The Impact of Socio-Demographic Variables on the Use of Remote Healthcare Services and Distrust in Healthcare Systems

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 1008 - 1019, 25.09.2025

Handan Ertaş , Mehmet Avdan , Gamze Kırlı , Yunus Emre Tanış , Şengül Sağlam

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1507207

Abstract

This study aimed to examine the impact of remote health services use on distrust of health systems among individuals aged 18-65 living in Turkey. Findings suggest that demographic characteristics and living conditions play an important role on these attitudes. The study was conducted with individuals residing in Turkey between February and April 2024. Within the scope of the research, 1042 people were reached. It was found that smartphone users with internet connection evaluated remote health services more positively and had less distrust in health systems. Proximity to the family health center did not have a direct effect on these attitudes. Participants with chronic conditions were more distrustful of health systems. Significant differences were found between age groups in terms of levels of distrust in health systems; younger participants were more distrustful. As income level increases, positive attitudes towards remote health services increase. Married individuals have lower levels of distrust in health systems than single individuals. As the level of education increases, positive attitudes towards distance health services and trust in health systems increase. A low, positive and significant relationship was found between the use of distance healthcare services and distrust in health systems (r=0.064; p<0.05). It was found that attitude towards distance health services significantly predicted distrust in health systems, but the explanatory power of the model was low (R²=0.004; Beta=0.064; p<0.05). These findings suggest that expanding the use of distance healthcare services and improving service quality may positively affect trust in healthcare systems. Comprehensive training programs and technical support should be provided to increase the reach and improve the quality of telehealth services

Keywords

Internet access , Distrust of health systems , Remote health services

Sosyo-Demografik Değişkenlerin Uzaktan Sağlık Hizmetleri Kullanımı ve Sağlık Sistemlerine Güvensizlik Üzerindeki Etkisi

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'de yaşayan 18-65 yaş arası bireylerin uzaktan sağlık hizmetleri kullanımının sağlık sistemlerine güvensizlik üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamıştır. Bulgular, demografik özellikler ve yaşam koşullarının bu tutumlar üzerinde önemli rol oynadığını göstermektedir. Çalışma, Şubat-Nisan 2024 tarihleri arasında Türkiye’de ikamet etmekte olan bireylerle yapılmıştır. Araştırma kapsamında 1042 kişiye ulaşılmıştır. İnternet bağlantısı olan akıllı telefon kullanıcılarının, uzaktan sağlık hizmetlerini daha olumlu değerlendirdikleri ve sağlık sistemlerine daha az güvensizlik duydukları tespit edilmiştir. Aile sağlığı merkezine yakınlık, bu tutumlar üzerinde doğrudan bir etkiye sahip değildir. Kronik rahatsızlığı olan katılımcılar, sağlık sistemlerine daha fazla güvensizlik duymaktadır. Yaş grupları arasında sağlık sistemlerine güvensizlik düzeyleri açısından anlamlı farklılıklar bulunmuştur; genç katılımcılar daha fazla güvensizlik duymaktadır. Gelir düzeyi arttıkça, uzaktan sağlık hizmetlerine yönelik olumlu tutumlar artmaktadır. Evli bireylerin sağlık sistemlerine güvensizlik düzeyleri bekar bireylerden daha düşüktür. Eğitim düzeyi yükseldikçe, uzaktan sağlık hizmetlerine yönelik olumlu tutumlar ve sağlık sistemlerine duyulan güven artmaktadır. Uzaktan sağlık hizmetlerinin kullanımı ile sağlık sistemlerine güvensizlik arasında düşük seviyede, pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r=0,064; p<0,05). Uzaktan sağlık hizmetlerine yönelik tutumun, sağlık sistemlerine güvensizliği anlamlı olarak yordadığı, ancak modelin açıklama gücünün düşük olduğu tespit edilmiştir (R²=0,004; Beta=0,064; p<0,05). Bu bulgular, uzaktan sağlık hizmetlerinin yaygınlaşmasının ve hizmet kalitesinin artırılmasının sağlık sistemlerine olan güveni olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Uzaktan sağlık hizmetlerinin erişimini artırmak ve hizmet kalitesini iyileştirmek için kapsamlı eğitim programları ve teknik destek sağlanmalıdır.

