Erzurum’un Yenilebilir Otları ve Yemeklerde Kullanım Şekillerine Yönelik Bir Araştırma

Year 2018, Ek Sayı 1, 482 - 503, 27.07.2018

Neslihan Çetinkaya Salih Yıldız

Abstract

İnsanoğlu
avcılık ve toplayıcılıkla başlayan, tarımın bulunmasıyla, hayvancılığın
yapılmasıyla süregelen dönemlerde her zaman yeme-içme ihtiyacıyla ve yiyecek
sıkıntısıyla karşı karşıya kalmıştır. Bazen otlarla, bazen etlerle beslenerek
yeme-içme ihtiyacını karşılamaya çalışmıştır. Ancak özellikle “toplayıcılık”
döneminde yabani otlarla yetinmeye mecbur kalmıştır. Bu durumda yabani otlarla
karın doyurma, insanoğlunun yeryüzünde yaşamaya başladığı dönemlerden itibaren
vardır. Yabani otlardan yapılan yemekler günümüzde ot yemekleri olarak adlandırılmaktadır.
Özellikle bu otların zehirli ve zararlı olmayanlarından hem yemekler yapılmakta
hem de her biri birer şifa kaynağı olarak görülerek tedavi amaçlı
tüketilmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada ülkemizin yenilebilir ot zenginliği
göz önünde bulundurularak yenilebilir otların bolca bulunduğu Erzurum’da
yapılan yemekler hakkında bilgi verilmiştir. Sonuç olarak Erzurum’un
yenilebilir otlar açısından zengin bir bölge olduğu ve Erzurum mutfağında
yenilebilir otlarla yapılan birçok yemek olduğu görülmüştür.

