İmam Hatip Liselerinde Ruhsal Liderlik ile Akademik Başarı Arasında Okul Kültürünün Aracılık Rolü

Yıl 2021, Sayı: 46, 182 - 199, 15.12.2021

Mehmet Karadağ , Gökmen Dağlı

https://doi.org/10.30623/hij.986039

Öz

Din eğitimi veren okulların amaç ve hedefleri arasında manevi ve milli değerlerin kazandırılmasının yanı sıra akademik anlamda başarılı nesiller yetiştirmek yer almaktadır. Manevi ve milli değerlere sahip olmanın yanında sürekli gelişen bilim ve teknolojiye yabancı olmayan nesiller yetiştirmek eğitim politikalarının hedefi olmalıdır. Bilim ve teknolojide çağdaş sevilere ulaşmanın yolu akademik başarısı yüksek eğitimli beyinlere ihtiyaç vardır. Nitekim eğitim çift kanatlı bir kuş gibidir. Bir tarafı bilimsel bilgi, diğer tarafı manevi değerler ile ancak birbirini tamamlayan bütün oluşabilmektedir. Başarılı bir eğitim için gerekli olan paydaşlar arasında eğitim politikalarından sonra okul, okul yöneticisi, öğretmen, öğrenci ve aile gibi önemli değişkenler yer almaktadır. Bu nedenle bu unsurlardan okul kültürü, okul müdürü ve akademik başarı arasında nasıl bir ilişkinin olduğu bizim için önem arz etmektedir.
Bu çalışmanın temel amacı; MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı İmam Hatip Liselerinde okul kültürü değişkeninin, ruhsal liderlik ile akademik başarı arasında aracılık etkisinin olup olmadığını irdelemektir. Bu amaca uygun olarak nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma modelinde, ruhsal liderlik bağımsız değişken, okul kültürü aracı değişken, akademik başarı ise bağımlı değişken olarak ele alınmıştır. Araştırma verileri, 2019 yılında Şanlıurfa Milli Eğitim Müdürlüğü merkez ilçelerinde bulunan başarısı yüksek olan beş ve başarısı düşük olan yedi İmam Hatip Lisesinde çalışan 441 öğretmenden elde edilmiştir. Araştırma okullarının seçiminde üç ana ölçüt ve üç başarı ölçütü dikkate alınmıştır. Başarıya dair ölçütler öncelikle okulların son iki yılda üniversitelere öğrenci yerleştiren sınavlarında elde ettikleri başarı sıralaması, okulların e-okul sistemine göre not ortalamaları ve görüştüğümüz milli eğitim yetkililerinin bu okullar ile ilgili görüşleri olarak ele alınıştır. Elde edilen bulgulara göre çalışmaya katılan öğretmenlerin yönetici ruhsal liderlik algıları ile okul kültürü algıları arasında anlamlı ve pozitif yönlü yüksek düzeyde bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca güçlü okul kültürünün, eğitim bağlamında güven derecesini tetiklediğini ve bunun sonucunda öğrencilerin akademik anlamda başarıyı arzuladığını ve bunun için yoğun çaba sarf ederek motivasyon seviyesine olumlu katkıda bulunduğunu söylemek mümkündür.
Yapılan analizler sonucunda; Çalışmada öğretmenlerin ruhsal liderlik algıları, okul kültürü algıları ve çalıştıkları okulun akademik başarısı arasındaki ilişkileri ortaya koyan yapısal eşitlik modeli aracılık testi sonuçlarına göre okul kültürü, ruhsal liderlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide “tam aracı” rolü üstlenmiştir. Ruhsal liderlik okul kültürü aracılığıyla akademik başarıdaki toplam varyansın %24’ünü açıklamaktadır. Başka bir ifadeyle ruhsal liderlik okul kültürü aracılığıyla akademik başarıyı olumlu yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, İmam Hatip Liseleri, Ruhsal Liderlik, Okul Kültürü, Akademik Başarı

Teşekkür

çalışmalarımızı bilim dünyasına kazandırdığınız için teşekkür ederim.

