Öğrenilmiş Şüphe ile Bilginin Yeniden Üretimi: Sosyal Medya Kullanıcılarının Karbon Vergisine Karşıtlığı Üzerine Bir Araştırma – X Platformu Örneği

Year 2025, Volume: 18 Issue: 2, 512 - 532, 31.08.2025

Alim Alper Cesur

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1634220

Abstract

Karbon fiyatlandırmasının bir biçimi olan karbon vergisi, sanayi, ulaşım gibi sektörlerde fosil yakıtların kullanımıyla üretimin bir sonucu olarak ortaya çıkan karbon atıklarının azaltılmasına teşvik olarak yürürlükte olan bir vergi biçimidir. Günümüzde pek çok ülkede uygulanan bu vergi türü kapsamında üretilen ve tüketilen hizmetler sonucu ortaya çıkan atıklar karbon ayak izine göre hesaplanıp ücretlendirilmektedir. Şu an için ülkemizde bu tip bir vergilendirme doğrudan olmamakla birlikte tüketilen fosil yakıtların vergilendirilmesinde ek bir kalem olarak uygulanmaktadır. Fakat son günlerde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (Paris Anlaşması) taraflarından biri olan ülkemiz için de karbon vergisinin yürürlüğe konulması tartışılmaktadır. Karbon tüketiminin sera gazı oluşumuna ve küresel ısınmaya etkileri bilimsel bir gerçektir. Bu doğrultuda karbon salınımının azaltılmasına teşvik edecek politikalar günümüz üretim ortamı için önem taşımaktadır. Fakat daha önce pandemi sürecinde de görüldüğü gibi bu olası uygulama da bir kısım sosyal medya kullanıcıları tarafından dirençle karşılanmaktadır. Kullanıcıların dini inanç, ekonomik endişeler ve toplum mühendisliği gibi kaygıları çerçevesinde karbon salınımı bilimsel bir gerçek olarak kabul görmeyerek şüphe duyulan bir tasarı olarak ifade edilmektedir. Bilgiye ulaşma pratiklerinin değiştiği günümüzde yeni medya “bilgi alma” aracı olduğu kadar bilginin manipüle edilmesine de açık bir platform olarak gerçekliğin sorgulandığı ve gerçeğin yeniden üretildiği bir ortam haline gelmiştir. Bu güvensizlik ise kullanıcıların gelişen olaylara öğrenilmiş bir şüpheyle yaklaşmasına neden olmaktadır. Ayrıca sosyal medyanın paylaşımcı doğası da bu tip dezenformasyonların yayılımını kolaylaştırmaktadır. Dolayısıyla bilimsel gerçek zarar görürken hakikat ise kayma yaşamaktadır. Duyulan güvensizlik kapsamında X platformunda yer alan #KarbonVergisineHayır etiketiyle paylaşılan iletiler örnek olay olarak ele alınmıştır. 17-23 Haziran 2024 tarih aralığında üretilen iletilerin yarattığı bilgi kirliliği içerik çözümleme yöntemiyle analiz edilmiştir. Kullanıcıların ilgili konuyu farklı bağlamlarla destekleyerek benzer tüm güncel gelişmelere ve bilimsel bilgiye bütüncül bir şüphe ile yaklaştıkları tespit edilmiştir. Kullanıcılar tarafından üretilen iletiler teyide muhtaç bilgiler içerse de yarattığı “her şeyin farkında olma” hissinin öğrenilmiş şüpheyi güçlendirdiği görülmüştür. Bu bağlamda çalışma, sosyal medyada çevresel politikalara karşı oluşan güvensizlik söylemlerini çözümleyerek, öğrenilmiş şüphenin dijital ortamlarda nasıl yeniden üretildiğine dair özgün bir katkı sunmaktadır.

Keywords

Karbon Vergisi , Karbon Salınımı , Öğrenilmiş şüphe , Dezenformasyon , Manipülasyon

Learned Skepticism and the Reproduction of Knowledge: A Study on Social Media Users’ Opposition to Carbon Tax – X Platform

