Bireylerin Aşı Tereddütü, Aşı Karşıtlığı Düzeyleri ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 1117 - 1127, 25.09.2025

Süreyya Rençber

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1508839

Abstract

Amaç: Çalışma, toplumdaki bireylerin aşı uygulamalarına karşı tutumlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel tipte bir araştırmadır. Veriler, literatür taraması ile oluşturulan google anket formu aracılığı ile toplanmıştır. Anket iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde katılımcıların demografik verilerine yönelik sorular bulunmaktadır. İkinci bölümde ise bireylere Aşı Karşıtlıgı Ölçegi ve Pandemilerde Aşı Tereddütü ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın uygulamasına başlamadan Üniversitesinden etik kurul izni alınmıştır. Veriler IBM SPSS v 25 paket programda analiz edildi. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi. Veriler normal dağıldığından katılımcıların tanıtıcı özellikleri ile ölçek puanlarının karşılaştırmasında Independent Sample T testi ve One-Way ANOVA testi kullanıldı. Çalışmaya katılan katılımcıların yaş ortalaması 31.15±10.56 (min=18, max=60)’tür. Katılımcıların %62.1’i kadın olup, %40.4’ü evli, %74.5’i önlisans/lisans mezunu ve %40 çocuk sahibi olduklarını belirtmişlerdir. Katılımcıların Aşı Karşıtlığı Ölçeği toplam puanı 34.18±8.18’tür (min=17, max=59), Pandemilerde Aşı tereddütü ölçeği toplam puanı 29.41±4.96 (min=16, max=45), Araştırma sonucunda cinsiyet, yaş, toplam gelir, siğortalanma durumu ile aşı karşıtlıgı ve pandemilerde aşı tereddütü ölçeği arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken gelir düzeyleri ile aşı karşıtlığı arasında anlamlı farklılık elde edilmiştir. Bunun yanında aşı karşıtlıgı ile pandemilerde aşı tereddütü arasında düşük seviyede pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Benzer şekilde aşı karşıtlıgının aşı tereddütü üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Aşı reddi ve tereddütü yaşayan bireylere yönelik aşı hakkında olası yan etkiler ve aşılamanın yararları gibi risklere ilişkin kamu spotları ve eğitici videolarla bilgilendirilmenin yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Aşı, Aşı Tereddüt, Aşı bilgi

Keywords

Aşı , Aşı Tereddüt , Aşı bilgi

Determınatiıon Of Indıvıduals' Vaccıne Hesitation, Anti-Vaccine Levels and Affecting Factors

Abstract

Purpose: The study was conducted to examine the attitudes of individuals in the society towards vaccination applications. It is a descriptive and cross-sectional research. Data was collected through a Google survey form created by literature review. The survey consists of two parts. The first section contains questions regarding the demographic data of the participants. In the second part, the Vaccine Opposition Scale and the Vaccine Hesitancy in Pandemics scale were used for individuals. Ethics committee permission was obtained from the University before starting the research. Data were analyzed in IBM SPSS v 25 package program. Statistical significance level was accepted as p<0.05. Since the data were normally distributed, Independent Sample T test and One-Way ANOVA test were used to compare the descriptive characteristics of the participants and their scale scores. The average age of the participants in the study is 31.15±10.56 (min=18, max=60). 62.1% of the participants were women, 40.4% were married, 74.5% had an associate/bachelor's degree and 40% stated that they had children. The total score of the participants on the Vaccine Opposition Scale is 34.18±8.18 (min=17, max=59), the total score on the Vaccine Hesitancy Scale in Pandemics is 29.41±4.96 (min=16, max=45). As a result of the research, gender, age, total income, insurance While there was no significant difference between status and anti-vaccination scale and vaccine hesitancy scale in pandemics, a significant difference was found between income levels and anti-vaccination scale. In addition, a low-level, positive and significant relationship was detected between anti-vaccination and vaccine hesitancy in pandemics. Similarly, it has been concluded that opposition to vaccination has a significant and positive effect on vaccine hesitancy. It is recommended that individuals with vaccine rejection and hesitancy be informed about risks such as possible side effects and benefits of vaccination through public service announcements and educational videos.