School Culture as a Mediating Variable between Spiritual Leadership and Academic Achievement in İmam Hatip High Schools

Öz

Among the aims and objectives of schools that provide religious education are the acquisition of moral and national values and raising academically successful generations. Educational policies should aim to raise generations who not only follow constantly developing science and technology but also possess moral and national values. What is needed in order to reach contemporary levels in science and technology is educated minds with higher academic achievement. This is because education is like a bird with two wings. A unified whole can only be formed by using these two wings that complement each other: science on the one hand and spiritual values on the other. Educational policies come foremost among the stakeholders of successful education, and they are supported by other important variables such as schools, school administrators, teachers, students and families. In this respect, it is important to appreciate what kind of relationship exists between school culture, school principal and academic achievement.
This study aims to investigate whether school culture functions as a mediating variable between spiritual leadership and academic achievement in imam hatip high schools, affiliated with the General Directorate of Religious Education. Adopting a quantitative research design, the present study used a correlational survey model. In the study, spiritual leadership was considered as the independent variable, school culture as the mediating variable and academic achievement as the dependent variable. The data were collected from 441 teachers working in five higher-achieving and seven lower-achieving imam hatip high schools, within the body of Provincial Directorate of National Education in central counties of Şanlıurfa in 2019. Three global criteria and three achievement criteria were taken into account while selecting the sample schools. The criteria for success mainly included schools’ achievement ranking in the exams for placing students in universities in the last two years, their grade point averages according to the e-school system and the opinions of the officials of National Education whom we interviewed about these schools. The findings indicated that there was a statistically significant and strong positive correlation between the participants’ perceptions of administrative spiritual leadership and their perceptions of school culture. Furthermore, it is possible to say that a strong school culture boosts the degree of trust in educational contexts. Therefore, students wish to increase their academic success and work hard to that end, thereby making a positive contribution to their level of motivation.
The data from the mediation analysis in structural equation modelling, which unearthed the potential relationships between teachers' perceptions of spiritual leadership, school culture and academic success of the school where they work, indicated that school culture plays a full mediating role in the relationship between spiritual leadership and academic achievement. Spiritual leadership explains 24% of the total variance in academic achievement through school culture. In other words, spiritual leadership positively affects academic achievement through school culture.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, İmam Hatip High Schools, Spiritual Leadership, School Culture, Academic Achievement