Abstract

Carbon tax, a form of carbon pricing, is a type of taxation designed to incentivize the reduction of carbon emissions resulting from sectors like industry and transportation, which rely heavily on fossil fuels. This tax is calculated and levied based on the carbon footprint of the services produced and consumed. While direct implementation of such a tax is currently absent in Turkey, additional charges related to fossil fuel consumption serve as an indirect application. Recently, discussions about introducing a carbon tax in Turkey, a signatory to the Paris Agreement under the United Nations Framework Convention on Climate Change, have gained traction. The scientific reality that carbon consumption contributes to greenhouse gas formation and global warming underscores the importance of policies aimed at reducing carbon emissions in today’s production environments. However, as observed during the COVID-19 pandemic, such policies face resistance from certain social media users. Concerns rooted in religious beliefs, economic anxieties, and fears of social engineering lead some users to dismiss carbon emissions as a scientific fact, framing them instead as a matter of skepticism. In today’s media landscape, where the practices of accessing information have evolved, new media platforms serve not only as tools for acquiring knowledge but also as arenas susceptible to the manipulation of facts. This has transformed them into spaces where reality is questioned and redefined. Such mistrust fosters a learned skepticism among users in their engagement with events and policies. Furthermore, the inherently shareable nature of social media facilitates the spread of misinformation, damaging scientific truths and distorting reality. This study examines posts shared under the hashtag #KarbonVergisineHayır (#NoToCarbonTax) on Platform X as a case study. Messages posted between June 17-23, 2024, were analyzed using content analysis to explore the misinformation they generated. It was observed that users approached the issue of carbon tax, as well as other current developments and scientific knowledge, with a holistic skepticism by associating it with various contexts. Although the posts contained unverifiable information, the sense of “being aware of everything” they generated was found to reinforce learned skepticism. In this context, the study provides an original contribution by analyzing the distrust narratives against environmental policies on social media, and by revealing how learned skepticism is reproduced in digital environments.

Keywords

Carbon Tax , Carbon Emissions , Learned Skepticism , Misinformation , Manipulation

