TÜRKİYE‘DE KADINLARIN İSTİHDAM EDİLMELERİNİ ZORLAŞTIRAN FAKTÖRLER

Yıl 2020, , 180 - 204, 31.08.2020

Seval Öztürk , Muhammed Karataş

https://doi.org/10.31199/hakisderg.747129

Cited By: 2

Öz

Türkiye’de kadınların istihdam oranları erkeklere oranla düşüktür. Kadınların işgücüne katılımının düşük olmasının nedenleri geleneksel önyargılar, kadının evdeki sorumlulukları ile iş yaşantısını aynı anda idare edememesi, eğitimde fırsat eşitliğinin olmaması, göç etkisi, ücret düşüklüğü, doğurganlık, çocuk sayısının fazla olması olarak sıralanabilir. Kadınların evdeki sorumluluklarının hayatının vazgeçilmez bir parçası olması, iş yaşantılarına bu sorumlulukların yansımasına yol açmaktadır. Kadınların birincil görevinin ev sorumlulukları olduğu, bu sorumlulukların ağırlığı ve yoğunluğunun işyerine yansıyacağı düşüncesi toplumumuzda yaygındır. Bu sorumlulukların kadın çalışmasında verimliliğin düşük olmasına neden olacağı önyargısı işverenlerin kadın çalışanları ikincil olarak istihdam etmelerine neden olmaktadır. Toplumumuzda geleneksel ailelerde eğitim alarak meslek edinmenin, gelir getirici işte çalışmanın erkeklere daha uygun olduğu düşünülmektedir. Kadınlara yakıştırılan roller ise bakım, temizlik, yemek gibi ev yaşantısına dair işlerin sürekliliğini sağlamaya yönelik işlerdir. Kadınların şefkatli olmaları, temizliğe yatkın olmaları; belli bir öğrenim seviyesine ulaşmış ise hemşire, öğretmen vb.; eğer öğrenim seviyeleri düşükse temizlik görevlisi, tarım işçisi, paketleme işçisi, terzi, çocuk bakımı vb. mesleklere yatkın ve uygun olduğu düşüncesi hakimdir. Toplumumuzdaki meslek yakıştırmaları çalışma yaşamını şekillendirmekte, mesleklerin cinsiyete göre sınıflandırılmasında rol oynamaktadır. Bu sınırlandırma kadınların çalışma yaşamına girememesine de neden olabilmektedir. Mesleklerin işin niteliğine göre ya da toplumsal cinsiyet algısı sonucu cinsiyete göre sınıflandırılmış olduğu, kadınların eğitim olanaklarına tam ulaşamadıkları için işyerlerinde karar verici, yönetici konumunda çalışamadıkları ve yine kadınları etkileyen kararların erkekler tarafından verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada TÜİK işgücü istatistiklerinden faydalanılarak cinsiyet – eğitim – meslek ilişkisi, kadınların istihdama katılamama nedenleri ve istihdamda yaşadıkları sorunlar incelenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kadın İstihdamı, Cinsiyet Ayrımcılığı, Yöneticilerin Kadın Çalışanlara Yönelik Algısı

FACTORS THAT MAKE IT DIFFICULT FOR WOMEN TO BE EMPLOYED IN TURKEY

Öz

The employment rate for women is lower than the employment rate of men in Turkey. The main reasons for low female labor force participation are traditional prejudices, women's inability to balance their work and family roles, lack of equality of educational opportunity, effects of migration, low wage, fertility and high number of children and so on. The fact that the responsibilities of women at home are an indispensable part of life which leads to the reflections of these responsibilities on business life. And this leads employers to be prejudiced about the idea that women will have low productivity. It is common in our society that the primary duty of women is home responsibilities and the weight and intensity of those responsibilities would be reflected in the workplace. The prejudice that such responsibilities would decrease the productivity in their jobs leads employers to make women as secondary choice when they hire. In our society, it is thought that it is more suitable for men to get a job by working in traditional families and to work in income generating jobs. The roles that are suitable for women are the works aimed at ensuring the continuity of the works related to home life such as maintenance, cleaning and cooking. Women being compassionate, prone to nurses, teachers, and so on, if they have reached a certain level of education. If their education level is low, they are hired as cleaning staff, agricultural worker, packaging worker, tailor, child care, and so on. Job associations in our society shape the working life and play a role in the classification of occupations by gender. This limitation may also cause women not to enter working life. In this study, the gender - education - occupation relationship, the reasons of women's inability to participate in employment, and the problems they experience in employment have been examined using the TurkStat labor force statistics.

Anahtar Kelimeler

Women’s Employment, Classification of Occupations by Gender, Perceptions of Managers Towards Female Employees

