Ergenlerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Anlayışı ile Zorba Davranışları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 59 - 65, 16.09.2021

Abdullah Tardu , Arzu Akcan

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı ergenlerin toplumsal cinsiyet eşitliği anlayışı ile zorba davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı-ilişki arayıcı tipte olan bu çalışmanın örneklemini Türkiye’de bir ilçedeki tüm liselerde 9.,10. ve 11.sınıfta okuyan 805 ergen oluşturmuştur. Veriler Kişisel Bilgi Formu", “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ölçeği” (erkeği üstün gören anlayış ve kadını erkeğe bağımlı kılan anlayış olmak üzere iki alt boyut) ve "Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu" (Kurban ve zorba olmak üzere iki ölçek) ile 2018-2019 Eğitim Öğretim yılında toplanmıştır. Verilerin karşılaştırılmasında t testi, Mann-Whitney U Testi ve spearman korelasyon testi kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan ergenlerin yaş ortalaması 16.39±1.09; %50.3’ü kızdır. Her iki ölçekte de erkekler kızlardan daha yüksek puan ortalamasına sahiptir (p<0.01). Yapılan korelasyon sonucunda erkeği üstün gören anlayış ile kurban ve zorba arasında düşük düzeyde pozitif yönlü ilişki bulunmuştur. Böylece erkeği üstün gören anlayış puanı arttıkça ergenlerin zorba ve kurban olma puanının da arttığı belirlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: Ergenlerde zorba davranışları önlemek için toplumsal cinsiyet eşitliği anlayışını geliştirmeye yönelik programlar geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Toplumsal Cinsiyet, Zorba, Kurban

Destekleyen Kurum

Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

TYL-2018-4227

Teşekkür

Bu çalışmanın yürütülmesini sağlayan ergenlere, ailelerine ve okul çalışanlarına katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'ne çalışmayı destekledikleri için teşekkür ederiz. Raporlama sürecinde elim bir kaza sonucu hayatını kaybeden ve bu çalışmanın planlama ve veri toplama aşamalarına katkıda bulunan Abdullah Tardu'yu minnetle anıyoruz.

Determining the Relationship between Adolescents' Gender Equality Perception and Bullying Behaviors

Öz

Aim: The purpose of this study is to determine the relationship between the gender equality perception of adolescents and their bullying behaviors.
Methods: The sample of this study is descriptive-relationship seeking type is 805 adolescents who are at 9th, 10th and 11th grade in all high schools in a district in Turkey . The data were collected by "Personal Information Form", "Gender Equality Scale" (two sub-dimensions) and "Peer Bullying Scale Adolescent Form" (two scales, victim and bully) in the academic year of 2018-2019. They were used t test, Mann-Whitney U test and Spearman correlation test to compare the data.
Results: The mean age of the adolescents participating in the study was 16.39±1.09; 50.3% of them were girls. The boys have higher mean scores than the girls in both scales (p<0.01). As a result of the correlation, a low level positive relationship was found between the perception of men as superior and the victim and the bully. Thus, it was determined that as the perception score for men increases, the bully and victim scores of adolescents increase (p<0.05).
Conclusion: The programs can be developed to improve the perception of gender equality in order to prevent bullying behaviors in adolescents.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, Gender, Bully, Victim

