Dijital Modern Dünyada Bedenselliğin Sonu: Bedensizleşme

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 177 - 191, 27.04.2025

Yaşar Yeşilyurt

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1580017

Abstract

Bu çalışma, dijitalleşmenin artan etkisiyle ortaya çıkan bedensizleşme olgusunu ele alarak, bedenin mekândan bağımsız hale gelmesi ve fiziksel varlığın öneminin azalmasını kapsamlı bir biçimde tartışmaktadır. Dijital çağın sunduğu olanaklar, bireylerin kimlik ve varoluş algılarını dönüşüme uğratırken, fiziksel bedenin sanal alanlarda temsil edilen bir varlık olarak giderek daha fazla ikincil plana itildiğini göstermektedir. Bu bağlamda, Zygmunt Bauman’ın "akışkan modernite" kavramı üzerinden şekillenen dijital çağ, her şeyin hızlı değişimlere tabi olduğu, formların kolayca esneyebildiği ve bireysel tercihlerin toplumsal normlarla çakıştığı bir dönemi ifade eder. Bedensizleşme süreci, bu akışkan ve esnek yapının bir uzantısı olarak, bireylerin beden algısının toplumsal kodlar ve bireysel tercihlerle yeniden tanımlandığı bir dönüşümü ifade eder. Bedensizleşme, artık fiziksel bedenin yerine çevrimiçi kimliklerin ve sanal temsillerin geçtiği bir dünyanın parçası haline gelirken, bireylerin kendilerini mekâna bağlı kalmadan ifade etmelerine imkân tanımaktadır. Bu çalışma, aynı zamanda bedensizleşmeyi transhümanizm bağlamında ele alarak, bedenin mekândan ve fiziksel gerçeklikten kopuş sürecini analiz etmektedir. Transhümanist düşünce, dijitalleşmenin etkisiyle fiziksel bedenin sınırlarının ötesine geçme arzusunu desteklerken, bedenin gerçeklikten soyutlanmasını modernitenin temel ilkeleriyle de ilişkilendirmektedir. Dijital dünyanın sunduğu sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve diğer dijital platformlar, bireylerin fiziksel mekân bağımlılığını azaltarak sanal kimliklerini ön plana çıkarır. Bu gelişmeler, bireyin fiziksel varlığı üzerinde özgünlük kaybına yol açarken, dijital kimliklerin ön plana çıkmasıyla mahremiyet, gözetim ve kimlik gibi konular yeni etik tartışmaları gündeme getirmektedir. Özellikle sanal gerçeklik teknolojilerinin gelişimi, fiziksel ve dijital dünya arasındaki sınırları bulanıklaştırmakta ve bedenin algısında köklü değişikliklere yol açmaktadır. Dijitalleşme sürecinde bedenin önem kaybetmesi, yalnızca bir teknolojik dönüşüm olarak değil, aynı zamanda modernitenin birey üzerindeki etkisinin bir yansıması olarak değerlendirilmektedir. Bedensizleşmenin getirdiği bu yeni dünyada, bedenin varoluşsal anlamı sorgulanmakta ve fiziksel bedenin yerini dijital temsillerin aldığı bir süreç gözlemlenmektedir. Çalışma, bedensizleşme sürecini yalnızca dijital teknolojilerin etkisiyle ortaya çıkan değişme olarak değil, esasen modernitenin sunduğu dünya tasavvurunun bireyin fiziksel gerçekliğine yönelik algısında köklü bir dönüşüme yol açması olarak değerlendirmektedir.

