ÇEVRE POLİTİKALARI KAPSAMINDA AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE’DE ÇEVRE VERGİLERİNİN UYGULANIŞI: KARŞILATIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 2, 281 - 310, 02.02.2015

Özgür Biyan , Musa Gök

https://doi.org/10.17218/husbed.65594

Cited By: 5

Öz

Yüzyılın en önemli sorunlarından biri çevre kirliliğidir. Çevre kirliliği sadece bir ülkeyi değil aynı zamanda birkaç ülkeyi, hatta küresel olarak, insanoğlunu olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Dolayısıyla ekonomik gelişme ile beraber sürdürülebilir bir çevre için çeşitli politikalar uygulanmaktadır. Bu politikalardan biri de mali araçlar ve özellikle vergilendirmedir. Çevre kirliliğinin önlenmesinde çevre vergisi ve benzeri yükümlülükler Avrupa Birliği’ne bağlı ülkelerin vergi sistemlerinde yerini almıştır. Bu çalışmada çevre kirliliğinin önemi, çevre kirliliği ile mücadelede kullanılan araçlar, çevre kirliliğinin nasıl vergilendirileceği konusu Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması ile analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Kirliliği, Çevre Temizlik Vergisi, Avrupa Birliği, Çevre

Kaynakça

• Adana Su, Kanalizasyon İdaresi, Atıksuların Kanalizasyon Şebekesine Deşarj Yönetmeliği, http://www.adana-aski.gov.tr/images/desarjyonetmeligi.pdf, (Erişim: 20.07.2014).
• ATABAY, Semra ve KAYMAZ, Gökçe.(2007), “Çevre Duyarlılığının Piyasa Ekonomisine Yenik Düştüğü Nokta: Sürdürülebilir Kalkınma”, Çevre ve Politika Başka Bir Dünya Özlemi, (Editör: Ayşegül Mengi), İmge Yayınları. Avusturya İstatistik Kurumu, Eco-Taxes 2014, http://www.statistik.at/web_en/statistics/energy_environment/environment/eco_taxes_environmentally_related_ taxes/index.html, (Erişim: 22.03.2014).
• BEKMEZ, Selahattin ve NAKİPOĞLU, Ferda. (2012), “Çevre Vergisi – Ekonomik Büyü- me İkilemi”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3).
• BROWN, C.V. ve JACKSON,P.M. 1980, Public Sector Economics, Martin Robertson Publishing, Oxford.
• ÇELİKKAYA, Ali. (2011), “Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Çevre Vergisi Reformları ve Türkiye’deki Durumun Değerlendirilmesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:11,Sayı: 2.
• ÇOKGEZEN, Jale. (2007), “Avrupa Birliği Çevre Politikası ve Türkiye”, Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt:XXIII, Sayı:2. ConfédérationFiscaleEuropéenne,(2014),http://www.cfe-eutax.org/taxation/detail, (Erişim: 03.04.2014).
• DEİCHMANN, U., ve ZHANG, F., (2013), “GrowingGreen: TheEconomicBenefits of Climate Action”, Europe And Central AsiaReports, International Bank forReconstructionand Development, The World Bank. Environmental Tax Reform in Europe: Opportunities For The Future, 2014, InstituteforEuropeanEnvironmentalPolicy,http://www.ieep.eu/assets/1397/ETR_in_Europe_-_Final_report_of_IEEP_study_-_30_May_2014.pdf, (Erişim tarihi: 10.08.2014).
• ERDEM, Metin, ŞENYÜZ, Doğan,TATLIOĞLU, İsmail. (2012), Kamu Maliyesi, Ekin Kitabevi, 10.b., Bursa.
• GÖKER, Cenker. (2011). Yönlendirici Vergilendirme, Turhan Kitapevi, Ankara.
• GÜLER, Birgül Ayman ve Diğerleri (2001), Çöp Hizmetleri Yönetimi, Türkiye ve Ortado- ğu Amme İdaresi Enstitüsü Yay. No:302, Ankara, Nisan.
• GÜNDÜZ, İsmail Orçun ve AGUN, Bilge Hakan.(2013), “Çevre Vergilerinin Yerel Yönetim Düzeyinde Uygulanması: Avrupa Birliği ve Türkiye Uygulaması”, Maliye Finans Yazıları, Yıl:27, Sayı:99, Nisan. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, 2013 Yılı Faaliyet Raporu, http://www.iski.gov.tr/Web/UserFiles/File/faaliyetraporu2008/faaliyet_ raporu2013.pdf, (Erişim:20.07.2014). İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, (2013), Atıksuların Kanalizasyo-na Deşarj Yönetmeliği, http://www.iski.gov.tr/Web/UserFiles/File/mevzuat/pdf/ ISKI_Atiksularin_Kanalizasyona_Desarj_Yonetmeligi.pdf, (Erişim:20.07.2014). Italian National Institute of Statistics, (2014), http://www.istat.it/en/archive/16727, (Erişim: 07.08.2014).