Keywords

Vaccine , Vaccine Hesitancy , Vaccine Knowledge

References

• 1. Organization. WH. World Bank, State of the World’s vaccines and immunization. (2019) [Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44169/9789241563864_eng.pdf;jsessionid=D3EE93EF6D 5D9E3D3DF2CECB97C2FEAE?sequence=1.
• 2. UNİCEF. 7,000 newborns die every day, despite steady decrease in under-five mortality, new report says. 2017 [Available from: https://www.unicef.org/turkey/en/press-releases/7000-newborns-die-every-day-despite-steady-decreaseunder-five-mortality-new-report.
• 3. Bakanlığı S. Sağlık istatistikleri yilliğı 2016 [Available from: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/13183,sy2016tur kcepdf.pdf?0.
• 4. Larsona HJ, Jarrett C, Schulz WS, Chaudhuri M, Zhou Y, Dube E, et al. The SAGE working group on vaccine hesitancy. measuring vaccine hesitancy: the development of a survey tool. Vaccine. 2015;33(1):4165-75. .
• 5. Kader Ç. Aşı karşıtlığı: Aşı kararsızlığı ve aşı reddi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2019;4(3):377-88.
• 6. MacDonald NE, Eskola J, Liang X, Chaudhuri M, Dube E, Gellin B, et al. Vaccine hesitancy: Definition, scope and determinants. Vaccine. 2015;33(34):4161–4.
• 7. (WHO DSÖ. 2019'da Küresel Sağlığa Yönelik On Tehdit 2019 [Available from: https://www.who.int/news.room/spotlight/ten-threats-to-global-health-in
• 8. Gür E. Aşı kararsızlığı-Aşı reddi. Turk Pediatri Ars. 2019;54(1):1-2.
• 9. Frawley JE, Foley, H, McIntyre E. The associations between medical, allied and complementary medicine practitioner visits and childhood vaccine uptake. Vaccine. 2018;36(6):866-72.
• 10. WHO. The SAGE vaccine hesitancy working group. what influences vaccine acceptance: a model of determinants of vaccine hesitancy 2013 [Available from: http://immunization/sage/meetings/2013/april/1_Model_analyze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf.
• 11. Zadrozny BE, Anti-vaccine groups take dangerous online harassment into the real world. NBC News 2019 [Available from: https://www.nbcnews.com/news/amp/ncna109646.
• 12. Etiler N, Davas A, Özyurt B, Ergil E, Yasin Y, Soysal A, Türkay M, Yavuz M, Erkan M, Velipaşaoğlu S. Birinci basamak sağlik çalişanlari için aşi rehberi: Türk Tabipleri Birliği Yayınları; 2018.
• 13. Kılınçarslan MG, Sarıgül B, Toraman Ç, Şahin EM. Development of valid and reliable Scale of Vaccine Hesitancy in Turkish Language. Konuralp Medical Journal. 2020;12(3):420-9.
• 14. Larson HJ. Blocking information on COVID-19 can fuel the spread of misinformation. Nature Apr. 2020;580(7803):306.
• 15. Çapar H Çınar F. Vaccine hesitancy scale in pandemics: Turkish validity and Reliability Study. Gevher Nesibe Journal 2021;6(12):40-5.
• 16. WHO. Ten threats to global health in 2019 2019 [Available from: https://www.who.int/emergencies/ten-threats-to-global-health-in.
• 17. Akman N, Yıldız A. Annelerin rutin çocukluk çaği aşilarina ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Cocuk Enfeksiyon Dergisi. 2022;16(4):251-7.
• 18. Verici H. Annelerinin aşi tereddütü, aşi karşitliği düzeyleri ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi.Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı 2023.
• 19. Bayır B, Yağız FN, Çat R, Çat G. Toplumdaki bireylerin aşi uygulamalarina karşi tutumlari ile covid-19 salgini sonrasi tutumlarinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2023;7(1):38-48.
• 20. Sütlü S, Sezer, Balcı A. Öğüt Düzen, K. Üniversite öğrencileri arasinda covid-19 aşi tereddüt durumunu tespit çalişmasi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2023;32(1):62-8.
