Examination of the Relationship Between Mothers’ Parental Mindfulness, Psychological Resilience and the Social Competencies of Children

Year 2023, , 1119 - 1147, 30.10.2023

Büşra Nur Polat , Neslihan Yaman

https://doi.org/10.47793/hp.1353918

Abstract

Caregiver characteristics are determinant in the development of social competence skills, which are of critical importance in early childhood. The aim of this study was to examine whether the parenting mindfulness and psychological resilience of mothers, who have an important role in the interaction with their children in early childhood and in the development of the child, predict the social competencies of their children. In addition, it was investigated whether mothers' mindfulness levels in their parenting, psychological resilience levels and social skills of their children differed significantly according to various variables (age, working condition, level of income, education level, number of children, parenting attitudes of mothers' own parents). Relational screening model was used in the research. The study group of the research consists of 324 mothers with children between the ages of 3-6. As data collection tools, "Personal Information Form" was used for the demographic information of the mothers, "Social Competence and Behaviour Evaluation Scale" was used to evaluate the social competence of the children, "The Mindfulness in Parenting Questionnaire" was used to evaluate the parental mindfulness of the mothers and "Psychological Resilience Scale" was used to evaluate their psychological resilience. SPSS 25 programme was used to analyse the data of the research which was conducted with relational survey model. The data were analysed using Independent Groups t-Test, Kruskal Wallis H test, Pearson’s product-moment correlation coefficient and multiple regression analysis. According to the findings obtained, it was observed that the social competencies and behaviours of the children differed significantly according to the working status of the mothers, income level, parenting attitude of the mothers' own parents, the number of children, and education level. As another result of the study, it was found that there is a significant relationship between the social competencies of children and mothers' mindfulness and psychological resilience in parenting. In addition, it was determined that the mindfulness of the parents predicted the social competencies of their children. Finally, it was determined that there was a statistically significant relationship between children's anger/aggression behaviours and mothers' mindfulness in parenting and psychological resilience. The findings were examined and discussed in line with the literature, and suggestions were presented to researchers and practitioners.

Keywords

mindful parenting, psychological resilience, social competence, behaviour problems

Annelerin Ebeveyn Bilinçli Farkındalığı, Psikolojik Sağlamlığı ile Çocukların Sosyal Yetkinlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Erken çocukluk yıllarında kritik öneme sahip olan sosyal yetkinlik becerilerinin gelişiminde bakım verenin özellikleri belirleyicidir. Bu araştırma ile de erken çocukluk yıllarında çocuklarıyla etkileşimde ve çocuğun gelişiminde önemli role sahip annelerin ebeveynlikteki bilinçli farkındalığı ile psikolojik sağlamlığının çocuklarının sosyal yetkinliklerini yordayıp yordamadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca annelerin ebeveynliklerinde bilinçli farkındalık düzeylerinin, psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ve çocuklarının sosyal yetkinliklerinin çeşitli değişkenlere (yaş, çalışma durumu, gelir düzeyi, eğitim düzeyi, çocuk sayısı) göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Katılımcı grubu 3-6 yaş aralığında çocuğu olan 324 anneden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak annelerin demografik bilgileri için "Kişisel Bilgi Formu", çocukların sosyal yetkinliklerini değerlendirmek için "Sosyal Yeterlilik ve Davranış Değerlendirme Ölçeği", annelerin ebeveyn farkındalıklarını değerlendirmek için "Ebeveynlikte Farkındalık Ölçeği" ve psikolojik dayanıklılıklarını değerlendirmek için "Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği" kullanılmıştır. İlişkisel tarama modeliyle gerçekleştirilen araştırmanın verileri; Bağımsız Gruplar t-Testi, Kruskal Wallis H testi, Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı ve çoklu regresyon analizi kullanılarak incelenmiştir. Analizler sonucunda; çocukların sosyal yetkinliklerinin ve davranışlarının annelerin çalışma durumuna, gelir düzeyine, annelerin kendi ebeveynlerinin ebeveynlik tutumuna, çocuk sayısına ve eğitim düzeyine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Araştırmanın bir diğer sonucu olarak, ebeveynlikteki bilinçli farkındalığın çocukların sosyal yetkinliği ve annelerin anskiyete/içe dönüklük puanlarını anlamlı düzeyde yordadığı saptanmıştır. Araştırmanın bulguları, alan yazın doğrultusunda incelenmiş, tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Keywords

ebeveynlikte bilinçli farkındalık, psikolojik sağlamlık, sosyal yetkinlik, davranış problemleri