References

• Aldy, J., & Stavins, R. (2012). The Promise and Problems of Pricing Carbon: Theory and Experience. Journal of Environment & Development, 12(2), 152-180.
• Al-Rawi, A., OʼKeefe, D., Kane, O., & Bizimana, A.-J. (2021). Twitter’s Fake News Discourses Around Climate Change and Global Warming. Science and Environmental Communication, 6(729818). https://doi.org/10.3389/fcomm.2021.729818
• Aquinas, T. (1947). Summa Theologica. (S. K. Perry, Ed.) Ohio. http://www.ccel.org/ccel/aquinas/summa.html adresinden alındı (Eserin orijinali 1265-1274 yılları arasında yayınlandı).
• Augustinus. (2003). İtiraflar. (Ç. Dürüşken, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi. (Eserin orijinali 397-400 yılları arasında yayınlandı).
• Aydın, A. F. (2023). Sosyal Medyada Dezenformasyon ve Manipülasyon: 2023 Kahramanmaraş Depremi Örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(5), 2603-2624. https://doi.org/10.15869/itobiad.1283358
• Bail, C., Argyle, L., Brown, T., Bumpus, J., Chen, H., Hunzaker, M., . . . Volfovsky, A. (2018). Exposure to Opposing Views on Social Media can Increase Political Polarization. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A., 115(37), 9216-9221. https://doi.org/10.1073/pnas.1804840115
• Barkun, M. (2003). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. Los Angeles: University of California Press.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon. (O. Adanır, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları. (Eserin orijinali 1981’de yayınlandı).
• Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage Publications.
• Benkler, Y., Faris, R., & Hal, R. (2018). Network Propaganda: Manipulation, Disinformation and Radicalization in American Politics. New York: Oxford University Press.
• Bennett, W., & Livingston, S. (2018). The Disinformation Order: Disruptive Communication and The Decline of Democratic Institutions. European Journal of Communication, 33(2), 122 –139. https://doi.org/10.1177/0267323118760317
• Bett, R. (2000). Pyrrho, his Antecedents, and his Legacy. New York: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199256617.001.0001
• Brotherton, R. (2015). Suspicious Minds: Why We Believe Conspiracy Theories. New York: Bloomsbury Sigma. Cinelli, M., Quattrociocchi, W., Galeazzi, A., Valensise, C., Brugnoli, E., Schmidt, A., . . . Scala, A. (2020). The COVID 19 social media infodemic. Scientific Reports, 10. https://doi.org/10.1038/s41598-020-73510-5
• Collins, H., & Pinch, T. (1993). The Golem: What You Should Know about Science. New York: Cambridge University Press.
• Culloty, E., & Suiter, J. (2021). Disinformation and Manipulation in Digital Media: Information Ppathologies. New York: Routledge.
• Derrida, J. (2020). Yazı ve Fark. (P. B. Yalım, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. (Eserin orijinali 1967’de yayınlandı).
• Descartes. (1942). İlk Felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler. (M. Karasan, Çev.) Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. (Eserin orijinali 1641’de yayınlandı).
• Douglas, K., Sutton, R., & Cichocka, A. (tarih yok). The Psychology of Conspiracy Theories. Current Directions in Psychological, 26(6), 538–542. https://doi.org/10.1177/0963721417718261
• Dunlap, R., & McCright, A. (2015). Challenging Climate Change: The Denial Countermovement. R. Dunlap, & R. Brulle (Dü) içinde, Climate Change and Society: Sociological Perspectives (s. 300-332). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199356102.001.0001
• Enders, A., & Smallpage, S. (tarih yok). Informational Cues, Partisan-Motivated Reasoning, and the Manipulation of Conspiracy Beliefs. Political Communication, 36(1), 83-102. https://doi.org/10.1080/10584609.2018.1493006
• Foucault, M. (2014). Bilginin Arkeolojisi. (V. Urban, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Eserin orijinali 1969’da yayınlandı).
• Friggeri, A., Adamic, L., Eckles, D., & Cheng, J. (2014). Rumor Cascades. Proceedings of the International AAAI Conference on Web and Social Media, 8(1), 101-110. https://doi.org/10.1609/icwsm.v8i1.14559
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel-Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. (Ü. Tatlıcan, Çev.) İstanbul: Say Yayınları. (Eserin orijinali 1991’de yayınlandı).
• Goertzel, T. (2010). Conspiracy Theories in Science. Embo Reports, 11(7), 493-499. https://doi.org/10.1038/embor.2010.84
• Goulder, L., & Schein, A. (2013). Carbon Taxes vs. Cap and Trade: A Critical Review. National Bureau of Economic Research, Working Paper Series ,(19338). https://doi.org/10.3386/w19338
• Guess, A., Nagler, J., & Tucker, J. (2019). Less Than You Think: Prevalence and Predictors of Fake News Dissemination on Facebook. Science Advances, 5. https://doi.org/10.1126/sciadv.aau4586
• Hsu, S.-L. (2012). The Case for a Carbon Tax: Getting Past Our Hang-ups to Effective Climate Policy. Washington, DC: Island Press. https://doi.org/10.5822/978-1-61091-178-8
• Hume, D. (2009). İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. (E. Baylan, Çev.) Ankara: Bilgesu Yayıncılık. (Eserin orijinali 1739'da yayınlandı).
• Humprecht, E., Esser, F., & van Aelst, P. (2020). Resilience to Online Disinformation: A Framework for Cross-National Comparative Research. The International Journal of Press/Politics, 25(3), 493-516. https://doi.org/10.1177/1940161219900126
• Kahneman, D. (2011). Thinking, Fast and Slow. New York: Farrar, Straus and Giroux. Kant, I. (2001). Pratik Usun Eleştirisi. (İ. Z. Eyuboğlu, Çev.) İstanbul: Say Yayınları. (Eserin orijinali 1788’de yayınlandı).
• Kierkegaard, S. (1990). Korku ve Titreme: Diyalektik Lirik. (N. E. Düzen, Çev.) İstanbul: Ara Yayıncılık. (Eserin orijinali 1843’de yayınlandı).
• Kramer, R. M., & Pittinsky, T. L. (2012). Restoring Trust in Organizations and Leaders. New York: Oxford University Press.
• Mates, B. (1996). Sextus Empiricus’s Outlines of Pyrrhonism. New York: Oxford University Press.
• McCoy, J., & Somer, M. (2019). Toward a Theory of Pernicious Polarization and How It Harms Democracies: Comparative Evidence and Possible Remedies. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 681(1), 234-271. https://doi.org/10.1177/0002716218818782
• McLuhan, M. (2014). Gutenberg Galaksisi: Tipografik İnsanın Oluşumu. (G. Ç. Güven, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (Eserin orijinali 1962’de yayınlandı).
• Michaels, D. (2008). Doubt is Their Product: How Industry’s Assault on Science. New York: Oxford University Press.
• Pennycook, G., Bear, A., Collins, E., & Rand, D. (2020). The Implied Truth Effect: Attaching Warnings to a Subset of Fake News Headlines Increases Perceived Accuracy of Headlines Without Warnings. Management Science, 66(11), 4944-4957. https://doi.org/10.1287/mnsc.2019.3478
• Powell, J. L. (2011). The Inquisition of Climate Science. New York: Columbia University Press.
• Stern, N. (2008). The Economics of Climate Change. American Economic Review: Papers & Proceedings, 98(2), 1-37.
• Sunstein, C. R. (2014). On Rumors: How Falsehoods Spread, Why We Believe Them and What Can Be Done. New Jersey: Princeton University Press.
• van Prooijen, J.‐W., & Douglas, K. (tarih yok). Belief in Conspiracy Theories: Basic Principles of An Emerging Research Domain. European Journal of Social Psychology, 48(7), 897–908. https://doi.org/10.1002/ejsp.2530
• Vosoughi, S., Roy, D., & Aral, S. (2018). The Spread of True and False News Online. Science, 359(6380), 1146–1151. https://doi.org/10.1126/science.aap9559
• Wagner, G., & Weitzman, M. (2015). Climate Shock : The Economic Consequences of a Hotter Planet. New Jersey: Princeton University Press.
• Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Policymaking. Strasbourg: Council of Europe.
• Wodak, R. (2015). The Politics of Fear: What Right-Wing Populist Discourses Mean. London: SAGE Publications Ltd.
• Yaşar, İ., & Uğurhan, Y. (2021). Sosyal Medyada Güven ve Teyit: Sosyal Medya Kullanım Sıklığı Bağlamında Bir İnceleme. İNİF E- Dergi, 6(1), 32-52. https://doi.org/10.47107/inifedergi.856506
• Zaller, J. R. (1992). The Nature and Origins of Mass Opinion. New York: Cambridge University Press.