Aile Planlaması Hizmetlerine Dair Görüşler: Mezun Adayı Ebelik Öğrencileriyle Nitel Bir Çalışma

Year 2025, Volume: 14 Issue: 3, 1165 - 1176, 25.09.2025

Fatma Şule Bilgiç , Aysu Yıldız Karaahmet , Nilüfer Bozdemir

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1609879

Abstract

Bu çalışmada Ebelik son sınıf öğrencilerinin perspektifinden Türkiye’de erkek ve kadın açısından aile planlaması (AP) hizmetlerine yönelik görüşlerini irdelemek amaçlandı. Nitel desendeki çalışma, Mayıs-Ağustos 2023 tarihleri arasında yapıldı. Araştırmanın evreninin bir vakıf üniversitesinin ebelik bölümü öğrencileri, örneklemini ise amaçlı örnekleme tekniğiyle belirlenen 38 ebelik bölümü son sınıf öğrencileri oluşturdu.
Araştırma sonucunda kadın ve erkek açısından bulgular üç tema altında incelendi. Bu temalar “AP Hizmetlerinin Genel Durumu, AP Hizmetlerine Erişiminde Engeller, Hayal Ettikleri AP Hizmetleri” şeklindeydi. Temalar doğrultusunda mezun ebe adayları kadınlar açısından AP hizmetlerinin genel durumunu sadece kadınların AP danışmanlığı aldığı erkeklerin almadığı şeklinde ifade etti. Kadınlar açısından AP hizmetleri önündeki engeller arasında yöntemlerin ücretli olması iken erkekler açısından yöntem kullanımına katılmamaları olduğunu düşündükleri belirttiler. Mezun ebe adaylarının hayal ettikleri AP hizmeti ise kadınlar açısından ev ziyaretleri erkekler açısından ücretsiz yöntem verilmesi şeklindeydi.
Bu çalışmada kısa bir süre sonra ebe ünvanı ile hizmet verecek olan mezun ebelerin AP hizmetlerinde toplumsal cinsiyet ve bölgesel eşitsizlik olduğunu, hizmetlerin ise yetersiz olduğunu düşündükleri görüldü. Mesleğe atılmak üzere ve mesleki heyecan taşıyan mezun adayı ebelik öğrencilerinin hayal ettikleri hizmet ortamının sağlaması önerilebilir.

Keywords

Ebe , Ebelik , Aile Planlaması , Toplumsal Cinsiyet , Danışmanlık

Ethical Statement

Haliç Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan izin alındı (Etik Kurul Tarihi: 28.03.2023 No:72).

Supporting Institution

Yok

Project Number

Yok

Thanks

Yok

Perspectives on Family Planning Services: A Qualitative Study with Senior Midwifery Students

Abstract

The aim of this study was to examine the views of senior midwifery students on family planning (FP) services in Turkey from the perspective of men and women. The qualitative study was conducted between May and August 2023. The population of the study consisted of midwifery department students of a foundation university and the sample consisted of 38 senior midwifery department students determined by purposive sampling technique.
As a result of the research, the findings in terms of men and women were analyzed under three themes. These themes were “General Status of FP Services, Barriers to Access to FP Services, FP Services They Dream of”. In line with the themes, graduate midwife candidates expressed the general status of FP services for women as only women receive FP counseling and men do not. They stated that they thought that the barriers to FP services for women were that the methods were paid, while for men they thought that they did not participate in the use of methods. The FP services that the graduate midwives dreamed of were home visits for women and free methods for men.
In this study, it was seen that the graduated midwives, who will serve as midwives in a short time, thought that there were gender and regional inequalities in FP services and that the services were inadequate. It may be recommended to provide the service environment that graduating midwifery students who are about to enter the profession and who have professional excitement dream of.