References

• Akbaş, S. (2005). Okul öncesi eğitime devam eden 6 yaş çocukların sosyal problem çözme becerilerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Akçınar, B., & Baydar, N. (2018). Erken çocuklukta anne davranışlarının dışsallaştırma davranış problemleri ile ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 454-470. https://doi.org/10.17755/esosder.325593
• Aksoy, V., & Diken, I. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(01), 59-70. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000133
• Anthony, L. G., Anthony, B. J., Glanville, D. N., Naiman, D. Q., Waanders, C., & Shaffer, S. (2005). The relationship between parenting stress, parenting behaviour and preschoolers’ social competence and behaviour problems in the classroom. Infant and Child Development, 14, 133-154.  https://doi.org/10.1002/icd.385
• Aral, N., Gursoy, F., Bicakci, M. Y., & Korukcu, O. (2006). An investigation of the social behaviors of children who attend pre-school. Research on Education, 15-23, Hardback, ATINER, Athens, Greece.
• Arıcı-Özcan, N., Yakut, A. N., & Islamoğlu, M. (2019). Annelerin annelerinden algıladıkları ret ile iyi oluşları arasındaki ilişkide ebeveyn bilinçli farkındalığının aracı rolü. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 5(2), 237-261. https://doi.org/10.21798/kadem.2020558049
• Arslan, G. (2014). Ergenlerde psikolojik sağlamlık: Bireysel koruyucu faktörlerin rolü. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5(44), 73-82.
• Arslan, G. (2015). Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin (YPSÖ) psikometrik özellikleri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 344-357. https://doi.org/10.12984/eed.45159
• Atalay, Z. (2021). Mindfulness-bilinçli farkındalık: Farkındalıkla anda kalabilme sanatı. İnkılap Yayınevi.
• Aydın, M., & Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 37-53.
• Aydın, A., & Ersoy-Özcan, B. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde sağlık çalışanlarında belirsizliğe tahammülsüzlük, ruminatif düşünme biçimi ve psikolojik sağlamlık düzeyleri. Cukurova Medical Journal, 46(3), 1191–1200. https://doi.org/10.17826/cumj.925771
• Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Balat, G. U., Sezer, T., & Tunçeli, H. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların annelerinin öz yeterlilik ve öfke düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 47-63.
• Balcı, Ş. (2022). Annelerin evlilikte ve ebeveynlikte bilinçli farkındalık düzeyi ile okul öncesi dönem çocukların psikolojik sağlamlık düzeyleri ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman and Company.
• Becker, G. S., & Tomes, N., (1986). Human capital and the rise and fall of families. Journal of Labor Economics, 4, 1-39
• Bektaş, M., & Özben, Ş. (2016). Evli bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 215-240. https://doi.org/10.18026/cbusos.16929
• Bilge, Y., & Sezgin, E. (2020). Anne ve çocuk duygu düzenleme arasındaki ilişkide annenin kişilik özelliklerinin ve bağlanma stillerinin aracı rolü. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(3), 310-318. doi: 10.5455/apd.65836
• Bowlin, S. L., & Baer, R. A. (2012). Relationships between mindfulness, self-control and psychological functioning. Personality and Individual Differences Journal, 52(3), 411-5. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.10.050
• Boyraz, G. & Sayger, T.V. (2011). Psychological well-being among fathers of children with and without disabilities: The Role of family cohesion, adaptability and paternal self-efficacy. American Journal of Men’s Health, 5(4), 286–296. https://doi.org/10.1177/1557988310372538
• Bögels, S. M., Hellemans, J., van Deursen, S., Römer, M., & van der Meulen, R. (2014). Mindful parenting in mental health care: Effects on parental and child psychopathology, parental stress, parenting, coparenting and marital functioning. Mindfulness, 5(5), 536-551. https://doi.org/10.1007/s12671-013-0209-7
• Brown K.W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present, mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822-848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
