çerçeve ve Türkiye uygulaması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Pamukçu, H., Saraç, Ö., Aytuğar, S. & Sandıkçı, M. (2021). The effects of local food and local products with geographical indication on the development of tourism gastronomy. Sustainability, 13(12), 6692.
• Poetschki, K., Peerlings, J. & Dries, L. (2021). The impact of geographical indications on farm incomes in the EU olives and wine sector. British Food Journal, 123(13), 579-598. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/BFJ-12-2020-1119/full/html
• Reviron, S., Thevenod-Mottet, E. & El-Benni, N. (2009). Geographical indications: creation and distribution of economic value in developing countries. NCCR Trade Working Papers, No.14. http://www.nccr-trade.org/images/stories/publications/IP5/report_IP5_GI_Value_2009.pdf
• Sepúlveda, W. S., Maza, M. T., Pardos, L., Fantova, E. & Mantecón, Á. R. (2010). Farmers’ attitudes towards lamb meat production under a Protected Geographical Indication. Small ruminant research, 94(1-3), 90-97. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2010.07.005
• Servet, H., Yayla, N. & Çeviş, İ. (2020). Coğrafi işaretli ürünlerin ihracata dayalı kalkınma potansiyeli: Denizli örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 107-123. https://dergipark.org.tr/en/pub/ecd/issue/55073/702820
• Sims, R. (2009). Food, place and authenticity: local food and the sustainable tourism experience. Journal of Sustainable Tourism, 17(3), 321-336. https://doi.org/10.1080/09669580802359293
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi İşaretler ve Türkiye Uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 47-75.
• Tekelioğlu, Y. (2024). Sektörler Konuşuyor Peynirde Katma Değerli Ürünler, 26 Eylül 2024, İstanbul. (online) https://www.youtube.com/watch?v=VPsQyqrEYzQ (Erişim Tarihi: 26.09.2024).
• Teuber, R. (2011). Consumers' and producers' expectations towards geographical indications: Empirical evidence for a German case study. British food journal, 113(7), 900-918. https://doi.org/10.1108/00070701111148423
• Török, Á., Jantyik, L., Maró, Z. M. & Moir, H. V. (2020). Understanding the real-world impact of geographical indications: A critical review of the empirical economic literature. Sustainability, 12(22), 9434. https://doi.org/10.3390/su12229434
• Türkpatent. (2024). Coğrafi İşaret Nedir? / Avrupa Birliği’nde Coğrafi işaret (online) https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/avrupa-birli%C4%9Finde-co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret (Erişim Tarihi: 16.09.2024).
• Wu, G. (2024). From Soil to Soul: Agro-Product Geographical Indications and the Subjective Well-Being of Rural Residents. Journal of Happiness Studies, 25(6), 69. https://doi.org/10.1007/s10902-024-00785-0
• Zhang, G., Wang, C. L., Liu, J. & Zhou, L. (2023). Why do consumers prefer a hometown geographical indication brand? Exploring the role of consumer identification with the brand and psychological ownership. International Journal of Consumer Studies, 47(1), 74-85.