İŞ-AİLE ÇATIŞMASI İLE İŞ TATMİNİ ARASINDAKİ İLİŞKİ VE BU İLİŞKİDE AİLE-İŞ ÇATIŞMASININ ARACILIK ETKİSİ: BANKA ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA

Year 2017, Volume: 6 Issue: 12, 30 - 45, 26.12.2017

Elif Sis Atabay

Abstract

Bu çalışmanın amacı, bankacılık sektöründe görev yapmakta olan çalışanların yaşadıkları iş-aile çatışması ve
alt boyutlarının (zamana-strese-davranışa dayalı iş-aile çatışması, aile iş çatışması) çalışanların iş tatmini
üzerindeki direkt etkisinin yanı sıra, yaşanan aile-iş çatışması üzerinden oluşabilecek endirek etkisini ortaya
koymaktır. 2011 yılında Ankara ilinin 9 semtinde (Ostim, Beytepe, Batıkent, Ümitköy, Cebeci, Bilkent,
Çayyolu, Beşevler, Kızılay) bulunan kamu/özel sektör bankalarında görev yapan 243 çalışan üzerinde
gerçekleştirilen araştırma sonucunda elde edilen bulgular iş-aile çatışması ile iş tatmini arasında anlamlı ve
negatif yönlü bir ilişki olduğu ve aile-iş çatışmasının bu ilişkide önleyici bir aracılık etkisinin var olduğunu
ortaya koymuştur. 

Keywords

İş-aile çatismasi, iş tatmin, aile-iş çatismasi

THE RELATIONSHIP BETWEEN JOB-FAMILY CONFLICT AND JOB SATISFACTION AND THE EFFECT OF FAMILY-JOB CONFLICTS AS A MEDIATOR ROLE ON THIS RELATIONSHIP: A RESEARCH ON BANK EMPLOYEES

Abstract

The aim of this study is to examine both the direct effect of job-family conflict and its sub-dimensions (jobfamily
conflict depend on time-stress-behaviour, family-job conflict) on job satisfaction of the employees
working in the banking sector and the ındirect effect of family-job conflict on this relation. The findings of the
research conducted on 243 employees working in public / private sector banks located in 9 districts of Ankara
(Ostim, Beytepe, Batıkent, Ümitköy, Cebeci, Bilkent, Çayyolu, Beşevler, Kızılay) in 2011 showed that there
is a statistically significant and negative relationship between job-family conflict and job satisfaction and
family-job conflict has a suppression mediation effect on this relationship.

