İstişrâk ile İstişhâd Edilir mi? –Eleştirel Bir Bakış–

Year 2007, Volume: 5 Issue: 2, 7 - 45, 30.12.2007

Ahmet Tahir Dayhan

Abstract

1780’den bu yana ‘akademik oryantalizm’, farklı coğrafyalarda yaşayan Müslüman

halkların hayatını kuşatan, onları kaynaştıran, kültür ve düşünce birliğini sağlayan en önemli

unsurun ‘Hadis ve Sünnet’ olduğunun farkındadır. Bu bakımdan Batı akademyası nazarında,

İslâm dünyasının rivâyet birikiminin ‘bilimsel’ olmaktan çok ‘siyasî’ açıdan önem taşıdığı tartışılmaz

bir gerçektir. Konu üzerine dikkatle eğilen ve eserleriyle ses getiren biri eski diğeri

yeni iki şarkiyatçı, I. Goldziher ve G. H. A. Juynboll’ün, Müslümanların nazarındaki Peygamber

tasavvurunu yıkmaya yönelik olarak yeni kavramlar üretme ve yeni bir zihin inşa etme

gayreti içine girdikleri gözlemlenmektedir. Belli bir fikrî arka plândan beslenen çalışmalarında,

klasik kaynakları ait oldukları medeniyetin anlayışı dışında yeni bir yaklaşımla ele

alırken, çok sayıda tutarsızlık, çarpıtma, örtbas, görmezden gelme, hatalı nakil, yanlış tercüme

ve ters anlama probleminin altına imza atmışlardır. Goldziher ve Juynboll’ün iki eserinden

küçük birer bölümü mercek altına alarak eleştirisini yapmaya çalışan bu yazı, oryantalistik

külliyâta tedbirli yaklaşmanın, atıfları titizlikle kontrol etmenin, ifadelerin arkasındaki örtülü

maksatların izini sürmenin, kullanılan malzeme ile elde edilen netice arasındaki bağlantıyı

gözden geçirmenin lüzûmuna dair örnekler sunmaktadır.

Keywords

Goldziher , Muhammedanische Studien , Juynboll , Muslim Studies , Oryantalizm

References

• Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), V/2, 2007.