Hastane Yöneticilerinin Liderlik Özellikleri İle Çalışanların İş Üretkenlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 15 Sayı: 1, 25 - 57, 01.02.2012

Şerife Alev Uysal Belma Keklik Ramazan Erdem , Rukiye Çelik

Öz

Bu çalışmanın amacı, hastane çalışanlarının yöneticilerini otokratik, demokratik, katılımcı, liberal, karizmatik, paternalist, işlemsel ve dönüşümcü liderlik tiplerinden hangileriyle ilişkilendirildiklerine dair algılarını ve iş üretkenlik düzeylerini ve algılanan liderlik tipleriyle iş üretkenliği arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmanın oluşturmaktadır. Araştırmada hastaneler çalışan sayılarına göre tabakalandırılarak örneklem seçimi yapılmış ve 525 kişiye ulaşılmıştır. Hastane çalışanlarının yöneticileriyle ilgili liderlik algılarını ölçmek için literatürde farklı araştırmacılar tarafından kullanılan çeşitli anketlerden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, liberal, otokratik ve karizmatik liderlik tiplerinin iş üretkenliğini azalttığı, babacan ve dönüşümcü liderlik tiplerinin ise iş üretkenliğini artırdığı tespit edilmiştir. Demokratik, katılımcı, işlemsel liderlik ile iş üretkenliği arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkileri bulunmamıştır