• 21. Özmen S, Aksoy, N. Covid-19 Aşı okuryazarliği ve aşi tereddütü düzeylerinin incelenmesi: üniversite öğrencileri üzerinde uygulama örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;11(2):550-8.
• 22. Akman Dömbekci H, Güzel, Ş. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin aşi okuryazarlik düzeylerinin aşi tereddütüne etkisi. EKEV Akademi Dergisi. 2023;10(93):272-82.
• 23. Çakır M, Çepni R, İkiışık H, Maral I. Covıd-19 pandemi döneminde ebeveynlerde aşi karşitliğinin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi/Firat Med J 2024;29(2):74-9.
• 24. IPSOS. Global attitudes: COVID-19 vaccines 2021 [updated 16.05.2024. Available from: https://www.ipsos.com/en/global-attitudes-covid-19-vaccine-january.
• 25. Yıldız Z, Gencer, E., Gezegen, N.F. Covid 19 Pandemi sürecinde geliştirilen aşilara karşi bireylerin tutumlarinin değerlendirilmesi üzerine uygulamali bir çalişma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021;12(3):877-89.
• 26. Akan H, Gurol Y, Izbirak G, Ozdatlı S, Yilmaz G, Vitrinel A. Knowledge and attitudes of university students toward pandemic influenza: a cross-sectional study from Turkey. BMC Public Health. 2010;10(1):413.
• 27. Yıldız Y, Telatar, T.G., Baykal, M., Yurtsever, B.A., Yıldız İ.E. COVID-19 pandemisi döneminde aşı reddinin değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;11(2):200-5.
• 28. Akgül E, Ergün A. Ebeveynlerin çocukluk çaği aşilari ile covid-19 aşisina yönelik tutumlari arasindaki ilişki. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2023;5(1):64-75.
• 29. Hasar M, Özer ZY, Bozdemir N. Aşı reddi nedenleri ve aşilar hakkindaki görüşler. Çukurova Medical Journal. 2021;46(1):166-76.
• 30. Özlem A. Çocukluk çağı aşılarında aşı reddine veya aşı tereddütüne yol açan sebeplerin araştırılması. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.: Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi; 2020.
• 31. Koşmaz KT. Erişkin bireylerde aşı reddinin, çocukluk ve erişkin aşılarıyla ilgili bilgi düzeyinin, tutum ve davranışların değerlendirilmesi: Antalya. Sağlık Bilimleri Üniversitesi; 2021.
• 32. Polat Y, Tatlı S, Yavuzekinci M, Öztürk M, İpekçi NN, Yurdagül G, ve ark. Okul öncesi eğitime devam eden çocuklarin ailelerinin çocukluk çaği aşilari hakkindaki görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(4):131-7.
• 33. Pereira ET. Analysis of causal relations between vaccine hesitancy for COVID-19 vaccines and ideological orientations in Brazil. Vaccine. 2024;42(1):326-32.
• 34. Üzüm Ö, Eliaçık K, Hortu Örsdemir H, Karadağ Öncel E. Ebeveynlerin aşi yaklaşimlarini etkileyen faktörler: bir eğitim araştirma hastanesine ilişkin değerlendirme. J Pediatr Inf. 2019;13(3):144-9.
• 35. Babadağlı F, Gökçay G, Ertem H, Bulut A. Yalova Devlet Hastanesine başvuran 12-36 ay arasi çocuklarda aşi eksiklikleri ve bunu etkileyen faktörler. Çocuk Dergisi. 2007;4:233-9.
• 36. Akın S, Dizdar, Ö., Özışık, L., Tanrıöver, M.D,, Kamışlı, S., Erman, M, et al. Vaccination attitudes among patients with cancer receiving chemotherapy. International Journal of Hematology & Oncology/UHOD. 2016;26(3):1-6.
• 37. Ünsal Hİ. Aile sağlığı merkezlerine başvuran ebeveynlerde çocukluk çağı aşı reddi nedenleri. Halk Sağlığı Anabilim Dalı: Dicle Üniversitesi; 2020.
• 38. Çebi F MA. Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinde aşı tereddüdü ve ilişkili etmenler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2024;9(1):57-67.