Kaynakça

• Abuzarqa, Rawan. “The Relatıonshıp Between Organızatıonal Culture, Rısk Management and Organızatıonal Performance.” Cross-Cultural Management Journal 21/1 (2019), 13-20.
• Akıncı, Tuncay. "Lise öğretmenlerin yönetici ruhsal liderlik algılarının öğretmen liderliği ve öz-yetkinliklerine etkisi." Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2017.
• Akıncı, Tuncay - Halil Ekşi. "Yönetici Ruhsal Liderlik Algı Ölçeği Geliştirilmesi." Route Educational and Social Science Journal 4/7 (December 2017), 294-312.
• Amsalu, Aklilu. "The relationship among school culture, teacher`s commitment, and students' achievements in secondary schools of Benishangul Gumuz Regional State." MA Thesis, Addis Ababa University, 2002.
• Balcı, Ali. Etkili okul. Kuram, Uygulama ve Araştırma. Ankara: Pegem Akademi, 2013.
• Baloğlu, Nuri - Engin Karadağ. "Ruhsal Liderlik Üzerine Teorik Bir Çözümleme." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 15/58 (2009), 165-190.
• Baron, Reuben M. - David A. Kenny. "The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations.» Journal of Personality and Social Psychology 51 (1986), 1173-1186.
• Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Bursa: Ezgi, 2013.
• Bodinson, Glenn W. "Change Healthcare Organizations from Good to Great." Quality Progress 38/11 (2005), 22-29.
• Bozkuş, Kıvanç - Yüksel Gündüz. "Ruhsal Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Modellenmesi." Kastamonu Eğitim Dergisi 24/1 (2015), 405-420.
• Büyüköztürk, Şener, Ebru Kılıç Çakmak, - Özcan Erkan Akgün. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 2017.
• Çimen, Burcu - Engin Karadağ. "Spiritual leadership, Organizational Culture, Organizational Silence and Academic Success of the School." Educational Administration: Theory and Practice 25/1 (2019), 1-50. https://doi.org/10.14527/kuey.2019.001.
• Daily, Shay M. vd. "School Climate and Academic Achievement in Middle and High School Students." Journal of School Health 89 (2019), 173-180. https://doi.org/10.1111/josh.12726.
• Egel, Eleftheria - Louis W. Fry. "Spiritual Leadership as a Model for Islamic Leadership." Public Integrity 19/1 (2017), 77-95. https://doi.org/10.1080/10999922.2016.1200411.
• Fogelman, Ken - Chirs Comber. "Surveys and Sampling." Research Methods in Educational Leadership and Management içinde, yazan A. Briggs ve M. Coleman, 125-134. London: Sage, 2007.
• Fry, Louis W., Laura L. Matherly, J. Lee Whittington, ve Bruce E. Winston. "Spiritual Leadership as an İntegrating Paradigm for Servant Leadership." In Integrating Spirituality and Organizational Leadership ( Singh-Sengupta, S., & Fields, D., Eds.). Macmillan India Ltd. 2007: 70-82.
• Fry, Louis W. - Mark Kriger. "Towards a Theory of Being-Centered Leadership: Multiple Levels of Being as Context for Effective Leadership." Human Relations 62/11 (2009), 1667-1696. https://doi.org/10.1177/0018726709346380.
• Fry, Louis W. - Slocum John W. "Maximizing the Triple Bottom Line Through Spiritual Leadership.» Organisational Dynamics 37/1 (2008), 26-96.
• Hoy, Wayne K. - Cecil G. Miskel. Eğitim Yönetimi: Teori, Araştırma ve Uygulama. Çeviren Çev. S. Turan. Ankara: Nobel Yayınevi, 2010.
• Jaafar, Muhamad. Kelakuan Organisasi. (Ed. ke-3). Kuala Lumpur: Leeds Publications, 2004.
• Kalkan, Ümit. "İmam Hatip Liselerinde Liderlik, Okul Kültürü ve Kurumsal İmaj Algısı." Turkish Studies-Comparative Religious Studies 15/3 (2020), 347-360.
• Kalkan, Ümit. vd. "The Relationship Between School Administrators Leadership Styles, School Culture, and Organizational İmage." SAGE Open 10/1 (January-March 2020), 1-15. https://doi.org/10.1177/2158244020902081.
• Karadağ, Engin. "Ruhsal Liderlik ve Örgüt Kültürü: Bir Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Educational Sciences: Theory & Practice) 9/3 (Summer 2009), 1357-1405.
• Karadağ, Mehmet vd. "Effect Size of Spiritual Leadership: In the Process of School Culture and Academic Success." SAGE Open 10/1 (January-March 2020), 1-14. https://doi.org/10.1177/2158244020914638.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Dağıtım, 1998.