Anahtar Kelimeler

Liderlik ve Liderlik Tipleri, Hastane, İş Üretkenliği

Kaynakça

• Akca C. ve Erigüç G. (2006) “Hastane Çalışanlarının Yöneticileri ve Çalışma Arkadaşları İle Yaşadıkları Çatışma Nedenlerine Yönelik Bir Araştırma”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(2): 126-132.
• Alkın C. ve Ünsar S. (2007) “Liderlik Özellikleri Ve Davranışlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3): 75-94.
• Antonakis J. and Avoliob B. (2003) “Context And Leadership: An Examination of the Nine-Factorfull-Leadership Theory Sing The Multifactor Leadership Questionnaire”, The Leadership, 14: 261-295.
• Avcı U. ve Topaloğlu C. (2009) “Hiyerarşik Kademelere Göre Liderlik Davranışlarını Algılama Farklılıkları: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”, KMU İİBF Dergisi, 11(16): 1-20.
• Bakan İ. (2008) “Organizasyon Kültürü ve Liderlik Türlerine İlişkin Algılamalar İle Yöneticilerin Demografik Özellikleri Arasındaki İlişki”, KMU IIBF Dergisi, 10(14): 1-28.
• Bakan İ. ve Büyükbeşe T. (2010) “Liderlik Türleri Ve Güç Kaynaklarına İlişkin Mevcut-Gelecek Durum Karşılaştırması: Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Algılarına Dayalı Bir Alan Araştırması”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(19): 73-84.
• Ballow C. (2009) “Leaders and Systems”, The Governance Institute White Paper, Winter: 1-2.
• Bass B.M., (1999) “Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1): 9-32.
• Brown L., Beckett G., Gooden M. Hawkıns A. (2001) “A Case Study of Democratic Leadership:From Crisis to Leadership Opportunity”, 10 April: 1-10.
• Chen C.C., (2010) “Leadership and Teamwork Paradigms: Two Models For Baseball Coaches”, Society for Personality Research (Inc.) DOI, 38(10): 1367-1376.
• Choi J. (2006) “A Motivational Theory of Charismatic Leadership: Envisioning, Empathy, and Empowerment”, Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(1): 24-44.
• Chu P and C. C Yang, (2009) “A Study of the Relationships Among Paternalistic Leadership, and Working Morale: The Mediating Effect of Subordinate-Supervisor Relationship”, Journal of Human Resource and Adult Learning, 5(2): 1-14.
• Çetin C. (2009) “Liderlik Stilleri, Değişim Yönetimi ve Ekip Çalışması”, İstanbul Ticaret Odası, 55: 1-192.
• Çetin N. (2008) “Kuramsal Liderlik Çözümlemelerinin Işığında, Okul Müdürlüğü ve Eğitilebilir Durumsal Liderlik Özellikleri”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23): 74.
• Dalziel M. (2000) “Leadership For Health. How Can We Ensure That The Values and Principles of Public Health Become Central to Health and Social Policy?”, Journal of Epidemiology and Community Health, 54: 703-704.
• Deniz M. ve Çolak M. (2008) “Organizasyonlarda Çatışmanın Yönetiminde Gücün Kullanımı ve Bir Araştırma", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 78(23): 304-332.
• Dennis P.D. (2008) Transforming: Leadership Focusing On Outcomes of the New Girl Scout Leadership Experience, Girl Scout Research Institute, New York.
• Donuk B. (2009) “Özel ve Kamu Sektöründe Görev Yapan Spor Yöneticilerin İş Tatminlerinin Karşılaştırılması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21: 180-187.
• Erdem R. (2007) “Organizasyon Kültürü Tipleri ile Organizasyonel Bağlılık Arasındaki İlişki: Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde Bir Çalışma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 2(2): 63-79.
• Erençin A. ve Yolcu Y. (2008) “Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Dönüşümü ve Yerinden Yönetimi”, Memleket Siyaset Yönetim, 3(6): 118-136.
• Erkan E. ve Abaan S. (2006) “Devlete ve Özel Sektöre Bağlı Hastanelerde Çalışan Servis Sorumlu Hemşirelerinin İşe ve İnsana Yönelik Liderlik Yönelimlerinin İncelenmesi”, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, (13): 1- 13.
• Ertürk C. (2008) “Yöneticilerin Liderlik Davranışlarının Organizasyonel Başarı Üzerindeki Etkisi”, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 23. Eymen U.E. (2007) SPSS 15.0 Veri Analiz Yöntemleri, http://yunus.hacettepe.edu.tr/tonta/courses/spring2009/bby606/SPSS15.0 ile Veri Analizi.pdf, Erişim 02.01.2012.
• Far J.L., ve Cheng B.S. (2000) “A Cultural Analysis of Paternalistic Leadership in Chinese Organization”, Indigenous Psychological Research in Chinese Societies, 13: 126-180.
• Gastill J. (1994) “A Definition and Illustration of Democratic Leadership”, Human Relations, 47(8): 953-965.
• Gokmen A., (2010) “Yönetici Değişiminin İşletme Performansına Etkisi”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 11-12.
• Gordon S.E. (2009) “What Leaders Do”, A Governance Institute White Paper, Winter: 3-5.
• Greiman B.C. (2009) “Transformational Agricultural Education: A Synthesis Of The Literature”, University of Minnesota Journal of Agricultural Education, 50(4): 50 – 62.
• Gumede C.M. (1991) Leadership As a Variable For Promoting Principals in Kwazulu and the Department of Educatıon and Training, University Of Zululand, January.
• Güner Ş. (2002) “Dönüşümsel Liderliğin Güç Kaynakları ve Silahlı Kuvvetler Organizasyonunun Dönüşümsel Liderliğe Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi”, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş İ., S. Bayraktaroğlu ve S. R. Kutan, (2009) “Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3): 481-497.
• Hall J., Johnson S., Wysocki A. and Kepner K. (2002) "Transformational Leadership: The Transformation of Managers and Associates", Institute of Food and Agricultural Sciences, June: 1-3.
• Hamidifar F., (2009) “A Study of the Relationship between Leadership Styles and Employee Job Satisfaction at Islamic Azad University Branches in Tehran, Iran”, Islamic Azad University Branches, P. 44-59.
• Hartley J., Matın J. and Benington J. (2008) Leadership In Healthcare a Review Of The Literature For Health Care Profossionals, Managers and Researchers, Institute of Governance and Public Management, Warwick Business School.
• Hodgkinson C. (2008) Yönetim Felsefesi, (Çev: İ. Anıl ve B. Doğan), Beta Basım, İstanbul.