Kaynakça

• Akdemir, B. ve Duman Çalış, M. (2017). Kadın çalışanların performansında cam tavan sendromu engeli!. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(15), 517-526.
• Ansal, H. (1996). Yeni teknolojiler ve kadın istihdamı. Women’s Studies Reviev, 4, 55-72.
• Baypınar, B. (2003). İşyerinde cinsel taciz. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(2), 137-144.
• Berktay, F. (2012). Tek tanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Berktay, F. (2015). Tarihin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Blackstone, A. M. (2003). Gender roles and society. The Universty of Maine DigitalCommons@UMaine, Sociology School Faculty Scholarship, 8: 335-338. Santa Barbara.
• Bombuwela P. M. ve De Alwis A. C. (2013). Effects of glass ceiling on women career development in private sector organizations – case of Sri Lanka”. Journal of Competitiveness, 5(2), 3-19.
• Demir, H. ve Kartal, N. (2018). Sağlık çalışanlarının cam tavan algısı. Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Genel Tıp Dergisi 2(28), 48-56.
• Demiryontan Tura, N. ve Savran Acar, G. (2016). Kadının görünmeyen emeği. İstanbul:Yordam Kitap.
• Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 1/2 (20),16-27.
• Einarsen, S. (2000). Harassment and bullying at work: A review of the scandinavian approach. Aggression and Violent Behavior, 4(5),379-401.
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi, (1976), http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin134.pdf (erişim tarihi: 09.07.2019).
• Erkek, S. ve Karagöz. H. (2009). Kadının iş hayatındaki yeri ve karşılaştığı sorunlar. Konya: Konya Ticaret Odası Etüd – Araştırma Servisi.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin tarihi. (Çev. H. Uğur Tanrıöver). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• ILO (Uluslar Arası Çalışma Örgütü ), 100 No’lu Eşit Ücret Sözleşmesi. https://www.ilo.org/ankara/conventions- ratified-by-turkey/WCMS_377269/lang--tr/index.htm (erişim tarihi: 14.04.2019).
• ILO (Uluslar Arası Çalışma Örgütü ), 111 No’lu Ayrımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi.
• ILO (Uluslar Arası Çalışma Örgütü ), Eşitlik ve Ayrımcılık. https://www.ilo.org/ankara/areas-of- work/equality-discrimination/lang--tr/index.htm ( erişim tarihi: 14.04.2019).
• ILO, (2018). World Employment Social Outlook; Trends For Women
• ILO, (2019). World Employment Social Outlook; Trends 2018
• ILO, (2019). World Employment Social Outlook; Trends 2019
• Kadının Güçlenmesi ve Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018 – 2023, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/RySPo+KADININ_GUCLENMESI_STRATEJI_BELGESI_VE_EYLE M_PLANI_2018-2023_.pdf ( erişim tarihi: 14.04.2019).
• Kamuda çalışan kadın sayısı yüzde 37. (2016). Ekonomi Dünya. 22.04.2019 tarihinde https://www.ekonomidunya.com/kamuda-calisan-kadin-sayisi-yuzde-37/5536/ adresinden erişilmiştir.
• Kasa, H. ve Alptekin, V. (2015). Türkiye’de kadın işgücünün büyümeye etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(18), 1-24.
• Kayadibi, F. (2001). Atatürk’ün eğitim hedeflerinin neresindeyiz?” Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 17 (51), 561-583.
• Kocacık, F. Ve Gökkaya V. B. (2005). Türkiye’de çalışan kadınlar ve sorunları. C.Ü İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1), 195-219.
• Korkmaz, A. ve Korkut, G. (2012). Türkiye’de kadın işgücüne katılımın belirleyicileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 17 (2), 41–65.
• Kuzgun,Y. ve Sevim A, S. (2004). Kadınların çalışmasına karşı tutum ve dini yönelim arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 14–27.
• Mill, J.S. (2016). Kadınların köleleştirilmesi. (Çev. A. Özcan). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Mill, J.S. (2016). Kadınların özgürleşmesi. (Çev. D. B. Aksel). İstanbul: Pinhan.
• Oğuz C. ve Kan A.(2001). Konya ili Seydişehir ilçesi Yaylacık köyünde bahçe tarımında kadınların rolü ve etkinliğinin ölçülmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Araştırması.
• Önder, N. (2013). Türkiye’de kadın işgücünün görünümü. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 35-61.
• Özsoy, E. (2003). Kalkınma - yoksulluk ikilemi ve Türkiye. İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 5(1), 09.07.2019 tarihinde https://www.isguc.org/?p=article&id=44&cilt=5&sayi=1&yil=2003 adresinden erişilmiştir.
• Öztürk, S. (2019). Kadınların istihdam edilmelerinde karşılaştığı sorunlar – Antalya örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Antalya.
• Platon Devlet. (Çev. Sentez Grafik Servisi ), İstanbul: Sentez Yayınları.
• Policy Department For Citizens’ Rights And Constitutional Affairs, (2017). Young Women’s Unemployment in EU; Briefing 2017
• Sautet, M. (1998). Kadınların özgürleşmesi üzerine. (Çev. S.Serdaroğlu). İstanbul: Telos Yayıncılık.
• Sever, H. (2016). The comparison of glass ceiling perception of employees working in public and private enterprises. American Journal of Industrial and Business Management, 6,577-588.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2014 – 2018). Onuncu kalkınma planı. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf 14.04.2019
• Tekgıda-İş Sendikası (t.y). Anasayfa. 22.04.2019 tarihinde http://www.tekgida.org.tr/Dosya/BilgiDosyalari/Tekg%C4%B1da_i%C5%9FKadinRaporu.pSd. Serbestlik Derecesi adresinden erişilmiştir.
• Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2018- 2013, T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü, Eylül 2018, Ankara
• TUİK, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr adresinde oluşturulan raporlar kullanılmıştır
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (1958). 111 No’lu Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi. 14.04.2019 tarihinde https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377273/lang--tr/index.htm adresinden erişilmiştir.
• UNICEF (Birleşmiş Milletler Çocuklara Acil Yardım Fonu ) https://www.unicef.org/turkey/pr/_ge6.html , ( erişim tarihi: 27.03.2019).
• Wirth, L. (2001). Breaking through the glass ceiling - women in management. İLO – Geneva
• Yılmaz M. ve Zoğal Y. (18-20 Ağustos 2015). Kadının işgücüne katılımının tarihsel gelişimi ve kadın istihdamını etkileyen faktörler: Türkiye ve Avrupa Örneği. EconWorld2015@Torino, Italy.