• Kenner, Shelly J. A Case Study of a High Achieving Middle School Culture. (Unpublished doctoral dissertation). Stephen F. Austin State University,Texas, 2000.
• Koç, Ahmet. "İmam Hatip Lisesi Öğretmenlerinin Örgütsel Güven Algıları." Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 8 (2019), 27-55.
• Koç, Ahmet. "Proje Kapsamında Olan ve Olmayan AİHL’lerin Etkili Okul Özelliklerinin Yönetici ve Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi." Ekev Akademi Dergisi 80 (2019), 1-24. https://doi.org/10.17753/Ekev1273.
• Koç, Ahmet - Mert Bastas. "Project Schools as a school-Based Management Model." International Online Journal of Education and Teaching (IOJET) 6/4 (2019), 923- 942.
• Koçyiğit, Mehmet. "The Effect of School Culture on Student Achievement. In E. Karadağ (Eds)." The factors affecting student achievement, a meta-analysis of empirical studies içinde, 183-197. Switzerland: Springer International Publishing, 2017.
• Low, James J. Q - Oluremi B. Ayoko. "The Emergence of Spiritual Leader And Leadership in Religion-Based Organizations." Journal of Business Ethics 161 (2018), 513-530. https://doi.org/10.1007/s10551-018-3954-7.
• Malone, Peggy N. - Louis W. Fry. Transforming Schools Through Spiritual Leadership: A Field Experiment. National Meeting of the Academy of Management. Seattle, Washington: http://www.iispiritualleadership.com., 2003.
• Markow, Frank - Karin Klenke. "The Effects of Personal Meaning and Calling on Organizational Commitment: An Empirical İnvestigation of Spiritual Leadership." The International Journal of Organizational Analysis 3/1 (2005), 8-27. https://doi.org/10.1108/eb028995
• Melesse, Solomon - Setegni Molla. «The Contribution of School Culture to Students’ Academic Achievement: The Case of Secondary and Preparatory Schools of Assosa Zone, Benshangul Gumuz Regional State, Ethiopia." Research in Pedagogy 8/2 (2018), 190-203.
• Meydan, Cem Harun, - Harun Şeşen. Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay, 2011.
• Onuk, Özlem. "Müzik Öğretmenliği Lisans Programı Öğrencilerinin Öğretmenliğe Güdülenmeleri ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişki." Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2007.
• Pervez, Zoma vd. "Impact of school Culture on Student’s Academic Achievement at Secondary Level." Sci. Int. (Lahore) 29/3 (2017), 565-568.
• Peterson, Kent D. - Terrence E. Deal. The Shaping School Culture Fieldbook. Sanfrancisco: Jossey-Bass, 2002.
• Pio, Riane Johnly - Johny Revo Elia Tampi. "The influence of Spiritual Leadership on Quality of Work Life, Job Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior." International Journal of Law and Management 60/2 (2018), 757-767. https://doi.org/10.1108/IJLMA-03-2017-0028.
• Razon, Norma. "Öğrenme Olgusu ve Okul Başarısını Etkileyen Faktörler." Eğitim Bilimleri Dergisi 11/63 (1987), 17.
• Smith, Tim - Gary Shouppe. "Is there A Relationship Between Schools’ Climate Ratings and Student Performance Data?" National Teacher Education Journal 11/1 (2018), 15-23.
• Stolp, Stephen - Stuart Smith. Transforming School Culture: Stories, Symbols, Values & The Leaders Role. Eugene: University of Oregon, 1995.
• Şimşek, Yücel. "Okul Müdürlerinin İletişim Becerileri İle Okul Kültürü Arasındaki İlişki." Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2003.
• Şişman, Mehmet. Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem yayıncılık, 2014.
• Thapa, Amrit vd. "A Review of School Climate Research." Review of Educational Research 83/3 (2013), 357-385. https://doi.org/10.3102/0034654313483907.
• Vélez, Sara Conde vd. "Leadership: Its Importance in the Management of School Coexistence." Procedia - Social and Behavioral Sciences 237 (2017), 169-174. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2017.02.059.
• Yang, Fu, Jun Liu vd. "Feeling Energized: A Multilevel Model of Spiritual Seadership, Leader İntegrity, Relational Energy, and Job Performance." Journal of Business Ethics 158/4 (2019), 983-997. https://doi.org/10.1007/s10551-017-3713-1.