• HOTUNOĞLU, Hakan ve TEKELİ, Recep.(2007), “Karbon Vergisinin Ekonomik Analizi ve Etkileri: Karbon Vergisinin Emisyon Azaltıcı Etkisi Var Mı?”, Sosyo Ekonomi Dergisi, Temmuz Aralık, Sayı:2.
• JOHANSSON, Per-Olov.(1987), The Economic Theoryand Measurement of Environmental Benefits, Cambridge University Press.
• KARADENİZ, Hülya Kabakçı.(2011), Türkiye’de Motorlu Taşıtlar Vergisinin Çeşitli Ülke Uygulamaları ile Karşılaştırılması ve Bir Model Önerisi, Maliye Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2011/415, Ankara.
• KARGI, Veli ve YÜKSEL, Cihan. (2010), “Çevresel Dışsallıklarda Kamu Ekonomisi Çözümleri”, Maliye Dergisi,Sayı: 159, Temmuz-Aralık.
• KOSONEN,Katri.(2012), “Regressivity of EnvironmentalTaxation: MythorReality?”, EU TaxationPapers, WorkingPaper N.32-2012, http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/gen_info/economic_analysis/tax_papers/ taxation_paper_32_en.pdf, (Erişim:11.06.2014).
• MCMORRAN, Ronald T. ve NELLOR, David C.L.(1994), “Tax Policy and The Environment: Theory and Practice”, IMF Workıng Paper, WP/94/106, September.
• MUTLU, Ayşegül.(2006), “Küresel Kamusal Mallar Bağlamında Sağlık Hizmetleri ve Çevre Kirlenmesi: Üretim, Finansman ve Yönetim Sorunları”, Maliye Dergisi, Sayı:150, Ocak-Haziran.
• MUTLU, Ayşegül.(2009), “Uluslararası Çevre Sorunları”, Uluslararası Mali İlişkiler (içinde), Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları, No:898, Ekim, s.68-69.
• OATES, Wallace E. (1995), “GreenTaxes: Can We Protect The Environment and Improve The Tax System at Same Time?”, Southern Economic Journal, Vol. 61, No. 4 (April).
• ÖZDEMİR, Biltekin.(2009), “Küresel Kirlenme Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Çevre Vergileri”, Maliye Dergisi, Sayı:156, Ocak-Haziran. SAĞBAŞ, İsa.(2013), Vergi Teorisi, Ankara.
• SARIKAYA, Hasan Zuhuri.(2004), “Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Çevre Politikaları ve Uygulamaları”, SKKD, Cilt 14, Sayı 1.
• STİGLİTZ,Joseph E. (1994), Kamu Kesimi Ekonomisi, (Çeviren: Ömer Faruk Batırel), 2.b., Marmara Üniversitesi Yayın No:549, İstanbul.
• TANRIVERMİŞ, Harun.(1997), “Çevre Kirliliğinin Vergilendirilmesi: İlkeler, Uygulamaları ve Türkiye Açısından Genel Değerlendirme”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt:8, Sayı:27, Kış.Taxation Trends in European Union, (2012), EUROSTAT Statistical Books, European Commission.
• TOPRAK, Düriye.(2006), “Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Çevre Politikaları ve Mali Araçlar”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Volume:2, Sayı/Issue:4, Güz.
• TÜİK, (2012), http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10778, (Erişim: 24.05.2012).
• TÜİK, (2013), Çevre İstatistikleri, www.turkstat.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=5, (Eri- şim: 15.07.2014.
• ÜZELTÜRK, Hakan.(2008), Enerjinin Zamanda Yolculuğu Vergi Etkisi, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara.
• ULUCAK, Recep ve ERDEM, Ekrem.(2012), “Çevre - İktisat İlişkisi ve Türkiye’de Çevre Politikalarının Etkinliği”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Yıl 4 - Sayı 6 – Haziran. Ulusal Rapor, (2008), 2008/14481 sayılı Bakanlar Kurulu, “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı”, Avrupa Birliği Bakanlığı Web Sitesi, http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=42260&l=1, (Erişim: 15.01.2014), 31 Aralık 2008 tarih ve 27097 (5. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete.
• YALÇIN, A. Zafer.(2013), “Potansiyel Bir Çevre Vergisi Olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:27, Sayı:2.
• YAŞAMIŞ, Firuz Demir.(1995), Çevre Yönetiminin Temel Araçları, İmge Kitabevi, Ankara.
• 3. Beş Yıllık Kalkınma Programı, 1973-1977, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/7/plan3.pdf, (07.12.2014).
• 4. Beş Yıllık Kalkınma Programı, 1973-1977, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/6/plan4.pdf, (07.12.2014).