• Brown, K. M., Ryan, R. M. & Creswell, C. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18(4), 211-237. http://dx.doi.org/10.1080/10478400701598298
• Çattık, M., & Aksoy, V. (2018). Gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin sosyal destek, öz yeterlik ve yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(195), 65-77. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7246
• Çorapçı, F., Aksan, N., Yalçın, D. A., & Yağmurlu, B. (2010). Okul öncesi dönemde duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 Ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(2), 63-74.
• Çubukçu, A. (2019). 48–72 aylık çocukların prososyal davranışları ile annelerinin prososyal davranışları ve ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Uludağ Üniversitesi.
• Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(47), 17-31.
• Deniz, S., Çimen, M., & Yüksel, O. (2020). Psikolojik sağlamlığın iş stresine etkisi: hastane çalışanlarına yönelik bir araştırma. Sakarya Üniversitesi İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 8(2), 351-370. https://doi.org/10.22139/jobs.741576
• Derman, M. T., & Başal, H. A. (2013). Okul öncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
• Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: ımplications for parent–child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12(3), 255–270.
• Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., Gayles, J. G., Geier, M. H., & Greenberg, M. T. (2015). Can mindful parenting be observed? Relations between observational ratings of mother–youth interactions and mothers’ self-report of mindful parenting. Journal of Family Psychology, 29(2), 276. https://doi.org/10.1007/s10567-009-0046-3
• Eke, K. (2018). 4-6 yaş sosyal davranış ölçeğinin geliştirilmesi ve çocukların sosyal davranışları ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi.
• Elder Jr, G. H., Eccles, J. S., Ardelt, M. & Lord, S. (1995). Inner-city parents under economic pressure: perspectives on the strategies of parenting. Journal of Marriage and the Family, 57(3), 771-784. https://doi.org/10.2307/353931
• Ernas, Ş. (2017). Özerklik ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Fox, N. A., & Calkins, S. D. (2003). The development of self-control of emotion: Intrinsic and extrinsic influences. Motivation and emotion, 27(1), 7-26. https://doi.org/10.1023/A:1023622324898
• Gambrel, L. E., & Piercy, F. P. (2015). Mindfulness‐based relationship education for couples expecting their first child—Part 1: A randomized mixed‐methods program evaluation. Journal of marital and family therapy, 41(1), 5-24. https://doi.org/10.1111/jmft.12065
• Geurtzen, N., Scholte, R. H., Engels, R. C., Tak, Y. R., & van Zundert, R. M. (2015). Association between mindful parenting and adolescents’ internalizing problems: Non-judgmental acceptance of parenting as core element. Journal of Child and Family Studies, 24(4), 1117-1128. http://dx.doi.org/10.1007/s10826-014-9920-9
• Gözübüyük, A., & Özbey, S. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının motivasyon düzeyleri ile baba-çocuk ilişkisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 23-37. https://doi.org/10.21733/ibad.763103
• Günaydın, E. (2021). 12-17 yaş çocuğu olan annelerin ebeveynlikte bilinçli farkındalık düzeyi ve dijital ebeveynlik tutumu ile çocuklarında internet bağımlılığı arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Üsküdar Üniversitesi.
• Gür, Ç., Koçak, N., Demircan, A., Uslu, B. B., Şirin, N., & Şafak, M. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 48-60 ay çocukların sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme durumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(180). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4563
• Ha, J-H., Hong, J., Seltzer, M. M., & Greenberg, J. S. (2008). Age and gender differences in the well-being of midlife and aging parents with children with mental health or developmental problems: Report of a national study. Journal of Health and Social Behaviors, 49(3), 301-316. https://doi.org/10.1177/002214650804900305
