EVALUATION OF THE INTERIOR AUTHENCITY OF TRADITIONAL KEMALİYE HOUSES WITH ANALYTICAL HIYERARCHY PROCESS

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 169 - 190, 27.12.2024

Serdar Keskin , Kemal Yıldırım

Öz

In this study, the interior originality of traditional houses located in Kemaliye district of Erzincan province was investigated. Accordingly, 20 registered traditional houses located on the main line of Kemaliye district and on the route frequently visited by visitors were included in the scope of the research. For the field study, photographs were taken of each house, and a building catalogue was created that included the building description and survey drawings. The interior originality of these houses was evaluated by 10 experts who have done scientific studies and thesis consultancy in the fields of Kemaliye houses, traditional Turkish houses and originality in architecture. The Analytical Hierarchy Process (AHP) evaluation form used in the study was applied to academic staff working in the architecture, architectural restoration, cultural heritage protection and repair departments of universities, architects who have done restoration work, employees of the Erzurum Cultural Heritage Protection Regional Directorate, and local masters who have done restoration work in the region. The data obtained were tested with the fuzzy logic analysis method and the authenticity values of the houses were converted into numerical data. With this method, instead of the opinions of a single person, different opinions were integrated and analysed. As a result of the findings obtained, it was aimed to protect the authenticity of the traditional houses in the Kemaliye region, which is included in the temporary heritage list by UNESCO, to determine the appropriate intervention methods, and important results were reached that will help the process of transferring these houses, which are cultural heritage, to future generations.

Anahtar Kelimeler

Traditional Kemaliye houses, architectural conservation, architectural uniqueness, AHP.

GELENEKSEL KEMALİYE EVLERİNİN ANALİTİK HİYERARŞİ PROJESİ İLE İÇ MEKÂN ÖZGÜNLÜĞÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Bu çalışmada, Erzincan iline bağlı Kemaliye ilçesinde yer alan geleneksel konutların iç mekân özgünlüğü araştırılmıştır. Buna göre, Kemaliye ilçesinin ana hattı üzerinde bulunan ve ziyaretçilerin sıklıkla ziyaret ettiği güzergâhta yer alan 20 adet tescilli geleneksel konut araştırma kapsamına alınmıştır. Alan çalışması için her bir konutun fotoğrafları çekilmiş, künyesi ve rölöve çizimlerinin yer aldığı yapı kataloğu oluşturulmuştur. Bu konutların iç mekan özgünlükleri; Kemaliye evleri, geleneksel Türk evi ve mimaride özgünlük alanlarında bilimsel çalışmalar ve tez danışmanlığı yapmış olan 10 uzman tarafından değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) değerlendirme formu; üniversitelerin mimarlık, mimari restorasyon, kültür varlıklarını koruma ve onarım bölümlerinde görev alan öğretim elemanlarına, restorasyon çalışmaları yapmış mimarlara, Erzurum kültür varlıklarını koruma bölge müdürlüğü çalışanlarına, bölgede restorasyon çalışması yapmış yerel ustalara uygulanmıştır. Ele edilen veriler, bulanık mantık analiz yöntemiyle test edilerek evlerin özgünlük değerleri sayısal veriye dönüştürülmüştür. Kullanılan bu yöntem ile tek bir kişinin görüşleri yerine, farklı görüşler bütünleşerek analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde UNESCO tarafından geçici miras listesine alınan Kemaliye bölgesinde yer alan geleneksel konutların özgünlüklerinin korunması, uygun müdahale yöntemlerinin belirlenmesi amaçlanarak, kültürel miras niteliği taşıyan bu konutların gelecek kuşaklara aktarılması sürecine yardımcı olacak önemli sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Kemaliye evleri, mimari koruma, mimaride özgünlük, AHP.

Kaynakça

• Ahunbay, Zeynep (2014). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yapı Yayın.
• Alper, Berrin (1990). Kemaliye (Eğin) Yerleşme Dokusu ve Evleri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Arı Akman, Nazmiye Gizem (2024). Yeniden İşlevlendirme Uygulamalarında Özgünlük Kayıplarının Araştırılması: Geleneksel Alanya Konutları Örneği. Doktora Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Atlaş, İsmail (Temmuz 1999). “Bulanık Mantık: Bulanıklılık Kavramı”, Enerji, Elektrik, Elektromekanik-3e Dergisi, S. 62, s. 80-85, (http://www.ihaltas.com/downloads/publications/3e_99_07_BM_01.pdf [Erişim tarihi: 10.07.2024]).
• Çahantimur, Ispalar Arzu (1997). Kültür ve Mekân Etkileşimi Kapsamında Konut ve Yakın Çevresi İlişkilerine Diyalektik Bir Yaklaşı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Duygun, Elifcan (2023). Kamu Yapılarında Biçimin Yeniden Üretimi ve Özgünlük Sorunsalı: Hükümet Konakları. Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ertuğrul, İrfan (1996). Bulanık Mantık ve Bir Üretim Planlamasında Uygulama Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gür, Zülal (2023). Geleneksel Türk Evi Mekân Kurgusunun İslami İçerik Özünde 20. yy. Mimarlığında İncelenmesi. Yüksek Lisans tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Işıklı, Şevki (Ocak. 2010). “Lotfi A. Zadeh’nin Hayat Hikâyesi ve Bulanık Paradigmanın Üç Temel Unsuru”. Kutadgubilig: Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, S.17, s. 89-101. (https://www.acarindex.com/pdfs/729006 [Erişim Tarihi: 07.10.2024]).
• Keskenler, Mustafa; Furkan, Keskenler; Eyüp, Fahri (Haziran 2017). “Bulanık Mantığın Tarihi Gelişimi”, Takvim-i Vekayi Dergisi, C. 5, s. 1-10, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/393211 [Erişim Tarihi: 10.07.2024]). Keskin, Serdar (2016). Geleneksel Kemaliye Evlerinin Ahşap Kapı ve Pencerelerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Küçükerman, Önder; Güner, Şemsi (1995). Anadolu Mirasında Türk Evleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı.
• Şahin, Halise (2024). Filibe Geleneksel Evlerinin Türk Evi Mekân Kurgusundaki Yeri. Doktora Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Şahin, Murat (2021). Sivil Mimari Örneklerinin Özgünlüğünün Değerlendirilmesi İçin Yöntem Araştırması: Malatya Örneği. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Timor, Mehpare (2011). Analitik hiyerarşi prosesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Turgut, Hülya (1990). Kültür-Davranış-Mekân Etkileşiminin Saptanmasında Kullanılabilecek Bir Yöntem. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Vural, Kerem (2010). Anadoluda Ev Kültürünün Gelişimi ve Geleneksel Türk Evine Örnek Kemaliye (Eğin) Evleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinnan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü.
• Yapan, Melike; Büyükmıhcı, Gonca (Eylül 2023). “Geleneksel Kemaliye (Eğin) Evlerinin Plan Tipolojisi Üzerine Bir İnceleme”, IJHE, C. 9, s. 244-248, (https://dergipark.org.tr/en/pub/ijhe/issue/77118/1278134 [Erişim Tarihi: 29.10.2024]).