Keywords

İnternet erişimi , sağlık sistemlerine güvensizlik , uzaktan sağlık hizmetleri

Ethical Statement

Selçuk Ünv. SBF Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan (Tarih: 31.01.2024 Sayı: 2024/82) yazılı izin alınmıştır.

Supporting Institution

-

Thanks

-

References

• 1. EU Commission. Commission Staff Working Document on the Applicability of the Existing EU Legal Framework to Telemedicine Services 2012 [Available from: https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?uri=swd:SWD_2012_0414
• 2. Resmi Gazete. Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik, 10/02/2022 tarih ve 31746 sayılı 2022 [Available from: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220210-2.htm
• 3. Akgün Z. Uzaktan sağlık hizmetlerinin sunumu hakkında yönetmelik ’in değerlendirilmesi. Türkiye Biyoetik Dergisi. 2021 8(4):194–8.
• 4. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. Teletıp ve Teleradyoloji Sistemi Genelgesi 2019 [Available from: 4. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. [İnternet]. [Erişim tarihi: 26.01.2025]. Erişim adresi: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48206/0/teletippdf.pdf?_tag1=CF96A9F2D89E11D49C813392EF6D6235A97D5BA.
• 5. Dorsey ER, Topol, E.J. State of telehealth. N Engl J Med. 2016;375 (14):154–61.
• 6. Barbosa W, Zhou, K., Waddell, E., Myers, T., Dorsey, E. R. Improving access to care: telemedicine across medical domains Annual Review of Public Health. 2021;42(463-481).
• 7. Dwivedi YK, Rana, N. P., Simintiras, A. E-Government: opportunities and challenges”, Yojana – A Developmental Monthly, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, New Delhi 2013 [Available from: http://yojana.gov.in/cms/%28S%28bewjhgneaimyky45kwjobkje%29%29/default.aspx.
• 8. Jones CR, Cardoso, R. B., Hüttner, E., Oliveira, H. W., dos Santos, M. A., Lopes, H. I., Russomano, T. Towards designing for equity: active citizen participation in eHealth. Transforming Government: People, Process and Policy. (2012);6(4):333–44.
• 9. Miscione G. Telemedicine in the upper Amazon: interplay with local healthcare practices. Management Information Systems Quarterly. 2007;31(2):10.
• 10. World Health Organization. Telemedicine: Opportunities and Developments in Member States: Report on the Second Global Survey on EHealth 2010 [Available from: https://www.researchgate.net/publication/275016421_Telemedicine_Opportunities_and_Developments_in_Member_States_Report_on_the_Second_Global_Survey_on_eHealth_2009_Global_Observatory_for_eHealth_Series_Volume_2)
• 11. World Health Organization. Market study on telemedicine final raport 2016 [Available from: https://health.ec.europa.eu/system/files/2019-08/2018_provision_marketstudy_telemedicine_en_0.pdf.
• 12. Dilbaz BK, M., Kaya, D. Teletıp ve Telesağlık Geçmiş Bugün ve Gelecek Eurasian. Journal of Health Technology Assesment 2020;4(1):40–56.
• 13. Dedeu T, Belani, H. . Dıgıtal Health Transformıng Health Servıces Delıvery In Pursuıng Unıversal Health Coverage. Future of Digital Health System WHO Symposium2019.
• 14. Chandwani RK, Dwivedi, Y.K. Telemedicine in India: Current State, Challenges and Opportunities. Transforming Government: People, Process and Policy. 2015;9(4):393–400.
• 15. World Health Organization. Global Strategy on Digital Health 2020-2025 2021 [Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/344249/9789240020924-eng.pdf.
• 16. Sadeghi-Bazargani H, Farahbakhsh, M., Tabrizi, JS., Zare, Z., Saadati, M. Psychometric Properties of Primary Health Care Trust Questionnaire. BMC Health Serv Res 2019;19(1):502.
• 17. Schenker Y, White, D.B., Asch, D.A., Kahn, J.M. Health-care system distrust in the intensive care unit. J Crit Care. 2012;27(1).