Keywords

Modernite, Beden, Transhümanizm, Dijitalleşme, Bedensizleşme

The End of Corporeality in the Digital Modern World: Disembodiment

Abstract

This study comprehensively discusses the phenomenon of disembodiment which has emerged with the increasing impact of digitalization, and the body's becoming independent from space and the decline in the importance of physical presence. While the opportunities offered by the digital age have transformed individuals' perceptions of identity and existence, it shows that the physical body has increasingly become secondary as an entity represented in virtual spaces. In this context, the digital age, shaped by Zygmunt Bauman's concept of "liquid modernity", represents a period in which everything is subject to rapid change, forms can be easily stretched, and individual preferences conflict with social norms. The process of disembodiment, as an extension of this fluid and flexible structure, refers to a transformation in which individuals' body perception is redefined by social codes and individual preferences. Disembodiment now becomes part of a world where online identities and virtual representations have replaced the physical body, allowing individuals to express themselves without being bound by space. This study also analyzes the process of the body's separation from space and physical reality by addressing disembodiment in the context of transhumanism. Transhumanist thought supports the desire to go beyond the boundaries of the physical body under the influence of digitalization, while also associating the body's isolation from reality with the fundamental principles of modernity. Virtual reality, augmented reality and other digital platforms offered by the digital world reduce individuals' dependence on physical space and bring their virtual identities to the forefront. While these developments lead to a loss of authenticity over the individual's physical existence, issues such as privacy, surveillance and identity come to the fore with the prominence of digital identities. The development of virtual reality technologies in particular blurs the boundaries between the physical and digital worlds and leads to radical changes in the perception of the body. The loss of importance of the body in the process of digitalization is evaluated not only as a technological transformation, but also as a reflection of the impact of modernity on the individual. In this new world brought about by disembodiment, the existential meaning of the body is questioned, and a process is observed in which digital representations replace the physical body. The study evaluates the process of disembodiment not only as a change that occurs under the influence of digital technologies, but also as a radical transformation in the individual's perception of his physical reality, caused by the worldview offered by modernity.