Keywords

Yenilebilir Otlar, Erzurum

References

• Abdulrahaman, A. A., Fajemiroye, O. J. ve Oladele, FA. (2006). Ethnobotanical Study of Economic Trees: Uses of Trees as Timbers and Fuel Woods in Ilorin Emirate of Kwara State, Nigeria. Ethnobotanical Leaflets, 10: 113-120.
• Alan, R. ve Padem, H. (1989). Erzurum ve Yöresinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Otlardan, Işgın, Uzun yemlik, Madımak, Tel pancarı ile Ebegümeci Üzerinde Araştırmalar. Gıda. 14/5: 281-287.
• Alpaslan, İ. (2011). Kuzeydoğu Anadolu’da Doğal Bitkilerden Yenilen ve Yemeklerde Kullanılanlar, III. Uluslararası Doğu Anadolu Bölgesi Geleneksel Mutfak Kültürü ve Erzurum Yemekleri Sempozyumu.
• Baysal, A. (2003). Beslenme Kültürümüz. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1230, 3. Baskı.
• Boztoprak, F. Kurnuç, M. ve Çetinkaya, N. (2017). Erzurum Yöresel Yemeklerinin Restoran Tercihine Etkileri ve Tekrar Ziyaret Etme Niyetleri Üzerine Bir Araştırma, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(4), 96-110.
• Bulut, G. (2005). Narman (Erzurum) ve Köylerinde Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkiler, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çakılcıoğlu, U. ve Türkoğlu, I. (2010). An ethnobotanical survey of medicinal plants in Sivrice (Elazığ-Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 132, 165-175.
• Çomaklı, Z. (2011). Erzurum Geleneksel Mutfak Kültürü ve Yemekleri, III. Uluslararası Doğu Anadolu Bölgesi Geleneksel Mutfak Kültürü ve Erzurum Yemekleri Sempozyumu, S.333-343, Erzurum.
• Dogan, Y., Baslar, S., Ay, G. ve Mert, H. H. (2004). The Use of Wild Edible Plants in Western and Central Anatolia (Turkey). Economic Botany, 58(4), 684-690.
• Dogan, Y., Nedelcheva, A., Luczaj, L., Dragulescu, N., Stefkov, G., Maglajlic, A., Ferrier, F., Papp, N., Hajdari, A., Mustafa, B., Dajic- Stevanovic, Z. ve Pieroni. A. (2015). Of the ımportance of a leaf: the ethnobotany of sarma in Turkey and the Balkans. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 11 (2015): 26. PMC. Web. 10 Feb. 2018.
• Doğan Y., Uğulu U. ve Durkan N. (2013). Wild Edible Plants Sold in The Local Markets of Izmir, Turkey. Pak J Bot. 2013; 45: 177-184.
• Doğan, Y. (2016). Wild Edible Plants: From The Past to the Future. Austin Food Sci. 2016; 1(2): 1006.
• Etkin, N. (1994). Eating on The Wild Site. The Pharmacologic, Ecologic and Social Implications of Using Noncultigens. Tucson, AZ: University of Arizona Press.
• Güler, S. (2004). Erzurum Yöresinde Doğal Yayılış Gösteren Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Yayınları, Teknik Bülten Serisi, (5).
• Güvenç, İ. ve Kaya, Y. (1996). Erzurum’da Sebze Olarak Değerlendirilen Yöresel Bazı Bitkiler, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27 (3), 369-374.
• İnaltong, T. (2015). Türkiye'nin otları. http://www.turkishcuisine.org/print.php?id=188&link=http://www.turkishcuisine.org/ingredients-7/ingredients-used-in-turkishcuisine-66/wild-greens-and-herbs-188.html (Erişim Tarihi: 17.01.2018).
• Kallas, J. (1996). Edible Wild Plants From Neighborhood to Wilderness: A Catalyst for Experiential Education. In 1996 Association for Experiential Education 24th Annual International Conference Proceedings, Spokane, WA, September 26-29, 1996 pp. 140-144.
• Knight, J.A. (2000). The Biochemistry of Aging. Adv Clin Chem, 35:1-62.
• Lee, S., Yeo, W., Yun, B. ve Yoo, D. (1999). Isolation and Sequence Analysis of New Peptaibol, Boletusin, from Boletus spp. Journal of Peptide Science, 5 (8): 374-378.
• Mil, B. ve Denk, E. (2015). Erzurum Mutfağı Yöresel Ürünlerin Otel Restoran Menülerinde Kullanım Düzeyi: Palandöken Örneği, International Journal of Social and Economic Sciences, 5(2), 01-07.
• Özçelik, H. (1994). On the Herbal Cheese from East Anatolia (Turkey). Economic Botany, 48 (2), 214-221.
• Polat, R. ve Satıl, F. (2012). An Ethnobotanical Survey of Medicinal Plants in Edremit Gulf (Balıkesir – Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 139, 626-641.
• Serçeoğlu, N. (2014). Yöre Halkının Mutfak Kültürünü Tanıma Durumunun Tespit Edilmesi: Erzurum İli Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(4), 36-46.
• Sofowora, A. (1982). Medicinal Plants and Traditional Medicine in Africa . USA.: Willy and Sons, NY.
• Spina, M., Cuccioloni, M., Sparapani, L., Acciarri, S., Eleuteri, A.M., Fioretti, E. ve Angeletti, M., (2008). Comparative Evaluation of Flavonoid Content in Assessing Quality of Wild and Cultivated Vegetables for Human Consumption. Journal of the Science of Food and Agriculture, 88, 294-304.
• Tunçtürk, Y., Ocak, E. ve Köse, Ş. (2014). Farklı Süt Türlerinden Üretilen Van Otlu Peynirlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri ile Proteoliz Profillerinde Olgunlaşma Sürecinde Meydana Gelen Değişimler. Gıda Dergisi, 39(3): 163-170.
• Varona, V. (2001). Nature’s Cancer-Fighting Foods, The Gale Encyclopedia of Diets - A Guide to Health and Nutrition_Part1 New York: Penguin Putnam Inc.
• Yücel, E., Yücel Şengün, İ. ve Çoban, Z. (2012). The Wild Plants Consumed as a Food in Afyonkarahisar/Turkey and Consumption Forms of These Plants, Biological Diversity and Conservation, 5(2), 95-105.