Keywords

Family-Job Conflict, Job-Family Conflict, Job Satisfaction

References

• KAYNAKÇA ADIGÜZEL, Zafer - Mustafa KARADAĞ – Yasin ÜNSAL (2011), “Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin İş Tatmin Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), pp.49-74.
• AFZAL, Sidya - Yasir AFTAB FAROOQİ (2014), “Impact of Work Family Conflict/Family Work Conflict on Job Satisfaction and Life Satisfaction: A Case Study of a Public Sector University, Gujranwala Division, Pakistan”, International Journal of Multıdıscıplınary Scıences and Engıneering, 5(8), pp.31-96.
• AKSOY, Mustafa (2014), Sağlık Çalışanlarında İş Yükünün Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisi Diyarbakır Hastanelerinde Bir Uygulama, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• AKYÜZ, Sinem (2015), İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Safranbolu Bölgesindeki Otel ve Konaklardaki Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma, Karabük üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı yüksek lisans tezi. Zonguldak.
• AMSTAD, Fabienne T. – Laurenz L. MEİER,- Ursula FASEL - Achiem ELFERING – Norbert K. SEMMER (2011), A Meta-Analysis of Work–Family Conflict and Various Outcomes With a Special Emphasis on Cross-Domain Versus Matching-Domain Relations, Journal of Occupational Health Psychology, 16(2), pp.151–169.
• ANDERSON, E. Stella - Betty S. COFFEY - Robin T. BYERLY (2002), “Formal Organizational Initiatives and Informal Workplace Practices: Links to Work – Family Conflict and Job – Related Outcomes”, Journal of Management, 28(6), pp.787 – 810.
• ARAS, Mustafa - Ahmet KARAKİRAZ (2013), “Zaman temelli iş-aile çatışması, Düşük başarı hissi ve İş tatmini ilişkisi: doktora yapan araştırma görevlileri üzerinde bir araştırma”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi,1(4), pp.1-14
• BACHARACH, Samuel. B - Peter BAMBERGER - Sharon CONLEY (1991), “Work–Home Conflict Among Nurses And Engineers: Mediating The İmpact Of Role Stress On Burnout And Satisfaction At Work”, Journal Of Organizational Behavior, 12, pp.39–53.
• BAKAN, İsmail - A. Melih EYİTMİŞ - Burcu ERŞAHAN - İnci F. DOĞAN - Gökhan BULUNMAZ (2011), “Banka Çalışanlarının İş Tatmin Ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri İle Çatışma Tür ve Stratejilerine Bakış Açıları Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Alan Araştırması”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, pp.1-31.
• BENLİ, Abdurrahman - Bora YENİHAN - Mert ÖNER (2016), “Aile Hekimlerinin İş Tatmin Düzeyleri ile Yaşadıkları İş-Aile Çatışması Seviyeleri Arasındaki İlişki: Kocaeli Örneği”. Yönetim Bilimleri Dergisi / Journal of Administrative Sciences, 14 (27), pp.415-431.
• BOHEN, Halcyone. C. - Anamaria VİVEROS-LONG (1981), Balancing jobs and family life: Do flexible work schedules help? Philadelphia: Temple University Press. BOLES, James - Mark JOHNSTON - Joseph HAİR (1997), “Role Stress, Work Family Conflict and Emotinal Exhaustion: Inter Relationships and Effects on Some Work-Related Consequences”, Journal of Personal Selling and Sales Management, XVII(1), pp.17-28. BOYAR, Scott.L. - Jr. Carl P. MAERTZ. -, Allison W. PEARSON - Shown KEOUGH (2003), “Work – Family Conflict: A Model of Linkages Between Work and Family Domain Variables and Turnover Intentions”, Journal of Managerial Issues, 15( 2), pp.175-190. BROUGH, Paula - Michael PO’DRISCOLL - Thomas KALLIATH (2005), “The Ability of ‘Family Friendly’ Organizational Resources to PredictWork-Family Conflict and Job and Family Satisfaction”, Stress andHealth, 21, pp.223-234. CARLSON, Dawn. S. - K. Michele KACMAR - Larry J. WILLIAMS (2000), “Construction and initial validation of a multidimensional measure of work-family conflict”. Journal of Vocational Behavior, 56, pp.249-276.
• COLE, Micheal.S. – Frank WALTER - Heike BRUCH (2008), “Affective Mechanisms Linking Dysfunctional Behavior to Performance in Work Teams: A Moderated Mediation Study”, Journal of Applied Psychology, 93(5), pp.945-958.
• ÇARIKÇI, H. İlker (2001), Banka Çalışanlarının İş ve Aile Rollerinin Çatışması (Bireysel ve Örgütsel Boyutlar), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ÇARIKÇI, H. İlker - Aygen OKSAY - Münire ÇİFTÇİ - Seher DERYA (2009), “Türk Yöneticilerinde İş-Aile Yaşam Çatışması”, I. Uluslararası Davraz Kongresi, 24-27 Eylül, Isparta.