Proje Numarası

TYL-2018-4227

Kaynakça

• Acar Erdol, T., Gözütok, F. D. (2017). Needs assessment for gender equality curriculum among high school students: an example of an anatolian high school. Education and Science, 42(190), 39-65. doi: 10.15390/EB.2017.6429.
• Aslan, A., Önay Doğan, B. (2017). Çevrimiçi şiddet: Bir siber zorbalık alanı olarak “Potinss” örneği. Marmara İletişim Dergisi, 27, 95-119. doi: 10.17829/midr.20172729524.
• Ayas, T., Piskin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568. Erişim adresi: http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1602/1438
• Ayas, T., Pişkin, M. (2015). Akran zorbalığı belirleme ölçeği ergen formu. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 316-24. Erişim adresi: https://www.akademikbakis.org/file/50.pdf
• Baş, D. (2020). Trakya Üniversitesinin merkez ilçede eğitim gören öğrencilerinin şiddet eğilimleri ve toplumsal cinsiyete ilişkin tutumları. (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Edirne.
• Baştürk Akca, E., Sayımer, İ. (2017). Siber zorbalık kavramı, türleri ve ilişkili olduğu faktörler: mevcut araştırmalar üzerinden bir değerlendirme. Online Academic Journal of Information Technology Special Issue, 8(30). doi: 10.5824/1309‐1581.2017.5.001.x
• Cangöz, İ. (2013). İletişim fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet farkındalığı ve cinsiyetçi şiddetle ilgili görüşleri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 19, 41-64. Erişim adresi: http://iletisimdergisi.gsu.edu.tr/tr/pub/issue/7379/96600
• Demirkan, U. Z. (2009). Toplumsal cinsiyet bağlamında gençlerin şiddet davranışları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Muğla.
• Dökmen, Z. Y. (2012). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gözütok, F. D., Toraman, Ç., Acar Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeğinin (TCEÖ) geliştirilmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1036-1048. Erişim adresi: http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/2443
• IBM SPSS Corp., Version 23.0. Armonk, NY: USA
• Karakuş, E., Mutlu, M., Diker Coşkun, Y. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından öğretim programlarının incelenmesi. Istanbul University Journal of Women’s Studies, 7, 31-54. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iukad/issue/39940/474136
• Kul Uçtu, A., Karahan, N. (2016). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of the Human and Social Sciences Researches, 5(8), 2882-2905.
• Manandhar, M., Hawkes, S., Buse, K., Nosratid, E., Magar, V. (2018). Gender, health and the 2030 agenda for sustainable development. Bull World Health Organ, 96, 644–53. doi: 10.2471/BLT.18.211607
• Nair, G. (2015). Gençlik şiddetinin toplumsal nedenleri (Sivas merkez ilçe örneği). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı, Sivas.
• Odabaşı Koç, Ö. (2017). Lise sosyoloji ders kitaplarında toplumsal cinsiyet eşitliği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı, Kayseri.
• Özaydınlık, K. (2014). Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye’de kadın ve eğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33, 93-112. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198262
• Pérez-Marco, A., Soares, P., Davó-Blanes, M.C., Vives-Cases, C. (2020). Identifying types of dating violence and protective factors among adolescents in Spain: A qualitative analysis of Lights4Violence materials. Int. J. Environ. Res. Public Health, 17, 2443. doi:10.3390/ijerph17072443.
• Rosen, N. L., Nofziger, S. (2019). Boys, bullying, and gender roles: how hegemonic masculinity shapes bullying behavior. Gender Issues, 36, 295-318. doi:10.1007/s12147-018-9226-0.
• Saed Ali, T., Karmaliani, R., Mcfarlane, J., Khuwaja, H. M. A., Somani, Y., Chirwaf, E. D., Jewkes, R. (2017). Attitude towards gender roles and violence against women and girls (VAWG): baseline findings from an RCT of 1752 youths in Pakistan. Global Health Action, 10(1). doi: 10.1080/16549716.2017.1342454
• Şat, F. (2019). Ergenlerin toplumsal cinsiyet rol ihlallerine yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Genel Psikoloji Bilim Dalı, Bolu.
• Taşdemir Afşar, S. (2015). Türkiye’de şiddetin “kadın yüzü”. Sosyoloji Konferansları, 52(2), 715-53. doi: 10.18368/IU/sk.04297.
• Vives-Cases, C., Davo-Blanes, M. C., Ferrer-Cascales, R., Sanz-Barbero, B., Albaladejo-Blázquez, N., Sánchez-SanSegundo, M., et al. (2019). Lights4Violence: A quasi-experimental educational intervention in six European countries to promote positive relationships among adolescents. BMC Public Health, 19, 389. doi: 10.1186/s12889-019-6726-0.
• World Health Organization. INSPIRE Seven Strategies for Ending Violence Against, (2016). Erişim tarihi: 08 Eylül 2020, https://www.who.int/publications-detail-redirect/inspire-seven-strategies-for-ending-violence-against-children
• World Health Organization. Youth Violence, (2020a). Erişim adresi: 08 Eylül 2020, https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/youth-violence
• World Health Organization. Youth Violence, (2020b). Erişim tarihi: 08 Eylül 2020, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/violence-against-children
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.