Keywords

Midwife , Midwifery , Family Planning , Gender , Counseling

Project Number

Yok

References

• 1. Khaleghinezhad, K, Kariman, N, Nahidi, F, Ebadi, A ve Nasiri, M. (2018). “Evaluation of reproductive health status among women referring to rural healthcare centers in Neyshabur (Iran) in 2017”. Electron Physician, 10 (4), 6640-6646. https://doi.org/10.19082/6640
• 2. Gopalakrishnan, S, Anantha Eashwar, V.M, Mohan Kumar, P ve Umadevi, R. (2019). “Reproductive health status of rural married women in Tamil Nadu: A descriptive cross-sectional study”. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8 (11), 3607-3613. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_523_19
• 3. Avcı, S, Mutlu, S ve Yigit, F. (2021). “Evli kadınların aile planlaması yöntem tercihlerine etki eden faktörler”. Journal of Midwifery and Health Sciences, 4 (2), 128-138.
• 4. Dixit, A, Johns, N.E, Ghule, M, Battala, M, Begum, S, Yore, J, Saggurti, N, Silverman, J.G, Reed, E, Benmarhnia, T, Averbach, S ve Raj, A. (2021). “Male–female concordance in reported involvement of women in contraceptive decision-making and its association with modern contraceptive use among couples in rural Maharashtra, India”. Reproductive Health, 18 (1), 139. https://doi.org/10.1186/s12978-021-01187-8
• 5. Mulatu, T, Sintayehu, Y, Dessie, Y. ve Deressa, M. (2020). “Modern family planning utilization and its associated factors among currently married women in rural eastern Ethiopia: a community-based study”. BioMed Research International, 2020, 6096280, 1-9. https://doi.org/10.1155/2020/6096280
• 6. Nazik, F, Mumcu, Ş, Sönmez, M, Yılmaz, A.N. ve Yüksekol, Ö.D. (2021). “15-49 yaş evli kadınların aile planlamasına ilişkin tutumlarının belirlenmesi”. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4 (3), 326-336.
• 7. Bulut, S ve Şolt, A. (2023). “Aile Sağlığı Merkezi'ne kayıtlı evli kadınların aile planlaması ve üreme sağlığı tutumlarının değerlendirilmesi”. Black Sea Journal of Health Science, 6 (1), 57-63. https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1172022
• 8. Şen, S, Oğuz Gülşen, B, Sezer, G ve Köken Durgun, S. (2019). “Ebelik öğrencilerinin aile planlaması tutumlarının belirlenmesi”. Medical Sciences, 14 (3), 146-153.
• 9. Tong, A, Sainsbury, P ve Craig, J. (2007). “Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): a 32-item checklist for interviews and focus groups”. International Journal for Quality in Health Care, 19 (6), 349-357. https://doi.org/10.1093/intqhc/mzm042
• 10. Sandelowski, M. (2000). “Whatever happened to qualitative description?”. Research in Nursing & Health, 23 (4), 334-340. https://doi.org/10.1002/1098-240x(200008)23:4<334::aid-nur9>3.0.co;2-g
• 11. Elo, S ve Kyngäs, H. (2008). “The qualitative content analysis process”. Journal of Advanced Nursing, 62 (1), 107-115. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x
• 12. Erdoğan, S ve Nahcivan, N. (2014). “Hemşirelikte araştırma: süreç, uygulama ve kritik”. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
• 13. Karataş, Z. (2015). “Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri”. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 62-80.
• 14. Gavas, E ve İnal, S. (2019). “Türkiye’de kadınların aile planlaması yöntemleri kullanma durumları ve tutumları: Sistematik derleme”. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (2), 37-43. https://doi.org/10.33308/2687248X.20191211
• 15. Uzunçakmak, T ve Hepokur, Ş.N. (2024). “Evli kadınların aile planlaması yöntemlerini tercihlerinin ve tutumlarının belirlenmesi”. STED, 32 (5), 334-343.
• 16. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2018). “Türkiye 2018 Nüfus ve Sağlık Araştırması”. Ankara: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.
• 17. Yeşilçınar, İ, Şahin, E. ve Yavan, T. (2022). “Erkeklerin aile planlaması yöntemlerine yönelik tutumlarının belirlenmesi”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7 (3), 577-583.
• 18. Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı. (2021). “Kadın erkek eşitliğine duyarlı bütçeleme”. Erişim adresi: https://www.tapv.org.tr (Erişim tarihi: 25 Nisan 2025).
• 19. Aydemir, E. I., ve Sarıçoban, S. (2023). “Türkiye’de yaşayan 15-49 yaş arası kadınların doğurganlık ve aile planlaması tercihleri”. Journal of Cumhuriyet University Health Sciences Institute, 8 (2), 124-129.
• 20. Koçak, S., ve Demir, B. (2023). “Türkiye’de aile politikalarının sürdürülebilir kalkınma ve sosyal hizmetler açısından değerlendirilmesi”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 85, 65-77. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.85.1299286
• 21. T.C. Sağlık Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE). (2022). “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) 2018” [internet]. Erişim adresi: https://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/ (Erişim tarihi: 25 Nisan 2025).
• 22. Sezgin, M. T., ve Köse, A. (2024). “Türkiye’de sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik düzeyinin değerlendirilmesi: 2015-2019”. Unika Sağlık Bilimleri Dergisi, 4 (2), 836-860.
• 23. Brittain, A. W., Loyola Briceno, A. C., Pazol, K., Zapata, L. B., Decker, E., Rollison, J. M., Malcolm, N. M., Romero, L. M., ve Koumans, E. H. (2018). “Youth-friendly family planning services for young people: A systematic review update”. American Journal of Preventive Medicine, 55 (5), 725-735. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2018.06.010
• 24. Yücel, U., Güner, S., ve Şen, F. S. (2018). “15-49 yaş arası iki yaşından küçük çocuğu olan kadınlarda aile planlaması hizmet kullanımının değerlendirilmesi”. Medical Sciences, 13 (4), 120-128.
• 25. Karaahmet, A. Y., ve Bilgiç, F. Ş. (2022). “COVID-19: The unmet need for family planning and its effects on sexuality: A cross-sectional study”. Revista da Associação Médica Brasileira, 68, 827-832.
• 26. Vouking, M. Z., Evina, C. D., ve Tadenfok, C. N. (2014). “Male involvement in family planning decision making in sub-Saharan Africa: What the evidence suggests”. Pan African Medical Journal, 19 (1). 27. Koffi, T. B., Weidert, K., Ouro Bitasse, E., Mensah, M. A. E., Emina, J., Mensah, S., Bongiovanni, A., ve Prata, N. (2018). “Engaging men in family planning: Perspectives from married men in Lomé, Togo”. Global Health: Science and Practice, 6 (2), 317-329. https://doi.org/10.9745/GHSP-D-17-00471
• 28. Patil, S. R., Gopalakrishnan, L., Sai, V. S., Matikanya, R., ve Rajpal, P. (2024). “Markets, incentives and health promotion can improve family planning and maternal health practices: A quasi-experimental evaluation of a tech-enabled social franchising and social marketing platform in India”. BMC Public Health, 24 (1), 264. https://doi.org/10.1186/s12889-023-17413-w