• 18. Choi EPH, Hui, B.P.H., Wan, E.Y.F., Kwok, J.Y.Y., Lok, K.Y.W., Lee, J. J. Using the Revised Health Care System Distrust Scale to Evaluate Healthcare Distrust among Chinese Men in Hong Kong: An analysis from a prostate cancer Screening Behaviours Survey. Health & Social Care in the Community. 2022;30:e4694–e704.
• 19. Yazıcıoğlu Y, Erdoğan, S. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık; 2004.
• 20. Yücel M. Uzaktan sağlık hizmetlerinin kullanılmasına yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi; 2023.
• 21. Rose A, Peters, N., Shea, J. A., Armstrong, K. Development and testing of the health care system distrust scale. J Gen Intern Med. 2004;19(1):57–63.
• 22. Yeşı̇ldal M, Erı̇şen, M. A., Kıraç, R. Sağlık Sistemlerine Güvensizlik: Bir Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2020;6(2):251–9.
• 23. Çankaya A, Filiz, E. Yaşlı bireylerin sağlık sistemine güvenleri ve sağlık arama davranışları. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi,. 2024;3(1):27–48.
• 24. Nal M. Türkiye'de sağlık hizmetleri sistemine güven. SABAD. 2021;3(1):1–10.
• 25. Usta D, Korkmaz, F. Trust levels in the healthcare system of the patients receiving services from tertiary care institutions in Turkey. Cukurova Medical Journal. 2020;45(3): 860–70.
• 26. Göde A, Kuşcu, F. N. E-Nabız sistemi kullanımının sağlık sistemlerine güvensizlik üzerine etkisinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Journal of Academic Value Studies. 2022;8(1): 37–46.
• 27. Karakuş S, Yılmaz, F. K. Sağlık hizmetlerine duyulan güvenin analizi. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics. 2022;17(4):1031–41.
• 28. Karakoç E, Ceylan, İ. Yoğun bakımda çalışan hekimlerin teletıp ve tele yoğun bakım hakkındaki düşünceleri. Turkish Journal of Intensive Care. 2022;20:55–61.
• 29. Finkelstein SM, Speedie, S. M., Demiris, G., Veen M, Lundgren, J. M., Potthoff, S. Telehomecare. 10. 2004(2):122–8.
• 30. Diğer H, Ardıç, M. Sağlık sistemine güvensizlik düzeyini belirlemeye yönelik bir araştırma: Tokat ilinde bir uygulama. . Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12(4):1518–30
• 31. Gupta C, Bell, S. P., Schildcrout, J. S., Fletcher, S., Goggins, K. M., Kripalani, S. Predictors of health care system and physician distrust in hospitalized cardiac patients. Journal of Health Communication. 2014;19(2): 44–60.
• 32. Yorulmaz M, Odacı, Ş., Akkan, M. Dijital sağlık ve E-Nabız farkındalık düzeyi belirleme çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi. 2018;16:1–11.
• 33. Uscher PL, Sousa, J., Raja, P., Mehrotra, A., Barnett, M. L., Huskamp, H. A. Suddenly becoming a ‘virtual doctor’: Experiences of psychiatrists transitioning to telemedicine during the COVID-19 pandemic. Psychiatric services. 2020;71(11):1143–50.
• 34. Kolcuoğlu A, Çalışkan, A. Covid-19 sürecinde sağlık personelinin teletıp uygulamaları farkındalık düzeyi. International Journal of Behavior, Sustainability and Management. 2024;10(19):210–29.
• 35. Ingeman K, Hulgaard, D, R., Rask, C, U. Health Anxiety by Proxy-Through the Eyes of the Parents. Journal of Child Health Care. 2022;28(1).
• 36. Çiftçi Kıraç F. Sağlık sistemlerine güvensizliğin sağlık hizmeti erteleme davranışına etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2024;14(2):101–12.
• 37. Uslu D. Sağlık sistemine güvensizlik ile dijital sağlık ortamında veri yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. İşletme Akademisi Dergisi. 2023;4(3):355–66.
• 38. Koç E. Aile hekimliğinde hasta-hekim iletişiminde güven unsurunun hastanın hekime bağlılığı üzerine etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi; 2014.