Keywords

Modernity, Body, Transhümanism, Digitalization, Disembodiment

References

• Baudrillard, J. (1997). Fragments: Cool memories III, 1990-1995. Verso Books.
• Bauman, Z. (2001). The individualized society. Polity Press.
• Bauman, Z. (2018). Akışkan modernite (S. O. Çavuş, Çev.). Can yayınları.
• Breton, D. (2018). Yüz üzerine antropolojik bir deneme (O. Türkay, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Bostrom, N. (2003). The Transhumanist FAQ: A general introduction (Version 2.1). World Transhumanist Association. https://nickbostrom.com/views/transhumanist.pdf
• Castells, M. (2008). Enformasyon toplumu: Ekonomi, toplum ve kültür: Ağ toplumunun yükselişi (E. Kılıç, Çev.). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, C. (2022). Can’dan ‘ten’e ‘beden’in sembolik dönüşümü; şehrin ve bedenin ötesi. Düşünen Şehir Dergisi, (17), 21-35.
• Çiftçi, A., & Karakaş, Y. (2019). Dijitalleşen zamanın izdüşümünde: Kimliğin, bedenin ve iletişimin dönüşümü. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 10(37), 7-29. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2019.2.001.x
• Dağ, A. (2020). Transhümanizm: İnsan ve dünyanın dönüşümü. Elis Yayınları.
• Dağdelen, C. (2021). Post-hüman transhümanizm hareketinden posthümanizme. Tılsım Yayınevi.
• Demir, S. T. (2016). Dijital aşklar: Sanallık ve gerçeklik arasında bedenin, mekânın ve iletişimin tasarımı. TRTakademi, 1(2), 510-527.
• Demir, T. (2018). Kutsaldan sekülere değişen beden algısı. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(20), 311-325.
• Demir. S. T. (2022). Ten medeniyeti. Açılım Kitap.
• Descartes, R. (2013). Metafizik üzerine düşünceler (Ç. Dürüşken, Çev.). Kabalcı Yayınları.
• Erdoğan, D. (2013). Toplumsal cinsiyet ve iktidar [Yüksek Lisans Ödevi]. https://www.academia.edu/5800814/Toplumsal_Cinsiyet_ve_%C4%B0ktidar
• Esenyel, M. Z. (2016). Fenomenolojide beden problemi: Husserl, Sartre ve Merleau-Ponty (Tez No. 445177) [Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Foucault, M. (2003). İktidarın gözü (F. Keskin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Fukuyama, F. (2003). İnsan ötesi geleceğimiz: Biyoteknoloji devriminin sonuçları (Ç. A. Fromm, Çev.). ODTÜ Yayıncılık.
• Geraci, R. (2010). Apocalyptic AI: Visions of heaven in robotics, artificial ıntelligence, and virtual reality. Oxford University Press.
• Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Polity Press.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji (H. Özel & C. Güzel, Haz.). Ayraç Yayınevi.
• Gözen, H., Edman, T. B., Arıkan, A., Dağ, Ü., Dülger, O., & Güdücü, B. (2022). Bir klonun günlüğünden: Posthümanizm, transhümanizm, distopya ve ‘beni asla bırakma’. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 39(1), 144-160. https://doi.org/10.32600/huefd.707275
• Grosz, E. (1994). Volatile bodies: Toward a corporal feminism, Indiana University Press.
• Habermas, J. (2003). İnsan doğasının geleceği (K. H. Ökten, Çev.). Everest Yayınları.
• Han, B, C. (2018). Şeffaflık toplumu (H. Barışcan, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B, C. (2020). Güzeli kurtarmak (K. Filiz, Çev.). İnsan Yayınları.
• Han, B, C. (2023). Ötekini kovmak (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Yayınları.
• Haraway, D. (1991). Simians, cyborgs and women the reinvention of natüre. Routledge.
• Haraway, D. (2006). Siborg manifestosu, geç yirminci yüzyılda bilim, teknoloji ve sosyalist-feminizm (O. Akınhay, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Hayles, N. K. (1999). How we became posthuman: Virtual bodies in cybernetics, literature, and ınformatics. University of Chicago Press.
• Karakaş, Y. (2019). Dijitalleşmenin modern gündelik hayata yansımaları ve hikikomori örneği (Tez No. 580635) [Yüksek lisans tezi, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kurzweil, R. (2005). The singularity is near, when humans transcend biology. Penguin.
• Nair, L. R. (2022). The techno-cultural übermensch: Hybridity and disembodied subjectivity in the posthuman age. AGATHOS, 13(1), 29-40.
• Okumuş, E. (2011). Bedene müdahalenin sosyolojisi. İçinde K. Canatan (Ed.), Beden sosyolojisi (ss. 45-63). Açılım Yayınları.
• Paker, K. O., & Akşit, O. O. (2012). Popüler kültürde bedenin dönüşümü ve tekno-bilimsel güzelliğin inşası. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 553-571.
• Postman, N. (1993). Technopoly. Vintage Books.
• Smith, A. D. (2013). Algının teni: Merleau-Ponty ve Husserl (S. Öztekin, Çev.). Felsefelogos, 51(4), 41-59.
• Topuz, T. M. (2022). Kendimizi tasarlamamız mümkün mü?. Mercado, (4), 182-187. https://www.studiomercado.com/product-page/özgürleşen-beden-dijital-edisyon-4
• Turkle, S. (2011). Alone together: Why we expect more from technology and less from each other. Basic Books.
• Turner, B. S. (2020). Beden ve toplum: Sosyal teoride arayışlar (İ. Kaya & M. B. Bulut, Çev.). İçinde İ. Kaya (Ed.), Logos’a karşılık iyinin ve kötünün ötesinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Turner, B. S. (2020). Beden ve toplum: Sosyal teoride arayışlar (İ. Kaya & M. B. Bulut, Çev.). Nobel Akedemik Yayıncılık.
• Vita-More, N. (2009, February 5). Introduction to H+: Transhumanism answers its critics. Metanexus. http://www.metanexus.net/essay/introduction-h-transhumanism-answers-its-critics