BİLİMSEL YAYINLARDA YAZARLIK HAKKI: ETİK İLKELER VE UYGULAMA SORUNLARI

Year 2024, , 71 - 85, 31.12.2024

Hasan Seçen

https://doi.org/10.51973/head.1589092

Abstract

Bilimsel makalelerde yazarlık, yapılan çalışmaya önemli katkılar yapan bir araştırmacı için büyük bir onurdur. Ancak, bir makale yazarlığı sadece bilimsel katkıyı temsil etmekle kalmayıp, aynı zamanda akademik dürüstlüğün ve şeffaflığın bir göstergesi olarak da değerlendirilir. Bu bağlamda, haksız yazarlık, akademik dünyada güvenilirlik ve sorumluluk sorunlarını beraberinde getirmekte, akademide haksız rekabet ortamı oluşturmakta ve gerçek katkıda bulunanların haklarını ihlal ederek onurlarını da incitmek-tedir. Akademik kariyer yükseltmeleri için gönderilen dosya incelemeleri sırasında etik kurullara sevk edilen konular arasında yazarlık hakkına yönelik itirazlar önemli bir yer tutmaktadır. Katkı sağlamayan kişilerin çalışmalarda yazar olarak gösterilmesi, akademik etik ihlaller arasında önemli bir konu olduğundan, bu tür başvuruların etik kurullar tarafından özenle incelenmesi gerekmektedir. Bunun tersine durumlar da sıkça yaşanmaktadır. Araştırma sürecine protokolsüz olarak katkıda bulunan bazı araştırmacılar, makaleye yazar olarak eklendiklerinde bazen üçüncü kişiler tarafından haksız yazarlıkla suçlanabilmektedirler. Bu gibi durumlarda, çalışmaya somut katkı veren bireylerin yazarlık hakkı tartışmaya açılmakta ve uzun inceleme süreçlerine maruz kalabilmektedirler. Bu gibi durumlarda yazarlık haklarının doğru şekilde değerlendirilebilmesi için etik kurallar çerçevesinde adil bir sürecin izlenmesi de büyük önem taşımaktadır. Bilimsel yazarlıkta etik açıdan kuşku oluşturan yazarlık durumları, kasıt ya da ihmalden dolayı olabildiği gibi bazı durumlarda, araştırma süreçlerinin karmaşıklığından da kaynaklanabilmektedir. Projelerin büyük çoğunluğunun disiplinler arası olması, araştırma ekiplerinin büyüklüğü ve disiplinler arası sınırların belirsizliği, bazen yazarlık hakkını belirlemeyi zorlaştırabilmektedir. Ayrıca, araştırmanın dinamik yapısı, beklenmedik yeni yönlere kayması ve dilimlenmiş makalelerden kaçınma çabası, bazen yapılacak yayında yazar sayısını artırabilmektedir. Bu süreçlerde araştırmanın dinamik yapısından kaynaklanan protokolsüz iş birlikleri, yazarlık hakkı konusunda bilinç eksikliği ve disiplinler arası farklı uygulamalar da yine yazarlık hakkı üzerinde etik sorunlara veya etik ihlal algısına yol açabilmektedir. Bu makalede, bilimsel makalelerde yazarlık hakkının gerçek katkılar ve etik bağlamda nasıl ele alınması gerektiği tartışılmaktadır. Çalışmada yazarlık kriterleri yanında, onursal/armağan/misafir yazarlık gibi etik dışı yazarlık uygulamalarının sakıncalarına vurgu yapılmakta ve akademik çalışmaların şeffaf bir şekilde değerlendirilmesi için etik kurallar çerçevesinde, yazarlık hakkının adil bir şekilde nasıl uygulanabileceği hususu ele alınmaktadır. Ayrıca, disiplinler arası çalışmalar ve danışman-yazar ilişkileri gibi yazarlık hakkının karmaşıklaştığı durumlarda da etik ilkelerin nasıl korunacağı üzerinde durulmaktadır.

Keywords

Bilimsel makale yazımı, yazarlık hakkı, haksız yazarlık, akademik yayıncılık

AUTHORSHIP RIGHTS IN SCHOLARLY ARTICLES: ETHICAL PRINCIPLES AND APPLICATION PROBLEMS

Abstract

Authorship in scientific articles is a great honor for a researcher who makes scholarly contributions to a study. However, authorship not only represents scientific contribution but is also regarded as an indicator of academic integrity and transparency. In this context, unjust authorship brings issues of reliability and accountability in the academic world, creates an unfair competitive environment, violates the rights of genuine contributors, and damages their dignity. During the review of academic promotion dossiers, disputes over authorship rights constitute a significant proportion of cases referred to ethics committees. Listing individuals as authors who have not made substantive contributions is a major ethical issue in academia, necessitating meticulous examination by ethics committees. Conversely, situations often arise where researchers who have contributed informally to a study are accused of unjust authorship by third parties when they are included as authors in the article. In such cases, individuals who have made scholarly contributions may find their authorship rights questioned and subjected to lengthy investigation processes. To ensure that authorship rights are fairly assessed in such circumstances, it is essential to follow a fair process guided by ethical principles. Ethically questionable authorship scenarios in scientific writing may stem not only from intentional or negligent actions but also from the complexities of the research processes. The predominantly multidisciplinary nature of projects, the large size of research teams, and the blurred boundaries between disciplines can sometimes complicate the determination of authorship rights. Moreover, the dynamic nature of research, unexpected shifts in focus, and efforts to avoid fragmented publications can increase the number of authors involved. In these processes, informal collaborations arising from the dynamic nature of research, lack of awareness about authorship rights, and varying practices across disciplines can lead to ethical concerns or perceptions of misconduct regarding authorship. This article discusses how authorship rights in scientific articles should be addressed in terms of genuine contributions and ethical considerations. In addition to examining authorship criteria, it highlights the pitfalls of unethical practices such as honorary, gift, and guest authorship, and addresses how authorship rights can be applied fairly within the framework of ethical rules to ensure transparent evaluation of academic work. Furthermore, the study focuses on how ethical principles can be upheld in complex situations such as multidisciplinary studies and advisor-author relationships, where authorship rights become increasingly complicated.

