İktisat Teorisinde Emeğin Öyküsü: Değerin Kaynağı Olan Emekten Marjinal Faydanın Türevi Olan Emeğe Yolculuk

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 127 - 150, 01.01.2012

Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu

Öz

What determines value in economic theory was questioned by Adam Smith, David Ricardo, Jean-Baptiste Say, William Nassau Senior, William Stanley Jevons and Carl Menger. The view of Adam Smith who proposed that value was created solely by labor in the primitive societies without private property and capital accumulation was extended by David Ricardo and Karl Marx and they developed so called labor theory of value suggesting that labor was always the unique factor that creates value. Since the labor theory of value had challanged the profit theory of capitalism, some classical economists such as Jean-Baptiste Say and William Nassau Senior had tried to soften the labor theory of value, finally the pioneers of the Mariginalist Revolution, namely William Stanley Jevons and Carl Menger replaced the labor theory of value with the theory of mariginal utility. Labor that was the principal value-creating-factor in the labor theory of value was transformed into a secondary/derivative factor of production that was positioned with respect to consumer preferences. Whether labor is unique factor of production in value creating process or it is one and most important value-creating factor of production or it is a secondary/derivative factor of production in the so called process in globalizing world economy has been under question and debate over the role of labor in the value-creating process does not come to an end.

Anahtar Kelimeler

Value, Labor, Utility, Labor Theory of Value, Theory of Mariginal Utility

İktisat Teorisinde Emeğin Öyküsü: Değerin Kaynağı Olan Emekten Marjinal Faydanın Türevi Olan Emeğe Yolculuk

Öz

İktisat teorisinde değeri belirleyen faktörün ne olduğu Adam Smith, David Ricardo, Jean- Baptiste Say, William Nassau Senior, William Stanley Jevons ve Carl Menger tarafından sorgulanmıştır. Özel mülkiyetin ve sermaye birikiminin bulunmadığı ilkel toplumlarda değerin tamamen emek tarafından yaratıldığı fikrini ortaya atan Adam Smith'in görüşü, David Ricardo ve Karl Marx tarafından genişletilerek tüm zamanlarda değeri yaratan tek faktörün emek olduğu ilkesine dönüştürülmüş ve emek-değer teorisi adını almıştır. Emek-değer teorisi, öz itibariyle sermayeye dayalı olan kapitalizmin kar teorisine meydan okuduğu için, Jean-Babptiste Say ve William Nassau Senior tarafından yumuşatılmaya çalışılmış, Marjinalist Devrimin öncülerinden William Stanley Jevons ve Carl Menger tarafından yıkılarak yerine marjinal fayda teorisi konmuştur. Emek-değer teorisinde değerin asli kaynağı olan emek, marjinal fayda teorisinde tüketici tercihlerine göre şekillenen türev bir üretim faktörü haline dönüşmüştür. Emeğin değer yaratan tek üretim faktörü mü, değeri yaratan üretim faktörlerinden biri ve en önemlisi mi yoksa değer yaratımında ikincil bir üretim faktörü mü olduğu küreselleşen dünya ekonomisinin en önemli tartışma konularından birisidir ve tartışma henüz sonuçlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Değer, Emek, Fayda, Emek-Değer Teorisi, Marjinal Fayda Teorisi

Kaynakça

• BARBER, W. J., İktisadi Düşünce Tarihi, Metropol Yayınları, İstanbul, 2007.
• BLAUG, M., İktisatta Yöntem veya İktisatçılar Nasıl Açıklıyor?, Eflatun Yayınevi, İstanbul, 1997.
• BOCUTOĞLU, E., “Krizin Makro İktisadından Makro İktisadın Krizine: Eleştirel Bir Değerlendir-me”, Uluslararası Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Yalova, 2009.
• BOCUTOĞLU, E., İktisadi Düşünceler Tarihi, Murathan Yayınevi, Trabzon, 2012.
• BOCUTOĞLU, E., Karşılaştırmalı Makro İktisat, 5. Baskı, Murathan Yayınevi, Trabzon,2012.
• BUCHHOLZ, G. T., Ölü İktisatçılardan Yeni Fikirler, Modern Ekonomik Düşünceye Giriş, Adres Yayınları, Ankara, 2005.
• EKELUND, R. B., Hebert, R. F., A History of Economic Theory and Method, McGraw-Hill Book Company, New York, 1975.
• EREN, E., İktisatta Yöntem, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa, 1994.
• HUNT, E. K., İktisadi Düşünce Tarihi, Dost Kitabevi, Ankara, 2002.
• İNSEL, A., İktisat İdeolojisinin Eleştirisi, Birikim Yayınları, İstanbul, 2000.
• KAZGAN, G., İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1997.
• OSER, J., Brue, S. L., The Evolution of Economic Thought, Harcourt Brace Jova- novich Publishers, Flordia, 1988.
• SAVAŞ, V. F., İktisatın Tarihi, Siyasal Yayınevi, Ankara, 2007.
• SAMUELSON, P. A., Foundations of Economic Analysis, Harvard University Press, New York, 1965.
• SCHUMPETER, J. A., History of Economic Analysis, George Allen-Unwin Ltd.,London, 1972.
• SKOUSEN, M., Modern İktisadın İnşası, Büyük Düşünürlerin Hayatları ve Fi- kirleri, Liberte Yayınları, Ankara, 2003.