• DAVRAN, Derya (2014), Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini İlişkisi: Van İli İlk ve Ortaokulları Öğretmenleri Üzerine Bir Uygulama, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Van.
• DEMİRTAŞ, Doğaner, Müge, (2014), Banka Müdürlerinin Etik Davranışlarının Çalışanların İş Tatminine Ve Örgütsel Bağlılığına Etkileri: İzmir İli Örneği, Gediz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• EFEOĞLU, İ. Efe - Hüseyin ÖZGEN (2007), “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma”, Çukurova üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2), pp.237-247
• EFEOĞLU, İ. Efe (2006), İş – Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Doktora Tezi, Adana.
• EKEN, Hayrigül (2006), “Askeri Kurumların Mesleğe İlişkin Rol İle Aile İçi Rol Etkileşimindeki Rolü: Türk Silahlı Kuvvetlerindeki Kadın Subaylar Örneği”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1(21), pp.1-19.
• ERGÜL, Okan (2015), Banka Çalışanlarının İş Tatminini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü işletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• FIRAT, Mehmet Z. - Serpil CULA (2016), “İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması ve İş Duyumunun Öğretmenlerin Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkisi”, Başkent Unıversity Journal Of Education. 3(2), pp.146-155.
• FRONE, Michael. R. - Marcia RUSSELL - M .Lynne COOPER (1992), “Antecedents and outcomes of work-family conflict: Testing a model of the work–family interface”, Journal of Applied Psychology, 77(1), pp.65-75. FU, Weihui – Stish P. DESHPANDE - Xiao, ZHAO (2011), “The Impact of Ethical Behavior and Facets of Job Satisfaction on Organizational Commitment of Chinese Employees”, Journal of Business Ethics, 104(4), pp.537-543.
• GREENHAUS, Jeffrey H. - Nicholas J. BEUTELL (1985), “Sources of conflict between work and family roles”, Academy of Management Review, 10, pp.76–88.
• GUTEK, Barbara - Sabrina SEARLE - Lilian KLEPA (1991),” Rational versus gender role–Explanations for work-family conflict”, Journal of Applied Psychology, 76, pp.560-568.
• GÜNEY, Salih - Abdülkadir VAROĞLU - Aliye MAVİLİ AKTAŞ (1997), Özel ve Kamu Bankalarında İş Tatminine Yönelik Bir Araştırma, Verimlilik Dergisi.
• HIGGINS, Christopher A. – Linda E. DUXBURY (1992), “Work-family conflict: A comparison of dualcareer and traditional-career men”, Journal of Organizational Behavior, 13, pp.389-411.
• HOWARD, W. Gary – Heather Howard DONOFRIO – James S. BOLES (2004), “Inter-Domain Work-Family, Family-Work Conflict and PoliceWork Satisfaction”, An International Journal of PoliceStrategies&Management, 27(3), pp.380-395.
• JUDGE, Timothy A. - Ryan KLINGER (2008), Job Satisfaction: Subjective Well-Being at Work, The Science of Subjective Well-Being, New York: Guilford Publications.
• KAPIZ, Serap Özen (2002),” İş-Aile Yasam Dengesi ve Dengeye Yönelik Yeni Bir Yaklaşım: Sınır Teorisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), pp.139-153. KARACA, B. Samuray (2001), İş Tatmininin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi Ve Bir Uygulama, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Denizli. KINNUNEN, Ulla - Saija MAUNO (1998), “Antecedents and Outcomes Of Work-Family Conflict Among Employed Women and Men in Finland”, Human Relations, 51(2), pp.157-177. KOSSEK, Ellen Ernst - Cynthia OZEKİ (1998), “Work-Family Conflict,Policies, and The Job-Life Satisfaction Relationship: A Review andDirections for Organizational Behavior – Human Resources Research”, Journal of Applied Psychology, 83(2), pp.149-149. KRISTOPHER J. Preacher – Andrew HAYES (2004), “SPSS and SAS Procedures for Estimating Indirect Effects in Simple Mediation Models”, Behavior Research Methods, Instruments, & Computers, 36(4), pp.717-731. LAMBERT, Eric G.- Nancy L. HOGAN – Scott D. – Lois A. VENTURA (2006), “The Impact of work – Family Conflict on Correctional Staff: A Preliminary”, Criminology and Criminal Justice, 6(4), pp.371-387. LOCKE, Edwin A. (1969), “What is Job Satisfaction?”, Organizational Behavior and Human Performance, 4, pp.309-336. MACKINNON, David P. – Jennifer L. KRULL – Chondra M. LOCKWOOD (2000), “Equivalence of the Mediation, Confounding and Suppression Effect”, Prevention Science, 1(4), pp.173-181.
• MARCHESE, Marc C. – Gregory BASSHAM – Jack RYAN (2002), “Work-Family Conflict: A Virtue Ethics Analysis”, Journal of Business Ethics, 40, pp.145-154.