Keywords

Scientific article writing, authorship rights, unfair authorship, scholarly publishing

References

• Bavdekar, S. B. (2012). Authorship issues. Lung India, 29(1), 76-80. https://doi.org/10.4103/0970-2113.92371
• Broad, W., & Wade, N. (1982). Betrayers of truth: fraud and deceit in the halls of science. Simon & Schuster. Coates, R. C. and Miner, R. E. (2019). Quota-tions for the public person: Wit and wisdom of the ages. FriesenPress.Committee on Publication Ethics. (t.y.). Au-thorship. Erişim [21.11.2024], from https://publicationethics.org/resources/discussion-documents/authorship
• Day, R. A. (2000). Bilimsel bir makale nasıl yazılır ve yayımlanır? (G. A. Altay, Çev.; 4. Basım, s.XV). TÜBİTAK. De Vaus, D. A. (2001). Research design in social research. SAGE.
• Eldridge, S. (2024, October 8). Data analysis. In: Encyclopaedia Britannica. Erişim [ 21.11.2024], from https://www.britannica.com/science/data-analysis
• Elsevier.(t.y.). Author policies and guidelines. Erişim [21.11.2024], from https://www.elsevier.com/researcher/author/policies-and-guidelines
• Erat, V. ve Arap, İ. (2016, Kış). Bilimin devlet için önemi: bilim-devlet ilişkisi üzerine bir çözümleme. Education Science Society Journal, 14 (53), 10–45.
• Ghasemi, A., Mirmiran, P., Kashfi, K., and Bahadoran, Z. (2023). Scientific publishing in biomedicine: A brief history of scientific jour-nals. International Journal of Endocrinology and Metabolism, 21(1), e131812. https://doi.org/10.5812/ijem-131812 Gøtzsche, P. C., Hróbjartsson, A., Johansen, H. K., Haahr, M. T., Altman, D. G. and Chan, A.-W. (2007). Ghost authorship in industry-initiated randomised trials. PLoS Medicine, 4(1), e19. https://doi.org/10.1371/jounal.pmed.00400 19.
• Harvey, L. A. (2018). Gift, honorary or guest authorship. Spinal Cord, 56, 91. https://www.nature.com/articles/s41393-017-0057-8
• International Committee of Medical Journal Editors. (t.y.). Defining the role of authors and contributors. Erişim [21.11.2024], from https://www.icmje.org/recommendations/browse/roles-and-responsibilities/defining-the-role-of-authors-and-contributors.html
• Jana, S. (2019). A history and development of peer-review process. Annals of Library and Information Studies, 66, 152–162.
• Keddie, A. (2014). “It’s like Spiderman … with great power comes great responsibility”: School autonomy, school context and the au-dit culture. School Leadership & Management, 34(5), 502–517.
• Lach, H. W. (2019, July). Research integrity: “Doing the right thing, even when no one is watching.” Clinical Nursing Research, 28(6), 655–657.
• Mondal, H., & Mondal, S. (2024). Honorary authorship: Unethical; however, does it harm science? CosmoDerma, 4, 99. https://doi.org/10.25259/CSDM_103_2024
• Office of Research Integrity. (t.y.). Data management. Erişim [21.11.2024], from https://ori.hhs.gov/education/products/n_illinois_u/datamanagement/dctopic.html
• Öztürk, T. (1997, Aralık). Modern bilimin gelişimi. Bilim ve Teknik, 82–87.
• Picano, E. (2024). Who is the author: Genuine, honorary, ghost, gold, and fake authors? Exploration of Cardiology, 2, 88–96. https://doi.org/10.37349/ec.2024.00024
• Roig, M. (2010). Plagiarism and self-plagiarism: What every author should know. Biochemia Medica, 20(3), 295–300.
• Stokes, M. (2010). Isaac Newton: A biography of an inventor, astronomer, physicist, and philosopher. Nashville, TN: Thomas Nelson.
• Western Sydney University. (t.y.). DEST defi-nition of research. Erişim [21.11.2024], from https://www.westernsydney.edu.au/research/researchers/preparing_a_grant_application/dest_ definition_of_research
• Yale University. (t.y.). Guidance on authorship in scholarly or scientific publications. Yale University Office of the Provost. Erişim [21.11.2024], from https://provost.yale.edu/policies/academic-integrity/guidance-authorship-scholarly-or-scien tific-publications
• Yetim, H. (2020). Bilimsel araştırma yöntem-leri. İst. S. Zaim Üniversitesi Ders Yayınları, No: 46. SOS Politial Science & Public Administration. (t.y.). Research methodology 203: Interpretation and report writing (Meaning, techniques & components) [PDF document]. Erişim [21.11.2024], from https://www.jiwaji.edu/pdf/ecourse/political_science/ MB A-HRD-203-RESEARCH%20 METHODOLOGY-INTERPRETATION%20 AND%20REPORT %20WRITING-converted1.pdf
• Zaki, S. A. (2011). Gift authorship – A cause for concern. Lung India, 28(3), 232-233. https://doi.org/10.4103/0970-2113.83994