• Humphreys H.J. (2001) “Transformational and Transactional Leader Behavior the Relationship with Suport For E-Commerce and Emerging Technology”, Journal of Management Research, 1(3): 151-163.
• İbicioğlu H., Özmen İ., ve Taş S. (2009) “Liderlik Davranışı ve Toplumsal Norm İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler, Fakültesi Dergisi, 14(2): 1-23.
• Jasper M. and Jumaa M.(2005) "Effective Healthcare Leadership", John Wiley & Sons.
• Judge T. A., Woolf E. F., Hurst C. Livingston B. (2008) “Leadership Barling: Organizational Behavior”, Hand Book Page, 5124: 334–352.
• Kalaycı Ş., (Ed.) (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kavuncubaşı Ş. ve Yıldırım S. (2010). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, Siyasal Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kurçer M.A. (2005) “Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri”, Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2(3): 10-15.
• Lazarus A. (2009) “Professional And Career Issues In Administrative Medicine”, Journal of Healthcare Leadership, 1: 1-5.
• Leithwood K., Louis K. S., Anderson S. and Wahlstrom K. (2004) “How Leadership Influences Student Learning”, Learning From Leadership Project, 1-87.
• Lievens F., P Van Geit, and P Coetsier, (1997) “Identification of Transformational Leadership Qualities: An Examination of Potential Biases”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 6(4): 415-430.
• Martin A., (2007) “The Changing Nature of Leadership”, Center For Creative Leadership, North Amerika Europe Asia, 1-23.
• Meydan C.H. ve Polat M.(2010) “Liderin Güç Kaynakları Üzerine Kültürel Bağlamda Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4): 123- 140.
• Molero F., I Cuadrado., M Navas and J. F Morales, (2007) “Relations and Effects of Transformational Leadership: A Comparative Analysis with Traditional Leadership Styles”, The Spanish Journal of Psychology, 10(2): 358-368.
• Murphy L. (2005) “Transformational Leadership: A Cascading Chain Reaction” Journal of Nursing Management, 13: 128-136.
• Paoching C. and Chichun H. (2009) “The Relationship of Paternalistic Leadership and Organizational Citizenship Behavior: The Mediating Effect of Upward Communication”, Journal of Human Resource and Adult Learning, 5(2): 66-73.
• Pellegrini E.K. and Scandura T.A. (2008) “Paternalistic Leadership: A Review and Agenda For Future Research”, Journal of Management, 34(3): 566–593.
• Sarı İ. (2007) “Dönüşümcü Liderlik”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Projesi, Haziran.
• Scott E.S. (2010) “Perspectives On Healthcare Leader And Leadership Development”, Journal of Healthcare Leadership, 2: 83-90.
• Shamir N., House R.J., and Arthur M.B, (1993) “The Motivational Effect of Charismatic Leadership: A Self-Concept Based Theory”, Organization Science, 4: 577-594.
• Slavkin H.C. (2010) “Leadership for Health Care in the 21st Century: A Personal Perspective”, Journal of Healthcare Leadership, 2: 35-41.
• Sünter A.T., Canbaz S., Dabak Ş., Öz H. Pekşen Y. (2006) “Pratisyen Hekimlerde Tükenmişlik, İşe Bağlı Gerginlik ve İş Doyumu Düzeyleri”, Genel Tıp Dergisi, 16(1): 9-14.
• Şahin F. (2011) “Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi”, Ege Akademik Bakış, 11(2): 277-288.
• Tel H., Karada M., Tel H. Aydın Ş. (2003) “Sağlık Çalışanlarının Çalışma Ortamındaki Stres Yaşantıları İle Başetme Durumlarının Belirlenmesi”, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, (2).
• Titrek O. ve Zafer D. (2009) “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kullandıkları Organizasyonel Güç Kaynaklarına İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(60): 657-674.
• Tokmak C., Kaplan Ç. ve Türkmen F. (2011) “İş Koşullarının Sağlık Çalışanlarında Yol Açtığı Stres Üzerine Sivas’ta Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1): 49-68.
• Top M., Tarcan M., Tekingündüz S. ve Yılmaz İ. (2010) “Hastane İnsan Kaynaklarında Dönüşümcü Liderlik, Organizasyonsel Bağlılık, İş Doyumu ve Organizasyonel Güven Araştırması”, II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, 2: 217-223.
• Toprak M.A. (2005) “Çalışanların Bakışı Açısından Verimlilik, Temel Değerler, Başarı Faktörleri: Bir Alan Araştırması”, V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 25-27 Kasım: 379.
• Uno H. and Zakaiasen K. (2010) “Public Health Leadership Education In North America”, Journal of Healthcare Leadership, 2: 11-15.
• Ural A. ve Kılıç İ. (2005) Bilimsel Araştırma Süreci ve SPPS İle Veri Analizi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Van De Vliert E., (2006) “Autocratıc Leadership Around The Globe Do Climate and Wealth Drive Leadership Culture?”, Journal of Cross- Cultural Psychology, 37(1): 42-59.
• Van Vugt M., Jepson S. F., Hart C. M. ve De Cremer D. (2004) "Autocratic Leadership In Social Dilemmas: A Threat to Group Stability", Journal of Experimental Social Psychology Elsevier Science (USA), 4(1): 140-143.
• Varstvoslovje D.D. (2011) “Transformational Leadership Styles in Slovenian Police” Journal of Criminal Justice and Security, 13(2): 188- 207.
• Wosoogh H. (2009) “Hospital Culture and System Performance”, The Governance Institute White Paper, Winter: 19-21.
• Yavuz E. (2009) “İş Görenlerin Dönüşümcü Liderlik ve Organizasyonsel Bağlılık İle İlgili Tutumlarına Yönelik Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(2): 51-69.
• Yeşilyurt C. (2009) “Türkiye'deki İktisat Bölümlerinin Göreceli Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Ölçülmesi: KPSS 2007 Verilerine Dayalı Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4): 135-147. 71. Yıldırım C. (2006) Okul Müdürlerinin Liderlik Sitillerinin Organizasyonsel Sağlık Üzerine Etkisi: Ankara İli Örneği, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz A. ve Ceylan Ç. B. (2011) “İlköğretim Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranış Düzeyleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu İlişkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetim, 17(2): 277-394.
• Zagoršek H., Dimovski V. and Škerlavaj M. (2009) “Transactional and Transformational Leadership Impacts On Organizational Learning”, JEEMS, 2: 144-165.