• NETEMEYER, Richard – Thomas BRASHEAR ALEJANDRO - James BOLES (2004), “A Cross-National Model of Job-Related Outcomes of Work Role and Family Role Variables: A Retail Sales Context”, Journal of The Academy of Marketing Science, 32(1), pp.52-53.
• NETEMEYER, Richard - James BOLES – Robert MCMURRİAN (1996),” Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales”, Journal of Applied Psychology, 80, pp.400-409.
• NOHE, Christoph - Karlheinz SONNTAG, (2014), “Work family conflict, Social Support and Turnover Intentions: A Longitudinal Study”, Journal of Vocational Behavior, (85), pp.1-12.
• NOOR, Noraini M. (2004), “Work-Family Conflict, Work - and Family- Role Salience, and Women’s Well-Being”, The Journal of Social Psychology, 144 (4), pp.389-405.
• OKAN, Tarhan – Ferhat M. ÖZBEK (2016), “İş Yükü Talebi, İş Tatminsizliği ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerde İş-Aile Çatışması ve İş Stresinin Ara Değişken Rolü: Sağlık Çalışanları Örneği”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü elektronik dergisi, 7(17), pp.203-226.
• OKAN, Tarhan - Selcen SARI - Tülay Nas İLHAN (2014), “Yönetim Kurulu Yapısı İle Finansal Performans Arasındaki İlişkide Uluslararası Çeşitlenmenin Aracılık Etkisi”, İ.Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 25(77), pp.38-78.
• ÖZDEVECİOĞLU, Mahmut – Aylin AKTAŞ (2007), “Kariyer Bağlılığı, Mesleki Bağlılık Ve Örgütsel Bağlılığın Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisi: İş-Aile Çatışmasının Rolü”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, pp.1-20.
• ÖZDEVECİOĞLU, Mahmut – Nihal ÇAKMAK DORUK (2009), “Organizasyonlarda iş-aile ve aile-iş çatışmalarının çalışanların iş ve yasam tatminleri üzerindeki etkisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, pp.69-99.
• PARASURAMAN, Saroj - Claire SIMMERS (2001), “Type of Employment, Work-Family Conflict and Well-Being: A Comparative Study”, Journal of Organizational Behavior, 22, pp.551-568.
• RODE, Joseph C. – Michael T. REHG – Janet P. NEAR – John R. UNDERHİLL (2007),” The Effect of Work/Family Conflict on Intention to Quit: The Mediating Roles of Job and Life Satisfaction”, Applied Research in Quality of Life, 2, pp.65 – 82.
• SAVCI, İlkay (1999), “Çalışma Yaşamı ile Çalışma Dışı Yaşam Alanlarının İlişkisi Üzerine Kuramsal Yaklaşımlar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 54(4), pp.145-166.
• SEVİMLİ, Figen – Ömer Faruk İŞCAN (2005), “Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1), pp.55-64.
• SPECTOR, Paul E. – Tammy D. ALLEN – Steven A.Y. POELMANS – Laurent M. LAPİERRE – Cary L. COOPER – Michael O’DRİSCOLL – Juan I. SANCHEZ – Nureya ABARCA – Matilda ALEXANDROVA – Barbara BEHAM – Paula BROUGH – Pablo FERREİRO - Glullermo FRAİLE – Chang QUİN LU - Luo LU – Ivonne MORENO-Vela´ZQUEZ – Milan PAGON (2007), “Cross-national Differences in Relationships of Work Demands, Job Satisfaction and Turnover Intentions with Work-family Conflict”, Personnel Psychology, 60, pp.805–835.
• STEPHENS, Gregory K. – Steven M. SOMMER (1996), “The measurement of work to family conflict”, Educational and Psychological Measurement, 56, pp. 475-486.
• TEKİNGÜNDÜZ, Sabahattin - Aysu KURTULDU – Sibel ÖKSÜZ (2015), “İş-Aile Yaşam Çatışması, İş Tatmini ve İş Stresi Arasındaki İlişki”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(4), pp.27-42.
• TRİPLETT, Ruth - Janet MULLİNGS – Kathryn E. SCARBOROUGH (1999), “Examining the effect of work-home conflict on work-related stress among correctional officers”, Journal of Criminal Justice, 27, pp.371-384.
• TURLİUC, Maria Nicoleta - Daniela BULİGA (2014), “Work-Family Conflict and Job and Family Satisfaction. The Mediating Role of Cognitions”, Procedia - Social and Behavioral Sciences 159, pp.105 – 109.
• TURUNÇ, Ömer - Ahmet ERKUŞ (2010),” İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini Ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü”, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,13(19), pp.415-440.
• VOYDANOFF, Patricia (2005),” Work Demands and Work-to-Family and Familyto- Work Conflict: Direct and Indirect Relationships”, Journal of Family Issues, 26(6), pp.707-726.
• YURTSEVEN, Özlem (2008), İş-aile çatışması, İş tatmini ve İşten ayrılma niyeti ilişkisi: Turizm İşletmelerinde Bir Uygulama, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek lisans tezi, Antalya. YÜKSEL, İhsan (2005), “İş-Aile Çatışmasının Kariyer Tatmini, İş Tatmini ve İş Davranışları İle İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (2), pp.302-314.