• Hamarta, E., Ozyesil, Z., Deniz, M., & Dilmac, B. (2013). The prediction level of mindfulness and locus of control on subjectıve well-being. International Journal of Academic Research, 5(52), 145-150. http://dx.doi.org/10.7813/2075-4124.2013/5-2/B.22
• Hastings, P. D., Nuselovici, J. N., Utendale, W. T., Coutya, J., McShane, K. E., & Sullivan, C. (2008). Applying the polyvagal theory to children's emotion regulation: Social context, socialization, and adjustment. Biological psychology, 79(3), 299-306. DOI: 10.1016/j.biopsycho.2008.07.005
• Işık, E. (2020). Bilinçli farkındalık aile eğitim programının ebeveynlerin bilinçli farkındalıkları, yetkinlik algıları ve iletişim düzeyleri ile çocukların davranış sorunları üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Kaba, İ., & Keklik, İ. (2016). Öğrencilerin üniversiteye uyumlarında psikolojik dayanıklılık ve psikolojik belirtiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 98-113.
• Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156. https://doi.org/10.1093/clipsy.bpg016
• Kapıkıran, N. A., İvrendi, A. V., & Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 19-27.
• Karacaoğlan, B., & Şahin, N. H. (2016). Bilgece farkındalık ve duygu düzenleme becerisinin iş tatminine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 421-444.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Kaya, M. (1997). Ailede anne-baba tutumlarının çocuğun kişilik ve benlik gelişimindeki rolü. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(9), 193-204.
• Keskin, G., & Olcay, Ç. A. M. (2009). Bağlanma süreci: Ruh sağlığı açısından literatürün gözden geçirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 23(2), 145-158.
• Kim, D. J., & Lee, J. S. (2014). Influence of ego-resilience and self-efficacy on satisfaction in major of nursing student. The Journal of Korean Academic Society of Nursing Education, 20(2), 244-254. https://doi.org/10.5977/jkasne.2014.20.2.244
• Kimter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 574-605. https://doi.org/10.21733/ibad.805481
• Kocaarslan, B. (2016). Profesyonel müzik eğitiminde bilinçli farkındalık, öğrenme stratejileri ve öğrenme stilleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Marmara Üniversitesi.
• Kurt, Ş. H., & Aslan, D. (2020). Okul öncesi dönem çocuğu olan annelerin öz-yeterlik, psikolojik sağlamlık ve ebeveyn tutumlarının incelenmesi. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 6(2), 211-240. https://doi.org/10.21798/kadem.2021266729
• Kuzucu, Y. (2011). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi [The changing role of fathers and its impact on child development]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 79-89.
• Küçük, M. (2020). Yetişkinlerin öz şefkat, bağlanma stilleri ve psikolojik iyi oluş özelliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• McCaffrey, S., Reitman, D., & Black, R. (2017). Mindfulness in parenting questionnaire (MIPQ): Development and validation of a measure of mindful parenting. Mindfulness, 8(1), 232-246.  https://doi.org/10.1007/s12671-016-0596-7
• Ogelman, H. G., & Topaloğlu, Z. Ç. (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile annebabalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.1-5000091511
• Orçan, M., & Deniz, E. (2004). Anaokuluna devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyumlarının incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi kongre kitabı. 2, 310-321.
• Özbey, S. (2009). Anaokulu ve anasınıfı davranış ölçeği'nin (PKBS-2) geçerlik güvenirlik çalışması ve destekleyici eğitim programının etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, A. D. (2012). Bazı değişkenler açısından okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal becerilerinin ve ailelerinin ebeveynliğe yönelik tutumları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Selçuk Üniversitesi.
• Özyürek, A., & Şahin, F. T. (2015). Anne-çocuk ilişkisinin ve baba tutumlarının çocukların ahlaki ve sosyal kural anlayışları üzerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 161-174. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.3672
• Parent, J., Garai, E., Forehand, R., Roland, E., Potts, J., Haker, K., Champion, J. E., & Compas, B. E. (2010). Parent mindfulness and child outcome: the roles of parent depressive symptoms and parenting. Mindfulness, 1(4), 254-264. https://doi.org/10.1007/s12671-010-0034-1
• Pirpir, D. A., & Tatlı, S. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların öğretmenleriyle olan ilişkilerinin sosyal beceri düzeylerine etkisinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 31, 429-441.
• http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2646
• Polat, Ö., & Ayaz, C. Ö. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının liderlik becerilerinin yordayıcısı olarak ebeveynlerinin bilinçli farkındalık düzeyleri. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 113-128. https://doi.org/10.47770/ukmead.982016
• Saitoğlu, R. (2020). Okul öncesi çocukların sosyal becerileri ile problem davranışlar ve akran ilişkilerinin sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Çağ Üniversitesi.
• Sarı, E. (2007). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların, annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarının, çocuğun sosyal uyum ve becerilerine etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Gazi Üniversitesi.
• Schutte, N. S., & Malouff, J. M. (2011). Emotional intelligence mediates the relationship between mindfulness and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 50(7), 1116-1119. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.01.037
• Speight, N. P. (2009). The relationship between self-efficacy, resilience and academic achievement among African-American urban adolescent students [Doctoral Dissertation] Howard University.
• Spence, S. H., Rapee, R., McDonald, C., & Ingram, M. (2001). The structure of anxiety symptoms among preschoolers. Behaviour Research and Therapy, 39(11), 1293-1316. https://doi.org/10.1016/s0005-7967(00)00098-x
• Şentürk, S. (2007). 5-6 yaş çocukların çalışan ve çalışmayan annelerinin çocuk yetiştirme tutumları ile bu çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Marmara Üniversitesi.
• Topaloğlu, Z. Ç. (2013). 4-5 Yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Pamukkale Üniversitesi.
• Townshend, K., Jordan, Z., Stephenson, M., & Tsey, K. (2016). The effectiveness of mindful parenting programs in promoting parents' and children's wellbeing: a systematic review. JBI Database System Rev Implement Rep., 14(3), 139-180. https://doi.org/10.11124/jbisrir-2016-2314
• Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinin belirlenen sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Işık Üniversitesi.
• Tunçeli, H. İ., & Akman, B. (2014). Anaokullarına devam eden 6 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin okul olgunluklarına etkilerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 333-341.
• Türkoğlu, D. (2013). Okul öncesi çocuğu olan babaların, babalık rollerini algılamaları ile eşlerinden gördükleri desteğin çocuklarının sosyal beceri düzeylerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi.
• Uygun, N., & Kozikoğlu, İ. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların sosyal yetkinlik davranışlarının incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 305-321. https://doi.org/10.12984/egeefd.526276
• Uzmen, F. S. (2001). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Varıcıer, Ş. E. (2019). Yetişkin psikolojik sağlamlığı üzerine bir inceleme: algılanan ebeveyn tutumu, kontrol odağı, algılanan sosyal destek ve stresle başa çıkma stilleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İbn Haldun Üniversitesi.
• Wyatt-Kaminski, J., Valle, L. A., Filene, J. H., & Boyle, C. L. (2008). A meta-analytic review of components associated with parent training program effectiveness. Journal of Abnormal Child Psychology, 36(4), 567-589.  https://doi.org/10.1007/s10802-007-9201-9
• Yaşar-Ekici, F. (2015). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların sosyal becerileri ile aile özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 7(02), 223-259.
• Yıkılmaz, M., & Güdül, M. D. (2015). Üniversite öğrencilerinde yaşamda anlam, bilinçli farkındalık, algılanan sosyoekonomik düzey ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 297-315. https://doi.org/10.12984/eed.09530